Η Ferrari και η Seat δεν παράγουν μόνο αυτοκίνητα αλλά και ιατρικά αναλώσιμα συνδράμοντας στη μάχη κατά της COVID-19. Μέσα σε λίγες ημέρες προσάρμοσαν τη γραμμή παραγωγής τους και αντί για μέρη αυτοκινήτων κατασκευάζουν αναπνευστήρες, μάσκες, οξύμετρα…
Το δυσκίνητο θηρίο, η βαριά ευρωπαϊκή βιομηχανία, κινήθηκε, όπως σημειώνει στην «Κ» ο καθηγητής Κώστας Χαριτίδης, διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοϋλικών και Νανοτεχνολογίας του ΕΜΠ, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του συντονίζει το ευρωπαϊκό έργο imPURE σχετικά με τις αλλαγές στις γραμμές παραγωγής, που θα δώσουν στις βιομηχανίες τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται ταχύτατα σε μη προβλέψιμες αναδυόμενες καταστάσεις.
«Εχει μεγάλη σημασία το πόσο άμεσα και αποτελεσματικά μπορεί να προσαρμοστεί μια βιομηχανία σε καινούργια παγκόσμια δεδομένα, όπως η πανδημία της COVID-19, η οποία δημιουργεί συνεχείς προκλήσεις αναφορικά με τη δυνατότητα ανταπόκρισης οργανισμών και εταιρειών σε έκτακτες καταστάσεις. Παραδείγματα εταιρειών που προσάρμοσαν τη γραμμή παραγωγής τους υπάρχουν αρκετά στον παγκόσμιο χάρτη. Η αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen κατάφερε μέσα σε μία μόλις εβδομάδα να προσαρμόσει τμήμα της γραμμής παραγωγής της, ώστε να κατασκευάσει ιατρικούς αναπνευστήρες. Μάλιστα, η ίδια η εταιρεία ανέλαβε τον ποιοτικό έλεγχό τους. Μάσκες και ιατρικός εξοπλισμός κατασκευάζονται και από τη FIAT στην Ιταλία, όπου σχεδόν όλη η βιομηχανία προσαρμόστηκε για να συνεισφέρει στη μαζική παραγωγή ιατρικών αναλώσιμων. Στο πλαίσιο του imPURE, αρκετές εταιρείες θα διαμορφώσουν τις γραμμές παραγωγής τους. Η ELVEZ (Σλοβενία), που παράγει εξειδικευμένα προϊόντα αυτοκινητοβιομηχανίας, θα παρασκευάσει εξαρτήματα ιατρικών αναπνευστήρων. Η PRODUCTA (Ιταλία) θα χρησιμοποιήσει προηγμένες τεχνολογίες για την κατασκευή (πλαστικών) τμημάτων μασκών. Στα επόμενα χρόνια η ανάγκη για ευέλικτες και ευπροσάρμοστες γραμμές παραγωγής θα γίνει ακόμα πιο πιεστική. Καταλυτικός παράγοντας είναι ο εξαρχής ευέλικτος σχεδιασμός τους», εξηγεί ο κ. Χαριτίδης.
Ομως, το imPURE, το οποίο χρηματοδοτείται με 7 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο οποίο συμμετέχουν τέσσερις βιομηχανίες, πέντε ερευνητικά ιδρύματα, εννέα ελληνικές και ξένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ένα ελληνικό νοσοκομείο, το «Σωτηρία», δεν προσφέρει μόνο τεχνογνωσία για την τροποποίηση των γραμμών παραγωγής. Προετοιμάζει και τη μαζική παραγωγή συγκεκριμένων, πολύ κρίσιμων αναλώσιμων ιατρικών υλικών. Με τις πλέον καινοτόμες τεχνολογίες προσθετικής κατασκευής (η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι μία από αυτές), έχει αναλάβει τη δημιουργία τόσο καλουπιών για την κατασκευή ακόμη πιο προηγμένου ιατρικού εξοπλισμού όσο και συγκεκριμένων εξαρτημάτων (μάσκες, αναπνευστήρες, οξύμετρα). Εξειδικευμένες στις τεχνολογίες αυτές είναι δύο από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις της κοινοπραξίας με έδρα το Τεχνολογικό Πάρκο Λαυρίου. Η Conify εξειδικεύεται στην παραγωγή μεταλλικών εξαρτημάτων με φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες, ενώ η BioG3D αναπτύσσει έξυπνα εξατομικευμένα προϊόντα μέσω της τρισδιάστατης εκτύπωσης.
Το σημείο-κλειδί
«Η προσαρμογή μιας βιομηχανικής γραμμής παραγωγής σε καινούργιες κατασκευαστικές απαιτήσεις είναι μέχρι σήμερα μια πολύ χρονοβόρος και κοστοβόρος διαδικασία. Η βιομηχανία είναι πολύ δυσκίνητη. Αντίθετα, οι τεχνολογίες προσθετικής κατασκευής, οι οποίες είναι σχεδιαστικά ευέλικτες, μπορούν να δημιουργήσουν γρήγορα πρωτότυπα αντικείμενα, όταν λάβει χώρα μια βίαιη αλλαγή. Αν υπάρξουν λάθη στα πρωτότυπα, αυτά εντοπίζονται άμεσα, γίνονται γρήγορα οι κατάλληλες διορθώσεις και τα προϊόντα εισάγονται ταχύτατα στη γραμμή μαζικής παραγωγής. Σημείο-κλειδί αποτελεί η ευχέρεια με την οποία οι ήδη ανεπτυγμένες τεχνολογίες μπορούν να επαναπροσδιορίσουν –προσωρινά– τον στόχο τους», εξηγεί ο κ. Χαριτίδης.
«Για παράδειγμα, στο ΕΜΠ οι εν λόγω τεχνολογίες χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή εξαρτημάτων για ερευνητικές εφαρμογές. Με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, έγινε άμεσα, μέσα σε δύο βράδια, η μετάβαση στην παραγωγή προστατευτικού εξοπλισμού, με βάση τα σχέδια που μας δίνονταν. Δεν χρειαζόμασταν παρά ένα εγκεκριμένο σχέδιο, με το οποίο τροφοδοτούσαμε τη μηχανή». Διέθεταν ήδη τις καινοτόμες τεχνολογίες προσθετικής κατασκευής (3D printing) και μια μεγάλη γκάμα προηγμένων πλαστικών, σύνθετων και πολυμερικών υλικών, ώστε να επιλέξουν το πλέον κατάλληλο. Ετσι κατάφεραν να συνεισφέρουν άμεσα, κατασκευάζοντας προσωπίδες και προστατευτικό εξοπλισμό για νοσοκομεία και υπηρεσίες. «Με την τρισδιάστατη εκτύπωση μπορείς να κατασκευάσεις τα πάντα, π.χ. κοίλα αντικείμενα, εξαρτήματα με οπές, που είναι δύσκολο να κατασκευαστούν γρήγορα με τις συμβατικές τεχνικές. Επιπλέον, εξοικονομείς σημαντική ποσότητα πρώτης ύλης».
Και προχωρούν βελτιώνοντας τα παραγόμενα προϊόντα. «Χρησιμοποιούμε τα παλιά καλούπια έγχυσης για να φτιάξουμε νέα προηγμένα αρθρωτά καλούπια. Εξελίσσουμε τα παλιά σχέδια σε νέα, προσαρμόζουμε τους αυτοματισμούς σε καινούργιες ιδέες και τεχνολογίες παραγωγής. Για παράδειγμα, οι αναπνευστήρες που κατασκευάζουμε στο πλαίσιο του imPURE, θα λειτουργούν πολύ καλύτερα από τους υπάρχοντες. Οι χειρουργικές μάσκες είναι πολύ πιο προηγμένες από εκείνες που κυκλοφορούν, από υλικά που απομονώνουν τον ιό», αναφέρει ο κ. Χαριτίδης. «Δεν χρειάζεται να επανεφεύρουμε τον τροχό· κοστίζει χρόνο και πολύτιμους πόρους. Χρειάζεται μόνο σχεδιασμός, με βάση τον οποίο θα μπορούν να επαναπροσδιορίζονται οι εκάστοτε τεχνολογίες, προκειμένου να καλύψουν άμεσα τις εθνικές (και όχι μόνο) ανάγκες, μόλις αυτές εμφανιστούν», καταλήγει ο ίδιος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία άντλησε 1 δισεκατομμύριο ευρώ από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», για την πρόληψη και θεραπεία της COVID-19, διαθέτοντας το μεγαλύτερο μέρος από τους πόρους αυτούς στην παρασκευή εμβολίου και νέων φαρμάκων, μόλις πρόσφατα έκρινε ότι είναι εξίσου αναγκαία η χρηματοδότηση της δυνατότητας προσαρμογής της βιομηχανικής παραγωγής σε κρίσεις. Το imPURE είναι ένα από τα τέσσερα έργα προς αυτήν την κατεύθυνση, που έχουν μέχρι στιγμής χρηματοδοτηθεί.