Η πανδημία έχει επηρεάσει το επίπεδο της εκπαίδευσης; Οι μαθητές εδώ και ένα χρόνο βιώνουν πρωτόγνωρες εκπαιδευτικές συνθήκες, καθώς τα μαθήματα γίνονται εξ αποστάσεως – γεγονός που, όπως όλοι παραδέχονται, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διά ζώσης διδασκαλία και επαφή των μαθητών με τον δάσκαλό τους και τους συμμαθητές τους. Ηδη, τα στοιχεία πανελλαδικής έρευνας μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών έδειξαν ότι η εμπέδωση της ύλης μέσω τηλεκπαίδευσης δεν είναι στο επίπεδο της διά ζώσης. Είναι λοιπόν μια «ελλειμματική» χρονιά. Θα χρειαστεί να επαναληφθεί το διδακτικό έτος ή να πάρει σημαντική παράταση, ώστε να αναπληρωθεί το χαμένο έδαφος;
Το υπουργείο Παιδείας, όπως αναφέρει στην «Κ» η υπουργός Νίκη Κεραμέως, εάν κριθεί απαραίτητο για την εμπέδωση βασικών σημείων της διδακτέας ύλης ανά τάξη, θα επαναλάβει τον σχεδιασμό του περυσινού Μαΐου μετά την πρώτη καραντίνα. Τότε οι μαθητές επέστρεψαν στις τάξεις και δόθηκε μικρή παράταση του διδακτικού έτους έως και τα τέλη Ιουνίου, με επαναλήψεις. Ηδη, η κ. Κεραμέως έχει ζητήσει την εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής για τα κεφάλαια σε κάθε μάθημα τα οποία οι μαθητές κάθε τάξης πρέπει να έχουν διδαχθεί ώστε να προαχθούν στην επομένη χωρίς να έχουν μαθησιακά κενά. Προς το παρόν, δεν έχει συζητηθεί το θέμα της έναρξης του επόμενου σχολικού έτους κατά μία εβδομάδα νωρίτερα όπως έγινε πέρυσι, αλλά αυτό θα κριθεί στην πορεία. Το ίδιο ισχύει και για τυχόν διά ζώσης μαθήματα λίγες ημέρες από το δεκαπενθήμερο διακοπών του Πάσχα.
Οι μαθητές, πάντως, έχουν επηρεαστεί από την καραντίνα και τη συνεχή εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 2.548 μαθητές και 963 καθηγητές και παρουσίασε η «Κ» στο φύλλο της Κυριακής 31/1/2021, 8 στους 10 εκπαιδευτικούς και 9 στους 10 μαθητές δηλώνουν ότι η παράδοση της ύλης είναι λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με τη διά ζώσης. Ανάλογες απαντήσεις καταγράφονται για την εμπέδωση της ύλης. Πάνω από 7 στους 10 μαθητές νιώθουν ότι έχουν εμπεδώσει λίγο ή καθόλου την ύλη, ενώ το ίδιο εκτιμούν για τους μαθητές τους 5 στους 10 εκπαιδευτικούς. Επίσης, σε ποσοστό 88,9% οι υπεύθυνοι τμημάτων κατέγραψαν υψηλά ποσοστά σύνδεσης στις ψηφιακές τάξεις. Ομως λιγότεροι από το 60% των μαθητών παρακολουθούσαν όντως το μάθημα στην τηλεκπαίδευση, σύμφωνα με 9 στους 10 καθηγητές. Το ποσοστό παρακολούθησης των μαθητών ήταν μεγαλύτερο στην κανονική τάξη, σύμφωνα με το 74,5% των εκπαιδευτικών.
«Η εκπαίδευση, όπως “συνεχίζεται” μέσα από το webex, συνιστά τεράστιο κοινωνικό ζήτημα και δεν αφορά μόνο τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς τους. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αναγνωρίσουμε όλοι με ειλικρίνεια ότι η τηλεκπαίδευση είναι μεν μια λύση ανάγκης που προκρίθηκε από την πολιτεία, με συγκεκριμένα κριτήρια, λόγω των ακραίων συνθηκών, ωστόσο διεξάγεται με πάρα πολλά προβλήματα, που αφορούν πλήθος ζητημάτων: εξοπλισμό, συνδεσιμότητα, διδακτική μεθοδολογία, παιδαγωγικά, αλληλεπίδραση μαθητών – εκπαιδευτικών, αξιολόγηση του μαθησιακού αποτελέσματος, ψυχική υγεία εκπαιδευτικών και μαθητών. Κοινός παρονομαστής της εμπειρίας όλων, ακόμη και εκεί όπου τα προβλήματα είναι περιορισμένα, είναι το εξαιρετικά πενιχρό αποτέλεσμα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και όπου αλλού προκρίθηκαν ανάλογες λύσεις. Τα παιδιά εδώ και περίπου ένα χρόνο δεν μαθαίνουν, ενώ η τηλεκπαίδευση αποκλείει σημαντικότατες παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την παιδαγωγική και την ψυχοκοινωνική διάσταση του σχολείου», επισήμανε στην «Κ» η Δώρα Κουντουρά, φιλόλογος σε δημόσιο λύκειο της Αττικής και εκ των οργανωτών της πανελλαδικής έρευνας.
• Παράταση σχολικού έτους μέχρι τα Χριστούγεννα σκέφτονται στην Ευρώπη
Το πρόβλημα, μάλιστα, ήταν εντονότερο στα δημοτικά σχολεία, καθώς τα μικρότερα παιδιά δεν είναι αρκούντως εξοικειωμένα με τους υπολογιστές, ενώ η φύση των μαθημάτων είναι διαφορετική από τη δευτεροβάθμια. «Κάθε μάθημα έχει διαφορετικές απαιτήσεις. Συγκεκριμένα, στα Καλλιτεχνικά, ήμασταν τυχεροί όσοι εκπαιδευτικοί είχαμε γραφίδα και λίγες γνώσεις ψηφιακής ζωγραφικής. Από τη φύση του, το μάθημα είναι καθαρά πρακτικό και οι οδηγίες του δασκάλου ακολουθούνται βήμα βήμα. Τα υλικά και ο εξοπλισμός που διαθέτει κάθε μαθητής καθορίζουν σε τι βαθμό αντεπεξέρχεται στο μάθημα. Αυτό περιορίζει ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες του εκπαιδευτικού στην ψηφιακή τάξη, όπου η δυσκολία σύνδεσης συχνά είναι δεδομένη. Η τηλεδιάσκεψη δεν ανταποκρίνεται εξίσου στις ανάγκες όλων των μαθημάτων», παρατηρεί στην «Κ» η Λιλή Σταματάτου, καθηγήτρια Καλλιτεχνικών σε ιδιωτικό δημοτικό σχολείο.
Τα οικονομικά προβλήματα
«Από τις συνεδριάσεις με τους καθηγητές του σχολείου, η γενική αίσθηση είναι πως επικρατεί μια κόπωση των μαθητών και μια αποδιοργάνωση του προγράμματός τους και κατ’ επέκταση της επίδοσής τους, λόγω της μακρόχρονης απουσίας του πλαισίου της φυσικής σχολικής τάξης, με φυσική παρουσία και πραγματική λειτουργία της ομάδας. Οι μαθητές σε μεγάλο βαθμό έχουν βγει εκτός ρόλου. Απουσίασε η βλεμματική επικοινωνία, η συναισθηματική διάδραση, αυτό που λέμε δυναμική της ομάδας, η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία μιας σχολικής τάξης. Η κατάσταση είναι διαφορετική ανάλογα με την τάξη, την υλικοτεχνική προδιαγραφή του εξοπλισμού και τη σύνδεση του μαθητή και του καθηγητή, της δυνατότητας συγκέντρωσης και πειθαρχίας κάθε μαθητή. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση προσφέρει ορισμένα καλά εργαλεία για την εκπαίδευση, όμως δεν μπορεί να την αντικαταστήσει παρά μόνο να την υποκαταστήσει. Είναι όμως αναγκαία εναλλακτική λύση, γι’ αυτό και το σχολείο μου την οργάνωσε από την πρώτη στιγμή. Nα τονίσω επίσης ότι αρκετά παιδιά αντιμετωπίζουν πλέον σαφή οικονομικά προβλήματα λόγω της αναστολής της εργασίας των γονιών τους», αναφέρει στην «Κ» ο Αγαθοκλής Αζελής, φιλόλογος και διευθυντής του 7ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων.
«Η εμπέδωση ή όχι της ύλης εξαρτάται, φυσικά, από την επιτυχία της τηλεκπαίδευσης. Εξαρτάται από τον εκπαιδευτικό, τον μαθητή και τη φύση του μαθήματος. Για παράδειγμα, τα θετικά μαθήματα διδάσκονται ευκολότερα σε έναν διαδραστικό πίνακα, σε σχέση με τη λογοτεχνία και τη γλώσσα», λέει στην «Κ. ο Γιώργος Καρτάλης μέλος της διεύθυνσης της Σχολής Μωραΐτη. Και επισημαίνει μια ιδιαίτερη πτυχή τής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: «Παρατηρούμε πως πολλά παιδιά που είναι κλειστά, όχι τόσο “δημοφιλή” στο σχολείο, μέσα από το Διαδίκτυο έχουν ανθήσει!».