Μια επανάσταση συντελείται στον τομέα των έξυπνων μετακινήσεων. Αυτοκίνητα χωρίς οδηγό που επικοινωνούν μεταξύ τους, αυτόματη ενημέρωση για την κατάσταση στα δίκτυα, αυτοματοποιημένη διαχείριση κυκλοφορίας, πρόβλεψη βλαβών σε οχήματα και συρμούς… Στον κόσμο των έξυπνων διασυνδεδεμένων πόλεων μας ξεναγεί ο δρ Αγγελος Αμδίτης, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών (ERTICO-ITS Europe), αναπληρωτής πρόεδρος του ΟΑΣΑ, διευθυντής ερευνών στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ.
«Ενα κύμα τεχνολογικών αλλαγών στις μετακινήσεις, ήδη από την προ COVID εποχή, ξεδιπλώνει αμέτρητες εφαρμογές και ανοίγει δρόμους για καινοτομία που θα αποφέρουν τεράστια περιβαλλοντολογικά και οικονομικά οφέλη. Στη Νότια Κορέα και στη Σιγκαπούρη συστήματα προβλέπουν τη ροή κυκλοφορίας. Στην Ιαπωνία είναι συνεχής στις αστικές συγκοινωνίες η μετάδοση πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Στο Λονδίνο, στο Χονγκ Κονγκ, στο Σίδνεϊ όλες οι συναλλαγές στα μέσα μεταφοράς γίνονται με έξυπνες κάρτες. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ οι πολίτες χρησιμοποιούν ευρέως έξυπνες εφαρμογές κινητών για τον εντοπισμό της θέσης οχημάτων. Στη Νέα Ζηλανδία φωτεινά σήματα κυκλοφορίας ενημερώνουν για την ταχύτητα των οχημάτων και στέλνουν μηνύματα στους οδηγούς σε πραγματικό χρόνο για τις κυκλοφοριακές συνθήκες.
Στην Κοπεγχάγη, ποδηλάτες και πεζοί παρακολουθούν με εύληπτες εφαρμογές την ποιότητα του αέρα σε πραγματικό χρόνο και προσαρμόζουν ανάλογα τις διαδρομές τους. Επιπλέον, έξυπνα φανάρια εντοπίζουν λεωφορεία και ποδήλατα και παρέχουν σε αυτά προτεραιότητα στις διασταυρώσεις. Μόνο με την παρέμβαση αυτή μειώθηκε ο χρόνος μετακίνησης των επιβατών έως 20% και των ποδηλατών κατά 10%.
Στο Αμστερνταμ, η πλατφόρμα ridesharing, που λειτουργεί επί σειράν ετών, εκτιμάται ότι θα απομακρύνει 25.000 αυτοκίνητα από τους δρόμους της πόλης. Στη Μαδρίτη, επιβάτες που περιμένουν στις στάσεις ενημερώνονται για προβλήματα στο δίκτυο μέσω αυτοματοποιημένης αποστολής δεδομένων. Στο Δουβλίνο, οι κάτοικοι της πόλης μετακινούνται εύκολα στο εκτεταμένο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο κάνοντας χρήση των δεδομένων που συγκεντρώνονται σε μια ψηφιακή πλατφόρμα από κάμερες, αισθητήρες, συστήματα γεωεντοπισμού. Στη Γερμανία, μέσω του Διαδικτύου των πραγμάτων εντοπίζονται πιθανές βλάβες στο σιδηροδρομικό δίκτυο πριν ακόμα εκδηλωθούν. Στη Νορβηγία και στη Γαλλία προωθείται δυναμικά η ηλεκτροκίνηση. Ο σταθμός φόρτισης Mega Charger x1200, που τοποθετήθηκε κοντά στην Ουτρέχτη, επιτρέπει την ταυτόχρονη φόρτιση 20 λεωφορείων και φορτηγών».
Γυρνώντας στην ελληνική πραγματικότητα, βλέπουμε τον ΟΑΣΑ να περνάει στην ψηφιακή εποχή με αναβαθμισμένες έξυπνες κάρτες, τηλεματική και ενημέρωση των επιβατών σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με τον κ. Αμδίτη, «στην Ελλάδα παρατηρούμε μια αυξητική τάση στις επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων μεταφοράς. Τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας αυξάνουν τη συμμετοχή τους σε χρηματοδοτούμενα έργα, ενώ ελληνικές εταιρείες προσανατολίζονται σε σχετικές επενδύσεις και συνάπτουν στρατηγικές συνεργασίες με τον χώρο της έρευνας. Μόνο το 2020 η χώρα μας συμμετείχε σε 48 σχετικά έργα και δράσεις. Από αυτά το 70% καταλαμβάνει έργα όπου εμπλέκονται κυρίως ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Το αρμόδιο υπουργείο έχει καταφέρει μέσα από συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα, όπως το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ και ειδικά το ISENSE Group, να συμμετέχει σε εμβληματικά έργα, όπως το Crocodile2, το C-Roads Greece, το AEOLIX και το FENIX». Είναι έργα που σχετίζονται με την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ οχημάτων, την ασφαλή διεπαφή ανθρώπου – μηχανής, τη διαχείριση των αυτοκινητόδρομων και της κυκλοφορίας των σηράγγων, την εγκατάσταση καμερών, γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών, νέου δικτύου οπτικών ινών, την ενοποίηση κέντρων ελέγχου πληροφορίας, την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ λιμένων και χερσαίων μεταφορών, την ηλεκτρονική φορτωτική κ.ά.
Από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα έργων στον χώρο της έξυπνης κινητικότητας είναι η ανάπτυξη UAVs και Drones που μπορούν να μεταφέρουν μέχρι 150 κιλά με ταχύτητα έως 120 χλμ./ώρα σε ευρύ γεωγραφικό πεδίο. Παράλληλα, στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους δοκιμάζονται αυτοκίνητα χωρίς οδηγό (μέσω του ερευνητικού προγράμματος ΙCT4CAR), όπως και η αυτόνομη οδήγηση με τη χρήση 5G τεχνολογιών κατά μήκος διασυνοριακών διαδρόμων (έργο 5G-MOBIX).
«Το μεγαλύτερο κοινό ευρωπαϊκό έργο-όραμα αφορά τις τεχνολογίες ΜaaS (Mobility as a Service), ένα πολυτροπικό σύστημα παροχής υπηρεσιών που θα ενοποιήσει όλους τους τρόπους μετακίνησης (μέσα μαζικής μεταφοράς, ταξί, οχήματα κοινής χρήσης, ποδήλατα, βάδισμα) σε μία ενιαία υπηρεσία κινητικότητας, δίνοντας τη δυνατότητα σε ανθρώπους και εμπορεύματα να μετακινούνται στον μικρότερο δυνατό χρόνο και με τη μεγαλύτερη δυνατή άνεση “από πόρτα σε πόρτα”», εξηγεί ο κ. Αμδίτης. «Ολα αυτά πλαισιώνονται από ευρύτερες πολιτικές που προωθούν την πράσινη κινητικότητα».
Στην ενσωμάτωση των ευφυών τεχνολογιών στην ελληνική πραγματικότητα θα συμβάλει και η εκπόνηση των σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας που χρηματοδοτεί το Πράσινο Ταμείο σε 180 πόλεις της χώρας, αλλά και η διείσδυση των δικτύων πέμπτης γενιάς (5G) που θα επιτρέπει τον έλεγχο των συστημάτων μεταφοράς σε μια πόλη.
«Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα κινητοποιήσει βιώσιμες επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία. Η νέα στρατηγική υπαγορεύει μείωση κατά 90% των εκπομπών CO2 από τις μεταφορές ώστε να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι του 2030 και η κλιματική ουδετερότητα έως το 2050», περιγράφει ο κ. Αμδίτης. «Η Ε.Ε. στηρίζει την εγκατάσταση ενός εκατομμυρίου σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην προσεχή πενταετία, την ανανέωση με καθαρά οχήματα του δυναμικού πόλεων και επιχειρήσεων (από τις 2 Αυγούστου 2021 το 33% των προμηθειών λεωφορείων θα πρέπει να είναι “καθαρά”), διοχετεύει 2,2 δισ. ευρώ σε 140 κομβικά έργα μεταφορών, μέσω του μηχανισμού “Συνδέοντας την Ευρώπη”. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αναβάθμιση και ενίσχυση σιδηροδρομικών υποδομών μεγάλης κλίμακας (55 έργα προϋπολογισμού 1,6 δισ. ευρώ), στις πολυτροπικές συνδέσεις (σε λιμάνια, αεροδρόμια, εσωτερικές πλωτές μεταφορές) και στα εναλλακτικά καύσιμα (19 έργα, προϋπολογισμού 142 εκατ.), συμπεριλαμβανομένου του τομέα της ναυτιλίας. Πρόκειται για δράσεις που θα μετασχηματίσουν το τοπίο των μεταφορών, θα ανοίξουν νέους δρόμους για επιχειρηματικές ευκαιρίες και θα συμβάλουν στη βελτίωση της αστικής διαβίωσης».