Κανένα περιθώριο εφησυχασμού δεν αφήνει ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19 σε ογκολογικούς ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία, καθώς φαίνεται ότι εμφανίζουν χαμηλότερα αντισώματα μετά τη χορήγηση του εμβολίου σε σχέση με εμβολιασμένα υγιή άτομα. Αυτό προκύπτει από μελέτη που διενήργησε η Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ με συντονιστές τον καθηγητή Αιματολογίας Ευάγγελο Τέρπο, τον καθηγητή Τμήματος Βιολογίας Ιωάννη Τρουγκάκο και τον καθηγητή Ιατρικής και πρύτανη του ΕΚΠΑ Θάνο Δημόπουλο και η οποία έγινε δεκτή προς δημοσίευση στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Journal of Hematology and Oncology. Oπως εξηγούν οι συντονιστές της μελέτης, οι ασθενείς με καρκίνο αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για την COVID-19 και σύμφωνα με μελέτες από διάφορες χώρες εμφανίζουν υψηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα από τη νόσο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Διεθνείς και εθνικοί επιστημονικοί οργανισμοί έχουν αποφασίσει τον εμβολιασμό των ασθενών με καρκίνο κατά προτεραιότητα, απόφαση που ωστόσο δεν βασίζεται σε δεδομένα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας των διαθέσιμων στην Ε.Ε. εμβολίων, αφού οι ογκολογικοί ασθενείς δεν είχαν συμπεριληφθεί στις πολυκεντρικές εγκριτικές μελέτες.
Η Θεραπευτική Κλινική ξεκίνησε μια προοπτική μελέτη της ανοσολογικής απόκρισης στον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 ασθενών με νεοπλασίες, στο πλαίσιο της οποίας ανέλυσε τα αντισώματα 59 ασθενών –στην πλειονότητά τους με καρκίνο του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης και του νεφρού– που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία και η οποία θεωρείται ότι προκαλεί μικρότερη ανοσοκαταστολή σε σχέση με άλλες ογκολογικές θεραπείες και επομένως θα μπορούσε να επηρεάζει λιγότερο την ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 από τον εμβολιασμό. Τα αντισώματα συγκρίθηκαν με αυτά 283 υγιών εθελοντών που είχαν αντίστοιχα χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία, δείκτη μάζα σώματος, είδος εμβολίου), οι οποίοι εμβολιάστηκαν την ίδια περίοδο.
Τρεις εβδομάδες μετά
Από την ανάλυση φάνηκε ότι τρεις εβδομάδες μετά την πρώτη δόση του εμβολίου η ανοσιακή απόκριση των ασθενών που λάμβαναν ανοσοθεραπεία ήταν σημαντικά μικρότερη σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Ειδικότερα, κλινικά σημαντικούς τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων είχε αναπτύξει μόλις το 10,7% των ασθενών έναντι του 32,9% των ατόμων της ομάδας ελέγχου. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τον εμβολιασμό ήταν ήπιες και στο πλαίσιο των διεθνών βιβλιογραφικών αναφορών. Σύμφωνα με τους συντονιστές της έρευνας, καθώς ο μηχανισμός δράσης της ανοσοθεραπείας είναι η ενίσχυση της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού, έχει σημασία ότι δεν διαπιστώθηκαν μη αναμενόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα φάρμακα αυτά κατά την περίοδο παρακολούθησης των ατόμων μετά τον εμβολιασμό. «Πρόκειται για την πρώτη μελέτη παγκοσμίως που διερεύνησε την ανοσιακή απόκριση σε αυτή την ομάδα ασθενών, και με βάση τα ευρήματα οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς με καρκίνο που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία έχουν χαμηλότερα αντισώματα μετά την πρώτη δόση του εμβολίου», αναφέρουν σε άρθρο τους οι συντονιστές της μελέτης και προσθέτουν ότι «η μελέτη μεγαλύτερου αριθμού ασθενών θα καθορίσει αν το εύρημα αυτό σχετίζεται άμεσα με την αρνητική επίδραση της ανοσοθεραπείας ή με άλλους παράγοντες που προκαλούν ανοσοκαταστολή, όπως είναι η ίδια η νόσος, αλλά και προηγούμενη χημειοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, η παρακολούθηση των ασθενών της μελέτης συνεχίζεται για να εξεταστεί η ανάπτυξη εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου, αλλά και το χρονικό διάστημα που θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα».
Οπως τονίζουν οι ειδικοί, «τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν ότι οι ασθενείς δεν θα πρέπει να εφησυχάζουν μετά την έναρξη του εμβολιασμού τους για τη νόσο COVID-19. Αντιθέτως, είναι απαραίτητη η επιμελής τήρηση των μέτρων προστασίας που έχουν προταθεί από τις υγειονομικές αρχές, ενώ είναι σημαντική και η έγκαιρη χορήγηση της δεύτερης δόσης του εμβολίου ώστε να αναπτυχθεί επαρκής ανοσιακή απόκριση».