Στη Νομική Σχολή της Αθήνας διδάσκονται από το 2000 το προπτυχιακό μάθημα «Νομική Πληροφορική» και σε μεταπτυχιακό επίπεδο τα μαθήματα «Δίκαιο και Κοινωνία της Πληροφορίας» (2005) και «Τεχνητή Νοημοσύνη» (2018). Στις μέρες μας κανείς, βεβαίως, δεν θα αναρωτηθεί τι χρειάζεται η πληροφορική στους νομικούς. Ωστόσο, κρίσιμο παραμένει να ξεφύγουμε από το στερεότυπο ότι «πλέον όλα γίνονται μέσω της τεχνολογίας» και, επομένως, οι νομικοί πρέπει να εκπαιδευτούν στα νέα μέσα εν είδει χρηστικού εργαλείου.
Το κύριο πρόβλημα για τα νομικά επαγγέλματα αποτελεί η αλλαγή που συντελείται από την εισβολή της τεχνολογίας στην ίδια την ουσία της νομικής επιστήμης. Πρόκειται για μεταβολή παραδείγματος, που περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών εξ αποστάσεως, με δυνατότητες πρόσβασης σε ανεξάντλητες πηγές πληροφοριών, χωρίς περιορισμούς συνόρων και ωραρίων. Συνεπώς, η κατάκτηση τέτοιων γνώσεων από τους νομικούς δεν αποτελεί μόνο τεχνικό εργαλείο ή απλή παροχή υπηρεσιών, ούτε αποσκοπεί μόνο στην «απλή» χρήση των υπολογιστών. Η Νομική Πληροφορική συνδέεται άρρηκτα με τη γνώση του ισχύοντος δικαίου και με βασικές λειτουργίες του νομικού φαινομένου. Ειδικότερα, αποτελεί έκφανση του κράτους δικαίου και ανταποκρίνεται στο νέο δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Έναντι του διαφαινόμενου κινδύνου αντικατάστασης της νομικής γνώσης από τις μηχανές και τα παγκόσμια δίκτυα, η Νομική Πληροφορική αντιπαραθέτει τη δυνατότητα για την εκπαίδευση νομικών με γνώσεις πληροφορικής που θα διεκδικήσουν νέους ρόλους στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπως ενδεικτικώς:
Στο πεδίο του ουσιαστικού δικαίου:
του ειδικού στα θέματα ηλεκτρονικών συναλλαγών / ηλεκτρονικού εμπορίου / ηλεκτρονικών πληρωμών και του εμπειρογνώμονα για ζητήματα που θα προκύψουν από τέτοιες συναλλαγές / για την αποδεικτική δύναμη ηλεκτρονικών δεδομένων, του ειδικού στα θέματα ηλεκτρονικής εγκληματικότητας και του εμπειρογνώμονα για ζητήματα που θα προκύψουν από ποινικά αδικήματα που λαμβάνουν χώρα στο ίντερνετ ή μέσω αυτού, του ειδικού στα θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων / του Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων, του ειδικού στα θέματα τηλεπικοινωνιακής νομοθεσίας / προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών, του ειδικού στα θέματα ανοικτού διαδικτύου («ουδετερότητας») / ανταγωνισμού στα νέα δίκτυα, του ειδικού στα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην Κοινωνία της Πληροφορίας / προστασίας λογισμικού / βάσεων δεδομένων / ημιαγωγών / εφευρέσεων, του ειδικού στα θέματα φορολόγησης ψηφιακών συναλλαγών / ηλεκτρονικών παραστατικών, του εμπειρογνώμονα για όλα τα θέματα κρατικών ηλεκτρονικών αρχείων και μητρώων (π.χ. Κτηματολόγιο, ΓΕΜΗ, σήματα, ποινικό μητρώο).
Στο πεδίο των εφαρμογών της πληροφορικής για το δίκαιο:
του αναλυτή / σχεδιαστή βάσεων δεδομένων νομολογίας και νομοθεσίας, του αναλυτή / σχεδιαστή για την αυτοματοποίηση / μετάπτωση έγχαρτων διαδικασιών του Δημοσίου σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, του αναλυτή / σχεδιαστή για τη μηχανογράφηση της Δικαιοσύνης / δικαστικών και διοικητικών διαδικασιών, του παραγωγού / προμηθευτή «νομικής γνώσης» για συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
*ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Αναπληρωτής καθηγητής, Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ, διευθυντής του Εργαστηρίου Νομικής Πληροφορικής