Αυτοψία της «Κ»: Το Τατόι «γυμνό» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο

Αυτοψία της «Κ»: Το Τατόι «γυμνό» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο

Η «Κ» στην αυτοψία της κατέγραψε τις καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και στα κτίρια και διερευνά τα επόμενα βήματα

6' 38" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν έγινε γνωστή η είδηση για την αναζωπύρωση της φωτιάς στη Βαρυμπόμπη την περασμένη Πέμπτη, με το μέτωπο της πυρκαγιάς να κατευθύνεται προς τα πρώην βασιλικά κτήματα του Τατοΐου, όσοι γνώριζαν την περιοχή άρχισαν να ανησυχούν. 

Μια μέρα πριν είχαν πιστέψει ότι ο κίνδυνος για το πυκνό δάσος του Τατοΐου, που αποτελεί κομμάτι του εθνικού δρυμού της Πάρνηθας, ξεπεράστηκε. Ωστόσο, διαψεύστηκαν.

Από τα 42.000 στρέμματα δάσους του Τατοΐου δεν έμεινε σχεδόν τίποτα. Σε αυτά αρκεί να προσθέσουμε επιπλέον 20.000 στρέμματα που κάηκαν στα όρια της Πάρνηθας και άλλα τόσα από τις γύρω περιοχές και θα έχουμε μια εικόνα για την ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή που θα «νιώσουμε» για τα καλά τους επόμενους μήνες. 

Αυτοψία της «Κ»: Το Τατόι «γυμνό» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο-1
Από 42.000 στρέμματα του κτήματος, που αποτελούσε έναν σημαντικό πνεύμονα πρασίνου για την Αττική, έχουν απομείνει μόνο κάποιες συστάδες δέντρων, κυρίως όσα σώθηκαν στον ιστορικό πυρήνα και σε απόκρημνα μέρη (φωτ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ). 

Τα περισσότερα κτίρια – μνημεία του κτήματος σώθηκαν από την καταστροφή, αλλά κάποια υπέστησαν ζημιές. Ωστόσο, κι αυτά που έμειναν αλώβητα μοιάζουν «γυμνά» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο. 

Στην αυτοψία της η «Κ» κατέγραψε τις καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και στα κτίρια του πρώην βασιλικού κτήματος και διερευνά τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν για την αποκατάσταση, η οποία θα είναι μακροχρόνια. Τα γεγονότα οδηγούν το «πρότζεκτ Τατόι» σε επανασχεδιασμό. 

Κάηκαν πέντε κτίρια και ιστορικά αντικείμενα

Του Σάκη Ιωαννίδη

Σαν μια θάλασσα από στάχτη με μαύρα, νεκρά, δέντρα. Ετσι μοιάζει το άλλοτε καταπράσινο και ζωντανό δάσος του Τατοΐου μετά την πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης, που έκαψε έναν από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου της Αττικής και έβαλε ένα άδοξο τέλος στα σχέδια ανάπλασης και αξιοποίησης των πρώην βασιλικών κτημάτων.

Στην αυτοψία της «Κ», νωρίς χθες το πρωί, ανεβήκαμε τον δρόμο που περνάει από την είσοδο Λεύκας, εκεί που έδιναν ραντεβού κάθε Σαββατοκύριακο χιλιάδες επισκέπτες για να ξεκινήσουν την περιήγησή τους στο δάσος και στα παλιά ανάκτορα. Δεξιά και αριστερά του δρόμου, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, απλώνονται οι καμένες εκτάσεις, με ελάχιστες μικρές συστάδες πρασίνου.

Η πρώτη αίσθηση μόλις κατεβήκαμε από το αυτοκίνητο ήταν μια απόκοσμη σιωπή, η οποία διακοπτόταν από τον ήχο των πυροσβεστικών οχημάτων και των «Καναντέρ» που περιπολούσαν στην περιοχή. Καμία ένδειξη ζωής δεν υπήρχε πουθενά. 

Με τη μυρωδιά του καμένου στην ατμόσφαιρα και καπνούς να αναδύονται σε διάφορα σημεία, προσεγγίσαμε το Κτίριο Προσωπικού στον ιστορικό πυρήνα του Τατοΐου και είδαμε τα σημεία απ’ όπου πέρασε η φωτιά, καίγοντας τη στέγη που είχε τοποθετήσει πρόσφατα το ΥΠΠΟΑ. Κάθε βήμα που κάναμε στην παχιά στάχτη πηγαίνοντας προς το διπλανό Κτίριο Τηλεπικοινωνιών και την Οικία Στουρμ έκανε την ατμόσφαιρα ακόμα πιο βαριά. Οι πληγές στα δύο κτίρια ήταν φανερές με γυμνό μάτι: οι στέγες, τα εξωτερικά κουφώματα και ο ξύλινος εξοπλισμός των κτιρίων είχαν καεί. Από την αυτοψία της «Κ» φαίνεται πως τουλάχιστον πέντε κτίρια του ιστορικού πυρήνα του κτήματος παρουσιάζουν μεγαλύτερες ή μικρότερες φθορές (Διευθυντήριο, Οικία Στουρμ, Οικία Φροντιστή, Κτίριο Προσωπικού, Κτίριο Τηλεπικοινωνιών), γεγονός που επιβεβαίωσε στην «Κ» και το υπουργείο Πολιτισμού απαντώντας σε σχετική ερώτηση. Από την πλευρά του, ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου, που έχει ήδη γίνει αποδέκτης χρηματικών δωρεών για να ξεκινήσει πρόγραμμα περιβαλλοντικής αποκατάστασης, εκφράζει την ανησυχία του για την κατάσταση των περιφερειακών κτιρίων του κτήματος. «Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας, μέχρι να κάνουμε τη δική μας αυτοψία, για το ποια άλλα κτίρια, που βρίσκονται όχι μόνο μέσα στον ιστορικό πυρήνα αλλά διάσπαρτα στο κτήμα, μπορεί να έχουν υποστεί ζημίες», σημείωσε ο πρόεδρος του συλλόγου Βασίλης Κουτσαβλής.

Αυτοψία της «Κ»: Το Τατόι «γυμνό» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο-2
Φωτ. Το εσωτερικό του Κτιρίου Τηλεπικοινωνιών στο κτήμα Τατοΐου μετά την επέλαση της καταστροφικής φωτιάς (φωτ. ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ). 

Σε γραπτό ερώτημα προς το ΥΠΠΟΑ για το περιεχόμενο των κοντέινερ που κάηκαν, το γραφείο Τύπου του υπουργείου απάντησε αναφέροντας πως στο εργοταξιακό κοντέινερ που καταστράφηκε ολοσχερώς υπήρχαν ιστορικά «αντικείμενα μικρής αξίας και σε κακή κατάσταση διατήρησης», όπως μαγειρικά σκεύη, μικροέπιπλα, ραπτομηχανή, προστατευτικά τζακιών, μια λίθινη μπανιέρα, που –όπως επισημαίνεται στην απάντηση–διασώθηκαν, η δεύτερη διαλογή της κάβας του Τατοΐου με μπουκάλια από μπίρες και αναψυκτικά, χαρτώο υλικό, όπως έντυπα περιοδικά και βιβλία, αναλώσιμα. Από τα άλλα δύο κοντέινερ του χώρου, ένα ήταν άδειο και καταστράφηκε μερικώς, ενώ το δεύτερο, που χρησιμοποιούνταν ως φυλάκιο, παρέμεινε άθικτο. Στην ίδια απάντηση διευκρινίζεται πως οι οικίσκοι όπου φυλάσσονται πάνω από 100.000 αντικείμενα του κτήματος δεν υπέστησαν καμία ζημία.

Σε ανακοίνωσή της, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού μιλάει για «τραγικά συμβάντα» στο Τατόι και εκφράζει την απογοήτευση και την απόγνωσή της για την απώλεια δάσους, κτιρίων και ιστορικών κειμηλίων. Σημειώνει επίσης ότι η καθυστέρηση εφαρμογής ενός σύγχρονου σχήματος διοίκησης ήταν ένας από τους παράγοντες της τωρινής καταστροφής.

Ας αφήσουμε το δάσος να αναγεννηθεί

Του Γιώργου Λιάλιου

Χρώματα δεν υπάρχουν. Το μόνο που κυριαρχεί πλέον στο κτήμα Τατοΐου είναι οι αποχρώσεις του γκρι και του μαύρου, σαν κάποιος να έσβησε όλα τα υπόλοιπα. Από τις 42.000 στρέμματα του κτήματος έχουν απομείνει μόνο κάποιες συστάδες δέντρων, κυρίως όσα σώθηκαν στον ιστορικό πυρήνα και σε απόκρημνα μέρη. Ο χώρος πρασίνου, που τόσο έχουν αγαπήσει οι Αθηναίοι τα τελευταία χρόνια, αποτελεί παρελθόν.

Η πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, που ξεκίνησε την Τρίτη 3 Αυγούστου, «μπήκε» στα όρια του κτήματος, χωρίς όμως να πλησιάσει τον ιστορικό πυρήνα. Δύο ημέρες αργότερα, όμως, η φωτιά αναζωπυρώθηκε και γρήγορα επεκτάθηκε σε όλο το κτήμα, με τις προσπάθειες της Πυροσβεστικής να εστιάζονται στην προστασία του πυρήνα του κτήματος και των δεκάδων κοντέινερ όπου φυλάσσονται κινητά αντικείμενα από τα κτίριά του. Τελικώς απέμειναν μόνο αυτά.

Αυτοψία της «Κ»: Το Τατόι «γυμνό» μέσα στη στάχτη και το γκρίζο-3
Φωτ. Τα περισσότερα δέντρα έχουν καεί. Χρειάζεται προσοχή και φροντίδα ώστε το Τατόι να ξαναγεννηθεί (φωτ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ).

«Από 42.000 στρέμματα του κτήματος Τατοΐου δεν απέμεινε σχεδόν τίποτα», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Καρέτσος, δασολόγος και πρόεδρος του φορέα διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, στα όρια του οποίου βρίσκεται και το κτήμα. Η συνολική έκταση που κάηκε στα όρια του εθνικού δρυμού είναι 60.000 στρέμματα, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι γειτονικές περιοχές (Βαρυμπόμπη, Αγιος Στέφανος, Αφίδνες) φθάνουν, σύμφωνα με τα στοιχεία του ευρωπαϊκού δορυφόρου Copernicus, σε 84.500 στρέμματα. 

Με δεδομένη την έκταση της καταστροφής, το βλέμμα στρέφεται αναγκαστικά στην επόμενη ημέρα. «Αυτό που πρέπει να γίνει είναι κατ’ αρχήν μια καταγραφή: τι κάηκε, ποια μορφή είχε πριν η κάθε περιοχή», λέει ο κ. Καρέτσος. «Στη συνέχεια πρέπει να χαρτογραφηθούν οι περιοχές με μεγάλες κλίσεις και να γίνουν μελέτες σταθεροποίησης εδαφών, ώστε να γνωρίζουμε πού πρέπει να παρέμβουμε, για να μην έχουμε απώλεια εδαφών. Κατόπιν, πριν πιάσουν οι πρώτες βροχές, πρέπει να αφαιρεθεί όλος ο ξυλώδης όγκος. Τα περισσότερα δέντρα έχουν νεκρωθεί, αλλά δεν έχουν καεί εντελώς, επομένως οι κορμοί τους θα μπορούσαν να είναι χρήσιμοι. Δεν πρέπει να αφεθούν να σαπίσουν, όχι μόνο γιατί θα αχρηστευθούν, αλλά γιατί θα αυξηθούν τα έντομα που θα προσβάλλουν τα υγιή δέντρα. Πρέπει επίσης να εγκατασταθούν μεγάλοι θρυμματιστές για να τεμαχιστούν τα κλαδιά και τα υπόλοιπα καμένα και να σκορπιστούν στο έδαφος, ώστε να τροφοδοτηθεί με οργανική ουσία».

Ως προς τις σκέψεις για αναδάσωση, ο κ. Καρέτσος εκτιμά ότι είναι πολύ νωρίς. «Θα πρέπει να γίνει σαφές σε όλους ότι φέτος δεν πρέπει να γίνει τίποτα. Θα πρέπει να αφεθεί η φύση να αναγεννηθεί, να δούμε τι ικανότητα έχει και μετά να επέμβουμε μόνο όπου χρειάζεται βοήθεια. Τα πλατύφυλλα δέντρα, όπως τα πλατάνια, “ριζοβλασταίνουν”, δηλαδή μέσα σε ένα μήνα θα έχουν “πετάξει” νέους οφθαλμούς επειδή έχουν πολύ πλούσιο ριζικό σύστημα. Τα πεύκα ήταν ώριμα, άρα στο δάσος υπάρχουν άφθονα κουκουνάρια. Χρειάζεται ψυχραιμία και συζήτηση, μην γίνουν επεμβάσεις που θα προκαλέσουν ζημιά αντί για όφελος. Τα πουρνάρια, τις κουμαριές, τα σχίνα, θα πρέπει να τα αφήσουμε να “πετάξουν” βλαστούς και μετά να γίνει “μονοβέργισμα”, να τα κλαδέψουμε ώστε να μείνουν τα πιο ισχυρά κλαδιά και να αναπτυχθούν σε δενδρώδη μορφή. Με άλλα λόγια, θα χρειαστεί μια προσεκτική διαχείριση μέσα στα επόμενα χρόνια, ώστε το δάσος να αναγεννηθεί με φυσικό τρόπο. Oσο για τα ξενικά είδη που υπήρχαν στον ιστορικό πυρήνα του κτήματος και είχαν μεταφερθεί εκεί πριν από έναν αιώνα, θα μπορούσαν κάποια να επαναφυτευθούν για αισθητικούς λόγους – αλλά μόνο όσα δεν είναι χωροκατακτητικά, δηλαδή δεν εξαπλώνονται εις βάρος των υπολοίπων. Ο κόσμος θα πρέπει να κάνει υπομονή, με λίγη προσοχή και φροντίδα το Τατόι θα ξαναγεννηθεί». 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή