Πώς στηρίζουμε την έρευνα

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πολλοί όταν ακούν πανεπιστήμιο έχουν την αίσθηση ότι αφορά μόνο τη διδασκαλία της επιστήμης σε νέους. Ομως η ιδιαιτερότητα του πανεπιστημίου είναι να παράγει επιστημονική γνώση την οποία και να διδάσκει, εκπαιδεύοντας νέους επιστήμονες. Αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα, καθώς τόσο τα ΑΕΙ όσο και τα ερευνητικά κέντρα είναι πολύ υψηλά στη διεθνή επιστημονική παραγωγή σε σχέση με τον αριθμό κατοίκων της χώρας ή τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν. Αν θέλουμε ως χώρα να είμαστε στην αιχμή της επιστήμης, η στήριξη της βασικής έρευνας από εθνικούς πόρους είναι μονόδρομος και σίγουρα δεν είναι πολυτέλεια. Μόνο στηρίζοντας τη βασική έρευνα μπορούμε να ελπίσουμε σε μια καινοτόμο οικονομική ανάπτυξη προς όφελος της κοινωνίας. Μια τέτοια στήριξη πρέπει να έχει προοπτική και διάρκεια προκειμένου να επιτρέπει στους επιστήμονες να ασχοληθούν σε βάθος με ερωτήματα που οι ίδιοι θέτουν ώστε να βρεθούν στην αιχμή της επιστήμης τους. Αλλωστε, «δεν υπάρχει καλύτερη εφαρμογή από μια δυνατή θεωρία», όπως φαίνεται να έλεγε ο K. Lewin, πρωτοπόρος στις εφαρμογές της επιστημονικής έρευνας. Μπορεί μια κοινωνία σαν την ελληνική να κάνει μια τέτοια επένδυση; Η απάντηση είναι ότι ήδη το κάνει από το 2016 μέσα από το Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ). Τις δραστηριότητες του ΕΛΙΔΕΚ μπορεί κανείς να τις διαβάσει στην έκθεση πεπραγμένων του, που αναρτάται στην ιστοσελίδα www.elidek.gr. Συνοπτικά να αναφέρω ότι:
Από το 2017 μέχρι σήμερα το ΕΛΙΔΕΚ έχει προδημοσιεύσει δράσεις ύψους 276.585.000 ευρώ, εκ των οποίων δεκαπέντε με συνολικό προϋπολογισμό 195.695.000 ευρώ είτε βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης ή/και στο στάδιο της χρηματοδότησης/υλοποίησης.

Μέσα από τις δράσεις του ενισχύεται το ερευνητικό δυναμικό της χώρας (Μέλη ΔΕΠ και ερευνητές-τριες), η προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας, οι νέοι επιστήμονες μέσω υποτροφιών για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής και της χρηματοδότησης ερευνητικών έργων μεταδιδακτόρων με ρόλο επιστημονικά υπευθύνου. Δεδομένα δείχνουν ότι το ΕΛΙΔΕΚ συνέβαλε στην ανάσχεση της φυγής νέων επιστημόνων στο εξωτερικό και στην επιστροφή κάποιων από αυτούς-ές. Επίσης, ενισχύεται μέσω εμβληματικών δράσεων η διασύνδεση της επιστήμης με την κοινωνία.

Οι δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ στοχεύουν στην υποστήριξη και ενίσχυση της ελεύθερης έρευνας χωρίς θεματικούς ή γεωγραφικούς περιορισμούς, με μοναδικό κριτήριο την ποιότητα. Για πρώτη φορά, μάλιστα, χρηματοδοτείται έρευνα περιέργειας στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.

Η ελληνική πολιτεία στήριξε τη βασική έρευνα μέσω του ΕΛΙΔΕΚ με τη δανειακή σύμβαση που υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (180.000.000 ευρώ) και από το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (120.000.000 ευρώ). Επιπλέον, το ΕΛΙΔΕΚ έχει λάβει δωρεά ύψους 5.000.000 ευρώ από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να χρηματοδοτεί έργα Ελλήνων ερευνητών που αρίστευσαν στο European Research Council και δεν έτυχαν χρηματοδότησης.

Πιστεύω ότι το ΕΛΙΔΕΚ έχει εδραιωθεί στη συνείδηση της επιστημονικής και ερευνητικής κοινότητας ως ο κεντρικός πυλώνας χρηματοδότησης της βασικής έρευνας, ένας μηχανισμός που στοχεύει σε αμερόληπτες κρίσεις με κριτήριο την ποιότητα των προτάσεων.

Πιστεύω επίσης ότι η πολιτεία θα εξακολουθεί να στηρίζει το ΕΛΙΔΕΚ μέσω της επαναχρηματοδότησής του, ώστε να συνεχιστούν οι δράσεις του αλλά και να βελτιωθεί το ποσοστό επιτυχίας των χρηματοδοτήσεών του κατά τα διεθνή πρότυπα. Το ΕΛΙΔΕΚ έχει προδημοσιεύσει δράσεις εξαντλώντας τους πόρους του μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2024. Είναι σημαντικό να γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα ότι υπάρχει σαφής χρηματοδοτική δέσμευση για τη συνέχεια. Επίσης, η στήριξη του ιδρύματος προϋποθέτει και στελέχη με συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου, των οποίων η τεχνογνωσία δεν θα χάνεται όταν βρίσκουν μια άλλη απασχόληση.

Σίγουρα πολλά μπορούν να βελτιωθούν ακόμα, αλλά ελπίζω ότι ο χρόνος και ο κόπος που δαπανήθηκαν στο ΕΛΙΔΕΚ δεν θα πάει χαμένος. Ελπίζω για άλλη μια φορά να μην εγκαταλειφθεί μια προσπάθεια πριν αποδώσει καρπούς: H βασική έρευνα έχει ανάγκη από χρόνο και χρήματα για να αποδώσει. Ας της τα δώσουμε.

* Η κ. Ξένια Χρυσοχόου είναι καθηγήτρια, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΛΙΔΕΚ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή