Είναι ακόμα εφικτή η αποφυγή νέων lockdowns στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον διεθνούς φήμης ιολόγο Πίτερ Πιοτ. Μιλώντας αποκλειστικά στην «Κ» λίγες μέρες πριν εμφανιστεί στο Athens Health Summit που διοργανώνει η εφημερίδα, ο κ. Πιοτ, ειδικός σύμβουλος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την αντιμετώπιση της COVID-19, υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι ο μόνος τρόπος να μην επαναληφθεί ο εφιάλτης του περασμένου χειμώνα είναι η επιτάχυνση των εμβολιασμών, η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους και η ευρύτατη εφαρμογή της τηλεργασίας. «Αν δεν γίνουν αυτά, ένα νέο lockdown θα είναι αναπόφευκτο», προειδοποιεί.
Σχετικά με τον εμβολιασμό, εντείνεται η συζήτηση πανευρωπαϊκά για την τρίτη δόση. Πιστεύει ότι θα τη χρειαστούν όλοι; «Ναι, αλλά όχι τώρα», απαντά. «Η προτεραιότητα είναι οι πιο ηλικιωμένοι –πάνω από 60, 65, 70 ετών, αυτό ακόμα δεν είναι σαφές– και όσοι βρίσκονται σε κατάσταση ανοσοκαταστολής. Οι νεότεροι αφενός εμβολιάστηκαν πιο πρόσφατα, αφετέρου ενδέχεται η ανοσία που τους παρέχουν τα εμβόλια να διαρκεί περισσότερο – δεν ξέρουμε με βεβαιότητα. Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα, πάντως, που να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανοσία ατονεί για όλους έπειτα από έξι μήνες».
Ο κ. Πιοτ προσθέτει ότι παραμένει άγνωστη η διάρκεια της ανοσίας που παρέχει η τρίτη δόση, αλλά και ότι όσοι έχουν νοσήσει και στη συνέχεια έχουν εμβολιαστεί όντως είναι «πολύ καλύτερα θωρακισμένοι». Σχετικά με το εάν ισχύει η ίδια ενισχυμένη ανοσία αν η αλληλουχία είναι η αντίστροφη –αν κάποιος νοσήσει αφού έχει πλήρως εμβολιαστεί– λέει ότι «είναι πολύ πιθανό», όμως είναι «πολύ νωρίς για να το ξέρουμε· τώρα καταγράφονται πιο μαζικά τέτοιου είδους κρούσματα».
Κατά τα άλλα, σημειώνει, «πρέπει να εστιάσουμε στη διεύρυνση του εμβολιασμού σε όλο τον πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών, ακόμα και κάτω της ηλικίας των 5 ετών. Τα μικρά παιδιά πλέον αποτελούν βασικούς φορείς μετάδοσης σε πολλές χώρες».
Σχετικά με την προσέγγιση της Αυστρίας, η οποία ως ύστατο μέτρο για την ενίσχυση του ποσοστού εμβολιασμού αποφάσισε προ ημερών να επιβάλει lockdown αποκλειστικά στους ανεμβολίαστους, ο Βέλγος καθηγητής σχολιάζει: «Είναι κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει σε ένα μαθηματικό μοντέλο. Αλλά ανησυχώ ότι θα αποδειχθεί ανεφάρμοστο – τι θα κάνει η αστυνομία, θα ελέγχει όποιον βρίσκεται στον δρόμο για να δει αν διαθέτει πιστοποιητικό εμβολιασμού; Επιπλέον, ακόμα κι αν μπορούσε να το κάνει, είναι μια αμφιλεγόμενη πολιτική σε μια δημοκρατική κοινωνία. Είναι πολύ διαφορετικό να επιβάλλεις σε μια επιδημιολογικά επιβαρυμένη περιοχή τα ίδια περιοριστικά μέτρα σε όλους. Αν όμως εγώ μπορώ να κυκλοφορήσω ελεύθερα και ο γείτονάς μου δεν μπορεί, ποιες θα είναι οι συνέπειες μιας τέτοιας πολιτικής για την κοινωνική συνοχή;». (σ.σ.: Η Αυστρία στο τέλος της εβδομάδας άλλαξε πολιτική και επέβαλε lockdown σε ολόκληρο τον πληθυσμό).
Παραλλαγές και θεραπείες
Δεδομένης της ορμής της «Δέλτα» και του μεγάλου αριθμού των κρουσμάτων μεταξύ των πλήρως εμβολιασμένων (breakthrough infections), δεν θα έπρεπε οι φαρμακευτικές εταιρείες να αναπτύξουν εμβόλια δεύτερης γενιάς, εστιασμένα στη συγκεκριμένη παραλλαγή; «Προς το παρόν, τα εμβόλια πρώτης γενιάς αρκούν. Αυτό που βρίσκω μάλιστα ενδιαφέρον είναι ότι ο ετερόλογος εμβολιασμός, που η τρίτη δόση χορηγείται με διαφορετικό εμβόλιο από τις δύο πρώτες, δείχνει να ενισχύει την προστασία. Πρέπει επίσης να είμαστε σαφείς σχετικά με τον βασικό σκοπό του εμβολιασμού: την αποτροπή των νοσηλειών και των θανάτων. Ελπίζαμε ότι τα εμβόλια θα σταματούσαν τη μετάδοση του ιού, αλλά αυτό δεν θα συμβεί. Πρέπει πάντως να είμαστε σε συνεχή επιφυλακή, σε περίπτωση που προκύψει κάποια ιδιαίτερα άσχημη παραλλαγή, η οποία θα καταστήσει απαραίτητη την τροποποίηση των εμβολίων».
Τι πιστεύει για τα αντιιικά χάπια (της Merck και της Pfizer) που βρίσκονται τώρα σε διαδικασία αδειοδότησης; Θα αλλάξουν τα δεδομένα στην αντιμετώπιση της ασθένειας; «Είναι πολύ καλά νέα», λέει. «Εγώ περίμενα ότι [τέτοιες θεραπείες] θα κυκλοφορούσαν πριν από τα εμβόλια. Nομίζω ότι θα αλλάξουν τα δεδομένα – για τους ηλικιωμένους εμβολιασμένους, για τους ανεμβολίαστους, για άτομα που διαμένουν σε γηροκομεία, που θα μπορούν να τα πάρουν ως προφύλαξη σε περίπτωση που εκτεθούν στον ιό κ.ο.κ. Ελπίζω η τιμή να είναι προσβάσιμη. Και θεωρώ ότι μάλλον θα χρειαστεί κάποια συνδυαστική αγωγή – όχι μόνο ένα είδος χαπιού, αλλά μάλλον δύο. Το γεγονός ότι χορηγούνται από το στόμα, σε αντίθεση με τα μονοκλωνικά αντισώματα, κάνει μεγάλη διαφορά». Οπως υπενθυμίζει, πάντως, το μεγαλύτερο όφελος των νέων φαρμάκων προκύπτει αν δοθούν νωρίς, πριν επιδεινωθεί η κατάσταση: «Γι’ αυτό χρειάζεται να συνεχίσουν να γίνονται τεστ».
Πρέπει να εστιάσουμε στη διεύρυνση του εμβολιασμού σε όλο τον πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών, ακόμα και κάτω της ηλικίας των 5 ετών. Τα μικρά παιδιά πλέον αποτελούν βασικούς φορείς μετάδοσης σε πολλές χώρες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποκαλύπτει ο φημισμένος λοιμωξιολόγος, «ήδη διαπραγματεύεται για την αγορά [των νέων χαπιών] εκ μέρους των κρατών-μελών». Η εκτίμησή του είναι ότι θα είναι ευρέως διαθέσιμα «αρκετά πριν» από την άνοιξη του 2022.
Φευγαλέος στόχος
Η πρώτη συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Πιοτ στην «Κ» δημοσιεύθηκε τον περασμένο Απρίλιο. Τι γνωρίζουμε τώρα που δεν γνωρίζαμε τότε σχετικά με την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης; Πώς γίνεται μια χώρα σαν το Βέλγιο, με 75% του συνολικού πληθυσμού πλήρως εμβολιασμένο και με 1,5 εκατομμύριο κρούσματα από την αρχή της πανδημίας, να εξακολουθεί να καταγράφει πάνω από 10.000 κρούσματα την ημέρα;
«Η “Δέλτα” έχει αλλάξει πολλά σχετικά με το ποσοστό εμβολιασμού και νόσησης του πληθυσμού που απαιτείται για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης. Ισως πλέον το ποσοστό να κυμαίνεται γύρω στο 90%, ενώ αρχικά πιστεύαμε ότι θα είναι γύρω στο 70%. Θεωρώ αξιοσημείωτο ότι οι χώρες με τα πιο λίγα κρούσματα –Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία– συνδυάζουν υψηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης με επιμονή σε μέτρα όπως οι μάσκες σε κλειστούς χώρους. Φίλοι στην Ισπανία και στην Ιταλία μού λένε ότι η μάσκα έχει γίνει δεύτερη φύση. Το Βέλγιο είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση: οι Βρυξέλλες έχουν χαμηλότερο ποσοστό εμβολιασμού από τη Φλάνδρα, αλλά στη Φλάνδρα αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγαλύτερη διασπορά του ιού – γιατί αποφάσισαν κάποια στιγμή τον Σεπτέμβριο να καταργήσουν όλα τα περιοριστικά μέτρα. Πριν από επτά μήνες, όταν μιλήσαμε, ήμουν πιο αισιόδοξος για τον αντίκτυπο που θα είχαν τα εμβόλια. Εχουν κάνει μεγάλη διαφορά, χωρίς αμφιβολία – αλλά δεν έχουμε φτάσει στο σημείο που να μπορούν από μόνα τους να νικήσουν τον ιό».
Ο δρόμος προς την ενδημία
Στρέφοντας το βλέμμα στο μέλλον, ένα ερώτημα στα χείλη όλου του πλανήτη είναι πότε θα λήξει η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σε σχέση με την COVID-19. «Θα εδραιωθεί μια εποχικότητα τα επόμενα χρόνια, κάθε χειμώνα θα προκύπτει ένα κύμα κάποιας μορφής. Η ελπίδα μου είναι ότι με κάθε κύμα η θνησιμότητα θα μειώνεται», αναφέρει ο κ. Πιοτ.
Οι μάσκες σε κλειστούς χώρους εκτιμά ότι θα είναι αναγκαίες για αρκετά χρόνια ακόμα. «Την περασμένη Παρασκευή πήγα στην όπερα εδώ στις Βρυξέλλες και έπρεπε να φοράμε τις μάσκες για τέσσερις ώρες. Δεν το βρήκα κουραστικό, το έχω συνηθίσει. Ακόμα και σε δεκάωρες πτήσεις από και προς τη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ, τη φορούσα συνέχεια χωρίς πρόβλημα».
Υπάρχουν εκτιμήσεις για το πόσο συχνά θα μεταλλάσσεται ο ιός και το κάθε πότε θα πρέπει να εμβολιαζόμαστε; «Ξέρουμε ότι μεταλλάσσεται με λιγότερο ραγδαίους ρυθμούς από τη γρίπη. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να απαιτείται ετησίως μία ενισχυτική δόση». Ο «μαύρος κύκνος», εξηγεί, είναι να προκύψει μια παραλλαγή τόσο δραστικά διαφορετική που θα είναι σαν ένας νέος ιός – «και τότε θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα».
Πόσο ρεαλιστικό είναι να προκύψει το «άγιο δισκοπότηρο», ένα οικουμενικό εμβόλιο κατά κάθε μορφής κορωνοϊού; «Μπορεί να προκύψει. Το ψάχνουμε για τη γρίπη εδώ και πολύ καιρό, ανεπιτυχώς. Αλλά δεν έγιναν ποτέ οι αναγκαίες επενδύσεις. Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν είχαν το κίνητρο – το οικουμενικό εμβόλιο για τη γρίπη θα το έκανε ο καθένας μας μία ή δύο φορές αντί για κάθε χρόνο. Αλλά τώρα γίνονται πολλές έρευνες για το αντίστοιχο εμβόλιο για τους κορωνοϊούς».
Το φάσμα της Long COVID
Ενα άλλο θέμα επί του οποίου οι επιστήμονες πλέον ξέρουν περισσότερα –αλλά όχι ακόμα πολλά– είναι το φαινόμενο της COVID Μακράς Διαρκείας (Long COVID). «Κατ’ αρχάς, είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι υφίσταται ως φαινόμενο – γιατί υπήρχαν κάποιες αμφιβολίες», σημειώνει ο κ. Πιοτ. «Συνήθως διαρκεί από τρεις έως έξι μήνες, αλλά κάποιες φορές πολύ περισσότερο. Τα δικά μου συμπτώματα είχαν διαρκέσει πέντε-έξι μήνες [σ.σ. είχε νοσήσει βαριά την άνοιξη του 2020]. Φαίνεται ότι ο εμβολιασμός προστατεύει και από αυτό, σε κάποιο βαθμό. Αλλά ακόμα δεν γνωρίζουμε τα αίτια. Το πιο σημαντικό είναι να βρούμε έναν τρόπο να το αποτρέψουμε: μια θεραπεία που να γλιτώνει τους ασθενείς από συμπτώματα μακράς διαρκείας». Επιπλέον, ο κ. Πιοτ προσδοκά η έρευνα για την COVID Μακράς Διαρκείας να οδηγήσει σε σημαντικά ευρήματα για παθήσεις όπως το Σύνδρομο Χρόνιας Κοπώσεως. «Το ίδιο συνέβη με την έρευνα για την αντιμετώπιση του HIV – οδήγησε, μεταξύ άλλων, σε θεραπείες κατά της ηπατίτιδας B, της ηπατίτιδας C…», λέει ο βετεράνος ιολόγος, που έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, ιδρυτικός εκτελεστικός διευθυντής της UNAIDS.
• Εμβόλια mRNA: Η τρίτη δόση αυξάνει κατά 25 φορές τα επίπεδα αντισωμάτων
• Γιατί η 3η δόση κρίνει τη μάχη της πανδημίας
• Κορωνοϊός: Οι ανήλικοι που κολλάνε από τους μεγάλους
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr