Επειτα από πέντε ηχηρούς μεταπολιτευτικούς νόμους-πλαίσιο για τη λειτουργία των ΑΕΙ (Κακλαμάνη 1982, Σουφλιά 1992, Γιαννάκου 2007, Διαμαντοπούλου 2011, Γαβρόγλου 2017) η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, συνεπής με όσα προεκλογικά είχαν εξαγγελθεί από τη Ν.Δ., έθεσε σε διαβούλευση το σχέδιο του έκτου σχετικού νόμου-πλαισίου. Ο τελευταίος ισχύων νόμος, αφού εφαρμόστηκε για πέντε ακαδημαϊκά έτη, δεν επέτρεψε στη γυναίκα του Καίσαρα είτε να είναι είτε να φαίνεται ηθική. Η ελληνική κοινωνία έχει διαμορφώσει για τα πανεπιστήμια, για όποιον θέλει να βλέπει και να ακούει χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και εμμονικές ιδεοληψίες, μια εικόνα που δεν τους αξίζει. Αλλά και τα ίδια τα ΑΕΙ, ως ένας συστημικός, ζωντανός οργανισμός, χρειάζονται επικαιροποίηση του τρόπου δομής, οργάνωσης και λειτουργίας, είτε γιατί σε κάποιους τομείς έχουν υποστεί τη φυσιολογική φθορά του χρόνου είτε γιατί ο αντίπαλος του καλού είναι το καλύτερο και τελικά το άριστο, είτε γιατί αποτελεί διεθνή πρακτική η διαμορφωτική λειτουργία της εκπαίδευσης, ώστε να μη δημιουργούνται στεγανά, παγιώσεις, αποκλεισμοί, εσωστρέφειες, μονομέρειες και στρεβλώσεις.
Σε ένα κανονιστικό κείμενο 345 άρθρων, η Πολιτεία δηλώνει λεπτομερώς και με σαφήνεια τη βούλησή της να διαμορφώσει εκείνες τις συνθήκες, καταργώντας, αλλάζοντας ή/και συμπληρώνοντας όσα ισχύουν, που θα επιτρέψουν την αποκατάσταση της εικόνας και του ρόλου των ΑΕΙ στη δομή, συνοχή και συνεκτικότητα της ελληνικής κοινωνίας ως συστήματος, αλλά και θα συμβάλουν στην αλληλόδραση της χώρας με το ευρύτερο, ευρωπαϊκό και διεθνές, πλαίσιο. Είναι, άλλωστε, όσα αποτέλεσαν δημόσια δέσμευση του πολιτικού λόγου και λειτούργησαν καθησυχαστικά για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειας των ελληνικών ΑΕΙ.
Ο ρητός λόγος του σχεδίου του νόμου-πλαισίου δεν αφήνει περιθώρια διαφορετικής από όσα δηλώνονται ερμηνείας. Διεπιστημονικά κοινά/διπλά προπτυχιακά μεταξύ πανεπιστημιακών τμημάτων του ίδιου ή άλλων ΑΕΙ, εντός και εκτός Ελλάδας, δυνατότητα επιλογής μαθημάτων άλλων τμημάτων, εντός του ίδιου ΑΕΙ, δυνατότητα οργάνωσης περισσοτέρων του ενός προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά τμήμα, «Ελληνικό Erasmus», επαγγελματικά μεταπτυχιακά, βιομηχανικά διδακτορικά, δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας, ενίσχυση της πανεπιστημιακής έρευνας, διαφανής και αντικειμενικός μηχανισμός εκλογής και εξέλιξης των καθηγητών, αποκεντρωμένο μοντέλο διοίκησης, υιοθέτηση του Συμβουλίου Ιδρύματος και του Εκτελεστικού Διευθυντή του Ιδρύματος, απλούστευση των γραφειοκρατικών διαδικασιών είναι μερικοί μόνο από τους άξονες αναφοράς στο κείμενο του σχεδίου νόμου-πλαισίου, οι οποίοι υιοθετούν διεθνείς πρακτικές, συμβάλλουν στη διαφάνεια των διαδικασιών και στην εξωστρέφεια των ΑΕΙ και διασφαλίζουν την εύρυθμη και ευέλικτη λειτουργία τους.
Το σχέδιο του νόμου-πλαισίου υιοθετεί διεθνείς πρακτικές, συμβάλλει στη διαφάνεια των διαδικασιών και στην εξωστρέφεια των ΑΕΙ και διασφαλίζει την εύρυθμη και ευέλικτη λειτουργία τους.
Τα υπορρήτως σημαινόμενα του σχεδίου νόμου-πλαισίου είναι εκείνα τα οποία αποτελούν το νέο, σύγχρονο περιβάλλον λειτουργίας και θεώρησης του πανεπιστημίου και δημιουργούν αίσθηση σοβαρότητας και προοπτική ποιοτικής αναβάθμισής του. Το κοινοβουλευτικού τύπου μοντέλο διοίκησης των ΑΕΙ, καθώς το σύνολο των μελών ΔΕΠ ψηφίζει ηλεκτρονικά προκειμένου να εκλεγούν οι έξι εσωτερικοί εκπρόσωποι του ΑΕΙ στο Συμβούλιο Ιδρύματος, υιοθετώντας τη διαδικασία σύστασης του Εθνικού Κοινοβουλίου και την αρχή εκπροσώπησης, η ισονομία μεταξύ των σχολών των ΑΕΙ καθώς θα είναι «δυνάμει» δυνατόν να εκλεγεί ως πρύτανης ένα μέλος ΔΕΠ μιας σχολής είτε μικρής αριθμητικά είτε μη θεωρούμενης ως «ισχυρής», ώστε να μη διοικείται το κάθε ΑΕΙ συστηματικά και αποκλειστικά από εκπροσώπους των ίδιων σχολών, η ηλεκτρονική ψηφοφορία, η οποία απελευθερώνει το εκλογικό σώμα από κάθε είδους πιέσεις, η προτεινόμενη διαδικασία εκλογής και εξέλιξης των μελών ΔΕΠ με ηλεκτρονική συγκρότηση του εκλεκτορικού σώματος, ώστε να ακυρώνεται έστω και η ενδεχόμενη σκέψη προ-διαμορφωμένου εκλεκτορικού, η οργανωμένη, πλέον, εκπροσώπηση των φοιτητών/φοιτητριών στα συλλογικά όργανα με τρόπο, ώστε να προστατεύεται η λειτουργία τους και η λήψη αποφάσεων, αλλά και η «δυνάμει» παύση των μονοπρόσωπων οργάνων διοίκησης από το Συμβούλιο Ιδρύματος όχι με τιμωρητική πρόθεση αλλά, περισσότερο, ως ελεγκτικός μηχανισμός και ως ασφαλιστική δικλίδα εφαρμογής του νόμου-πλαισίου και μη ακύρωσής του στην πράξη, προμηνύουν τη διαμόρφωση μιας νέας κατάστασης στα ελληνικά ΑΕΙ.
Η ευκαιρία της ενηλικίωσης για το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι εδώ! Αρκεί να μη χαθεί στο όνομα εφηβικού τύπου αντιδράσεων, προσωπικής ατζέντας, ιδεολογικής ματαιοδοξίας και διάθεσης να βλέπουμε τα δέντρα και όχι το δάσος!
* H κ. Μαρίζα Φουντοπούλου είναι καθηγήτρια ΕΚΠΑ.
