Πώς προέκυψε η πανεπιστημιακή αστυνομία;
Το καλοκαίρι του 2019, μετά την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας, «καταργείται» το άσυλο, δηλαδή επανέρχεται η ρύθμιση του ν. Διαμαντοπούλου που μεταχειρίζεται τους χώρους των ΑΕΙ σαν οποιονδήποτε άλλο χώρο της επικράτειας. Η αστυνομία μπορεί να επεμβαίνει χωρίς ειδική άδεια από τις πρυτανικές αρχές αν τελούνται αξιόποινες πράξεις. Αλλαξε κάτι στα πανεπιστήμια; Οχι. Τα συνήθη επεισόδια επαναλαμβάνονταν και η αστυνομία δεν παρουσιαζόταν. Η κυβέρνηση όμως ήταν ικανοποιημένη που υλοποίησε μία δημοφιλή εξαγγελία της, η αντιπολίτευση ήταν ικανοποιημένη που διαμαρτυρήθηκε όπως πάντα σε δραματικούς τόνους και οι πρυτάνεις ήταν ικανοποιημένοι επειδή τίποτε δεν χρειαζόταν πραγματικά να αλλάξει. Υστερα, τον Οκτώβριο του 2020, έγινε η αήθης επίθεση στον πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) που τη μάθαμε από τους υποστηρικτές των δραστών! Δηλαδή οι πρυτανικές αρχές του ΟΠΑ δεν ενημέρωσαν την αστυνομία ούτε εκ των υστέρων! Τότε αποφασίστηκε να ιδρυθεί ειδικό σώμα της αστυνομίας που να μην εξαρτάται από τις πρυτανικές αρχές, να βρίσκεται εντός των ιδρυμάτων για να μπορεί να επεμβαίνει άμεσα και να προστατεύει το ακαδημαϊκό περιβάλλον.
Τι έγινε μετά;
Ο νόμος ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2021. Η προκήρυξη για την πρόσληψη των αστυνομικών έγινε περισσότερο από τρεις μήνες μετά, υπό την πίεση δημοσιευμάτων, και στη συνέχεια άρχισε το γαϊτανάκι των αναβολών για το πότε θα εγκατασταθεί και πώς η πανεπιστημιακή αστυνομία. Χρησιμοποιήθηκαν ως προσχήματα, από μεν την κυβέρνηση, οι δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας ελάχιστων πανεπιστημιακών, η διάρκεια της εκπαίδευσης των νέων αστυνομικών, το απαιτούμενο Προεδρικό Διάταγμα, η καθυστέρηση των πρυτανικών αρχών να εγκαταστήσουν τουρνικέ – ένα τελείως απρόσφορο έτσι κι αλλιώς μέτρο ασφαλείας για το μέγεθος και το είδος του προβλήματος που έχουμε. Από δε τους πρυτάνεις, το πρόσχημα ήταν ότι δεν είχαν χρήματα.
Γιατί έγιναν έτσι τα πράγματα;
Χρειάζεται πολιτική βούληση, σοβαρότητα και σχέδιο ώστε το μέτρο της πανεπιστημιακής αστυνομίας να πετύχει.
Διότι η κυβέρνηση φοβάται τις αντιδράσεις, ενώ τα κόμματα της αριστερής αντιπολίτευσης τις υποδαυλίζουν για κομματικούς σκοπούς. Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ψήφισε παρών σε δική του ουσιαστικά διάταξη για το άσυλο και έκτοτε στρουθοκαμηλίζει με προτάσεις που έχουν δοκιμαστεί όλες και έχουν καταφανώς αποτύχει. Η αστυνομία δεν θέλει να μπλέξει, οι δε πρυτάνεις συμμετέχουν ευχαρίστως στο γνωστό τους παιχνίδι μετάθεσης ευθυνών, απρόθυμοι επί της ουσίας να ασχοληθούν με το πρόβλημα. Κωλυσιεργούν, υπεκφεύγουν, εξακολουθούν να σκεπάζουν την παραβατικότητα στους χώρους τους, ιδίως τώρα που ο νέος νόμος για τα ΑΕΙ επιβράβευσε την αβελτηρία τους καθιστώντας τους πανίσχυρους.
Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Τα χρήματα που έλειπαν από τους πρυτάνεις για την εγκατάσταση των μέτρων ασφαλείας βρέθηκαν (ωστόσο, προς το παρόν, μόνο δύο τουρνικέ μπήκαν στο κτίριο διοίκησης του ΑΠΘ που βανδαλίστηκαν πριν ακόμη χρησιμοποιηθούν). Οι προσφυγές στο ΣτΕ απορρίφθηκαν, η εκπαίδευση των αστυνομικών τελείωσε, και το Προεδρικό Διάταγμα βγήκε. Τα προσχήματα εξέλιπαν. Και αντί να έχουμε επιτέλους μία μελετημένη και σοβαρή εγκατάσταση της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα ιδρύματα, έστω μόνο σε αυτά που αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα, έχουμε σπασμωδικές και πρόχειρες κινήσεις από την πλευρά της κυβέρνησης που δείχνουν ότι μάλλον δεν την απασχολεί η ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Πρόκειται για κινήσεις που, εκτός του ότι γελοιοποιούν την κατάσταση (ΜΑΤ να προστατεύουν τις ΟΠΠΙ), αναιρούν την ίδια τη σκοπιμότητα του νόμου για την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Διότι τι άλλο από αναίρεση του νόμου είναι όταν λέγεται ότι οι ΟΠΠΙ θα περιπολούν έξω από τα ιδρύματα και μάλιστα άοπλες; Σε τι θα διαφέρουν ως προς την ετοιμότητα επέμβασης από την κανονική αστυνομία; Δεν ιδρύθηκαν για να βρίσκονται στα ιδρύματα ώστε να επιλαμβάνονται αμέσως και προληπτικά, χωρίς ενδιαμέσους, όταν υπάρχει πρόβλημα;
Τι πρέπει να γίνει
Στα πανεπιστήμια πρέπει να γίνουν σοβαρά σχέδια ασφαλείας, μνημόνια συνεργασίας των ΟΠΠΙ με τις πανεπιστημιακές αρχές, αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας. Πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος. Οι ΟΠΠΙ ιδρύθηκαν για να προστατεύσουν το ακαδημαϊκό περιβάλλον και να εμπεδώσουν ένα αίσθημα ασφάλειας και ελευθερίας στα ΑΕΙ. Ετσι πρέπει να αντιμετωπίζονται. Οχι ως αιμοβόροι «μπάτσοι». Αλλωστε λίγα χρόνια πριν, τα μέλη των ΟΠΠΙ ήταν τα περισσότερα φοιτητές. Αυτό έχουν αρχίσει να το καταλαβαίνουν οι πανεπιστημιακοί που ήδη ερίζουν για τους χώρους στους οποίους θέλουν να περιπολούν οι ΟΠΠΙ ώστε να αντιμετωπιστεί η παραβατικότητα. Ακόμη διακόπτονται συνεδριάσεις οργάνων, ακόμη υπάρχουν χώροι υπό χρόνια κατάληψη, ακόμη γίνονται κλοπές, βανδαλισμοί ή διακίνηση ναρκωτικών. Οποιος κάνει τα στραβά μάτια σε αυτά τα προβλήματα συγκρίνοντας τα ΑΕΙ με τα Ζωνιανά ή το Ζεφύρι για να πει ότι δεν συμβαίνει κάτι σοβαρό, όποιος αδιαφορεί για τα θύματα της βίας και της αυθαιρεσίας στους χώρους τους, δεν ενδιαφέρεται για τα ελληνικά πανεπιστήμια, δεν ενδιαφέρεται για τους νέους, τη γνώση, την έρευνα, την ανάπτυξη και το καλό της χώρας. Ενδιαφέρεται για το κομματικό του συμφέρον (κι αυτό αμφίβολο) και τη δική του βολή όπως έχει παγιωθεί. Οσο γι’ αυτούς που λένε ότι έχουν δικαιωθεί, επειδή δήθεν η πανεπιστημιακή αστυνομία ήταν εξαρχής λάθος, να πούμε ότι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να γίνει η αντίθεσή τους αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Απέτυχαν και σ’ αυτό. Τα πανεπιστήμια χρειάζονται προστασία. Ο,τι έχει προταθεί έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει. Χρειάζεται πολιτική βούληση, σοβαρότητα και σχέδιο ώστε το μέτρο της πανεπιστημιακής αστυνομίας να πετύχει για να γίνουν τα πανεπιστήμιά μας όπως αυτά που θαυμάζουμε στον υπόλοιπο κόσμο.
* Η κ. Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.