«Στην αρχή έτσι ήμασταν, σαν ξένο σώμα». Ο Δημήτρης Ευσταθιάδης μιλάει για περασμένες δεκαετίες. Διηγείται τις διαδοχικές μαζικές εκτοπίσεις των πατεράδων τους, το πώς εξαναγκάστηκαν να χτίσουν τη ζωή τους στις αφιλόξενες στέπες του Καζακστάν, αλλά και το πώς βρέθηκαν στην Ελλάδα με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Οταν έφτασαν στον Ασπρόπυργο εγκαταστάθηκαν έξω από τον πολεοδομικό ιστό, είχαν χωράφια ολόγυρά τους. Εάν δεν τον απατά η μνήμη του, ζήτημα να υπήρχαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 τέσσερις αγροικίες εκεί. Σήμερα, στην ίδια γη, έχει σηκωθεί η Γκορυτσά, ένας οικισμός με στενά δρομάκια και θεμέλια που πατούν στο παρελθόν.
Από εκεί ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου την προεκλογική περιοδεία του στον Ασπρόπυργο ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Πρώτα εναπόθεσε λουλούδια στην πλατεία Γενοκτονίας και έπειτα κατευθύνθηκε στο Ποντιακό Θέατρο, δίπλα στο οποίο ορθώνεται το μνημείο μιας ποντιακής λύρας, συνολικού ύψους επτά μέτρων. Εκεί τον υποδέχτηκε και ο κ. Ευσταθιάδης. Ο ίδιος δεν αποκλείει αυτή η επίσκεψη να ήταν και μια κίνηση τακτικής, να ήθελαν από τη Νέα Δημοκρατία να ανακόψουν πιθανή διαρροή ψήφων σε άλλα μικρότερα κόμματα, δεξιότερά τους. «Είμαστε με τους νικητές», λέει όταν τον συναντάμε. «Αμα έρθει πρωθυπουργός στο χωριό σου, ανεβαίνει η ψυχολογία. Εάν δεν ερχόταν, η αποχή θα ήταν μεγαλύτερη», προσθέτει.
Τελικά, στον Δήμο Ασπροπύργου η Ν.Δ. έλαβε το 32% των ψήφων. Παρόμοιο ποσοστό με το 2019, το οποίο τότε δεν ήταν αρκετό για να της εξασφαλίσει την τοπική πρωτιά στην αναμέτρηση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή τη φορά, όμως, στην ίδια περιοχή τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά από τον μέσο όρο της χώρας. Το ΚΚΕ συγκέντρωσε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά του και βγήκε δεύτερο με 19,61%. Μάλιστα αύξησε κατά 3% την επίδοσή του σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου. Στην τρίτη θέση ακολούθησαν οι Σπαρτιάτες, το κόμμα-κέλυφος που χρησιμοποίησε για να παρακάμψει τις απαγορεύσεις ο Ηλίας Κασιδιάρης, πρώην ηγετικό στέλεχος της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής και έγκλειστος στις φυλακές Δομοκού, όπου εκτίει την πρωτόδικη ποινή του για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης. Ελαβαν 12,55%, το μοναδικό διψήφιο ποσοστό τους σε επίπεδο δήμων πανελλαδικά. Γιατί στον Ασπρόπυργο και γιατί τώρα;
Σε πρώην βοσκοτόπια και αγροτικές εκτάσεις, 20 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας, βρίσκεται μια από τις πιο παραγωγικές περιοχές της χώρας. Διυλιστήρια, βιομηχανίες δομικών υλικών, σκραπατζίδικα και υπερμεγέθεις αποθήκες συνθέτουν ένα σκηνικό αδιάλειπτης οικονομικής δραστηριότητας, με τους γύρω δρόμους να μποτιλιάρονται κάθε τόσο από τα φορτηγά. Πέρα από τον αστικό πυρήνα, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν οικισμοί με παλιννοστούντες Πόντιους ομογενείς και μέρη με μεγάλους πληθυσμούς Ρομά. Κάποια παράθυρα έχουν θέα σε φουγάρα και ανάλογα με τις διαθέσεις του αέρα η δυσοσμία μπορεί να είναι τόσο έντονη που τη γεύεσαι. Συχνά η περιοχή στιγματίζεται στον δημόσιο λόγο ως «η πίσω αυλή της Αττικής».
Σε ένα από τα αστικά λεωφορεία της γραμμής 855 που οδηγεί στην Γκορυτσά ο οδηγός έχει τοποθετήσει μπροστά του τη ρωσική σημαία, πλάι στην ελληνική. Σε μίνι μάρκετ του οικισμού πωλούνται και εφημερίδες στα ρωσικά. Πέρα από την καταγωγή και η θρησκευτική πίστη είναι συνεκτικό στοιχείο. Ορισμένοι ακολουθούν το παλιό, «πάτριο», όπως λένε διορθώνοντάς μας, ημερολόγιο.
Ο κ. Ευσταθιάδης δούλεψε σε εργοστάσιο πλαστικών στο Περιστέρι και έπειτα ως οδηγός σε βιοτεχνία αλουμινίου. «Ο δικός μας κόσμος δεν ήταν τεμπέληδες», λέει. «Ολοι έφτιαξαν σπίτια». Στα 70 του χρόνια είναι πρόεδρος του Ποντιακού Θεάτρου στην Γκορυτσά. Στην αίθουσά τους έχουν φωτογραφίες από παλαιότερες εκδηλώσεις και μια κορνιζαρισμένη αφίσα από παράσταση του 2011 με τίτλο «Ο τελευταίος βασιλιάς», για τη ζωή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.
Τον ρωτάμε για τους Σπαρτιάτες και πώς μπορεί να προέκυψε το ποσοστό τους. Ενας από τους λόγους θεωρεί ότι ήταν η πανδημία της COVID-19 και η δυσφορία ορισμένων ντόπιων για πρόστιμα που είχαν επιβληθεί σε κατοίκους άνω των 60 ετών, όταν αρνήθηκαν τότε να εμβολιαστούν. «Εγώ κάνω κουμάντο στο σώμα μου», τονίζει ένας εξ αυτών όταν ακούει την κουβέντα μας.
Τον Δεκέμβριο του 2020, σε μια από τις διασταυρώσεις που οδηγεί στον οικισμό, είχαν σημειωθεί επεισόδια μεταξύ μερίδας κατοίκων και αστυνομικών. Αντιδρούσαν τότε στην επιβολή σκληρού lockdown στη Δυτική Αττική, θεωρώντας ότι τους αποκόπτει περαιτέρω. Ορισμένοι εξ αυτών, οι νεότεροι σε ηλικία, έβγαιναν στον δρόμο με ελληνικές σημαίες και έψαλλαν τον Εθνικό Υμνο. Μετά έστηναν οδοφράγματα.
Ενας 42χρονος, κάτοικος στον Ασπρόπυργο, θεωρούσε εκείνες τις απαγορεύσεις «γερμανική κατοχή». Ηρθε στην Ελλάδα από το Καζακστάν όταν ήταν 9 ετών. Θυμάται να τον αποκαλούν «ρωσάκι» όταν ήταν μικρός. «Είναι άσχημο να μην είσαι Ρώσος και να σε λένε έτσι. Εξηγούσα ότι δεν έχω ούτε μία σταγόνα ρωσικού αίματος μέσα μου», λέει, μιλώντας στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας. Ψήφισε Σπαρτιάτες στις εκλογές, ενώ υποστηρίζει ότι τα προηγούμενα χρόνια επέλεγε τη Ν.Δ. Κύριοι λόγοι γι’ αυτή τη μετατόπιση ήταν, όπως λέει, το «Μακεδονικό» και η διαχείριση της πανδημίας. Ο ίδιος τονίζει ότι εμβολιάστηκε «αναγκαστικά» λόγω της εργασίας του, αλλιώς θα το απέφευγε.
Μπορεί το αντιεμβολιαστικό κίνημα να συντήρησε αντισυστημικές τάσεις, αλλά δεν φαίνεται να αποτελεί τη μόνη εξήγηση. Το αποτύπωμα της Χρυσής Αυγής ήταν εμφανές σε παλαιότερες εκλογικές αναμετρήσεις. Τον Ιούνιο του 2012 είχε λάβει 16,75% στον Δήμο Ασπροπύργου και τον Σεπτέμβριο του 2015 είχε φτάσει στο 15,16%.
Ο Κασιδιάρης είχε εμφανιστεί αρχικά το 2011 στην υποβαθμισμένη περιοχή των Νεόκτιστων επιχειρώντας να εκμεταλλευτεί αισθήματα ανασφάλειας των πολιτών. «Δεν είμαι πολιτικός, δεν ζητάω την ψήφο σας», υποστήριζε τότε σε ομιλία του. «Στην Κερατέα ξεφορτώθηκαν τα σκουπίδια. Εσείς εδώ θα ξεφορτωθείτε τα ανθρώπινα σκουπίδια που σας έχουν φορτώσει», είπε. Η απόπειρα διείσδυσης συνεχίστηκε. Τον Φεβρουάριο του 2012 απηύθυνε χαιρετισμό στην απεργία της «Ελληνικής Χαλυβουργίας». Τα γραφεία τους στήθηκαν έπειτα σε κομβικό σημείο, με μια μεγάλη πινακίδα στην ταράτσα, ορατή σε κάθε οδηγό που διέσχιζε την εθνική οδό προς Κόρινθο.
«Η κρατική αδιαφορία επιδείνωσε τα προβλήματα. Υπάρχουν φτώχεια, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και όταν κάποιος δεν μπορεί να αναζητήσει αλλού την αιτία της δυστυχίας του, την ψάχνει στον διπλανό του».
Συνταξιούχος εκπαιδευτικός που μίλησε στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας θυμάται χρυσαυγίτες να προσεγγίζουν έξω από τα κάγκελα μαθητές σε γυμνάσιο του Ασπροπύργου προσπαθώντας να τους προσηλυτίσουν. Τους είχε δει να μιλούν με έναν έφηβο από οικογένεια ομογενών.
«Του είπα “τι δουλειά έχεις με αυτούς, τι θέλεις να αποδείξεις;”. Είχε το άγχος, την ανασφάλεια να μην τον θεωρούν αλλοδαπό. Αυτό λέγεται ταύτιση με τον επιτιθέμενο. Θα πάει μαζί του για να εξασφαλίσει τα νώτα του», λέει. «Η κρατική αδιαφορία σε αυτές τις περιοχές επιδείνωσε τα προβλήματα. Υπάρχουν φτώχεια, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και όταν κάποιος δεν μπορεί να αναζητήσει αλλού την αιτία της δυστυχίας του, την ψάχνει στον διπλανό του».
«Ο αδύναμος ρίχνει την ευθύνη στον πιο αδύναμο»
Μπορεί να έχει περάσει μια δεκαετία από τότε, όμως τα διαθέσιμα στοιχεία της απογραφής του 2011 σκιαγραφούν πιο αναλυτικά τις συνθήκες διαβίωσης στον Ασπρόπυργο. Ο Γιώργος Μπιθυμήτρης, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, έχει ξεχωρίσει ορισμένα από αυτά. Μόλις 12,7% των κατοίκων της περιοχής είχε πτυχίο πανεπιστημίου. Το 58,2% των απασχολουμένων έκαναν δουλειές χαμηλής ειδίκευσης, ενώ στην Αττική το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 27,6%. Το 29,4% των σπιτιών δεν είχε κεντρική θέρμανση και στο 10,2% αυτών αντιστοιχούσαν λιγότερα από 15 τετραγωνικά μέτρα ανά άτομο.
Ο κ. Μπιθυμήτρης και ο εκλογικός αναλυτής Παναγιώτης Κουστένης είχαν καταγράψει σε σύγγραμμά τους για την εκλογική συμπεριφορά της Δυτικής Αττικής την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ στον Ασπρόπυργο, από 50% στις εκλογές του 2009, στο 6% το 2012. Στην ίδια περιοχή το «Οχι» στο δημοψήφισμα του 2015 έλαβε 79,2%, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό σε όλη την Ελλάδα πίσω από την Ικαρία.
«Μπορεί να μην έχουμε την ίδια κρίση με το 2012, αλλά οι μεγάλες αντιθέσεις συνεχίζουν», λέει στην «Κ» ο κ. Μπιθυμήτρης. «Σαφώς και η υποβάθμιση των γειτονιών δημιουργεί προϋποθέσεις όξυνσης των παθών. Είναι πιο εύκολο ο αδύναμος να ρίξει την ευθύνη στον πιο αδύναμο».
Το 2017, ενώ βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη η δίκη της Χρυσής Αυγής και τα περιστατικά ρατσιστικής βίας δεν είχαν τη συχνότητα παλιότερων ετών, στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπύργου παρατηρήθηκε ανησυχητική κλιμάκωση. Τον Νοέμβριο του 2021 εκδόθηκε βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών που παρέπεμπε σε δίκη τρία άτομα, κατοίκους Γκορυτσάς, για επιθέσεις που είχαν συμβεί τέσσερα χρόνια νωρίτερα κατά Πακιστανών μεταναστών. Οι κατηγορούμενοι ήταν ανήλικοι όταν είχαν συμβεί όσα τους αποδίδονταν. Σύμφωνα με το βούλευμα που είναι εις γνώσιν της «Κ», την 1/2/2017 ένας μετανάστης χτυπήθηκε με σιδηρογροθιά μέχρι να χάσει τις αισθήσεις του. Κατά την εισαγωγή του στο Αττικό Νοσοκομείο διαπιστώθηκε ότι έφερε βαρύτατες κακώσεις, «με άμεσο κίνδυνο για ενδοκρανιακή αιμορραγία, ακόμη και θάνατο και τύφλωση».
Στον ίδιο δικαστικό φάκελο αναγράφονται και άλλα αντίστοιχα περιστατικά. Οι κατηγορούμενοι φέρονται να επιτέθηκαν σε άλλον μετανάστη λέγοντας ότι «αν δεν φύγει από τη χώρα θα τον κάψουν ζωντανό». Πέρυσι, ενήλικος κάτοικος της περιοχής καταδικάστηκε από το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών σε κάθειρξη οκτώ ετών με αναστολή μέχρι την έφεση, για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη με ρατσιστικό χαρακτήρα, μετά την επίθεση σε μετανάστη.
Το χρονικό των ρατσιστικών επιθέσεων του 2017
Με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών, που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2021, παραπέμφθηκαν σε δίκη τρία άτομα για ρατσιστικές επιθέσεις στον Ασπρόπυργο. Η υπόθεση εκκρεμεί δικαστικά, έπειτα από αναβολές. Οι τρεις κατηγορούμενοι ήταν ανήλικοι και κάτοικοι Γκορυτσάς, όταν σημειώθηκαν όσα τους αποδίδονται. Αυτό είναι το χρονικό των επιθέσεων, όπως έχει αποτυπωθεί στη σχετική δικογραφία:
1/2/2017: Στις 15.15, στον Ασπρόπυργο, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας δύο δράστες επιτέθηκαν απρόκλητα σε μετανάστη από το Πακιστάν, καθώς αυτός επέστρεφε στην οικία του. Τον χτύπησαν στο κεφάλι με γροθιές και με σιδερογροθιά μέχρι που έχασε τις αισθήσεις του, επιχειρώντας να τον σκοτώσουν, λόγω της εθνικής του καταγωγής.
2/4/2017: Στις 22.30, στη Γκορυτσά Ασπροπύργου, οι δράστες επιτέθηκαν σε Πακιστανό μετανάστη λέγοντας ότι εάν δεν φύγει από τη χώρα θα τον κάψουν ζωντανό. Τον έριξαν στο έδαφος, τον χτύπησαν όλοι μαζί με μπουνιές και κλωτσιές στο κεφάλι και στο σώμα και του αφαίρεσαν το τσαντάκι του που περιείχε δύο κινητά τηλέφωνα, το διαβατήριό του, την άδεια διαμονής του και το χρηματικό ποσό των επτά ευρώ.
30/4/2017: Στις 20.50, στη θέση Φούσα στον Ασπρόπυργο, οι δράστες ακολούθησαν έναν μετανάστη από το Πακιστάν αφού αποβιβάστηκε από λεωφορείο της γραμμής 855. Του επιτέθηκαν, τον έριξαν στο έδαφος και τον χτύπησαν στο κεφάλι και όλο το σώμα φωνάζοντας: «φύγετε από τη χώρα αλήτες Πακιστανοί».
14-15/5/2017: Από τις 22.45 έως τη 01.00 στη Γκορυτσά Ασπροπύργου τρεις δράστες επιτέθηκαν σε οικίες Πακιστανών πετώντας πέτρες.
Η αναζήτηση των συνθηκών που μπορεί να έχουν θρέψει ή να έχουν διατηρήσει την ακροδεξιά ψήφο σε μια περιοχή όπως ο Ασπρόπυργος είναι σύνθετη υπόθεση. Κατά την επίσκεψη της «Κ» κάποιοι κάτοικοι απέφυγαν να τοποθετηθούν, είτε γιατί φοβήθηκαν την πιθανότητα μιας απλουστευτικής προσέγγισης του ζητήματος που μπορεί να στιγμάτιζε μερίδα του πληθυσμού, είτε γιατί ακόμη αδυνατούσαν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο.
«Δεν είναι δεδομένη η πολιτική συμπεριφορά των γειτονιών που έχουν ιδιαίτερα οξυμένες ανισότητες. Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να συνυπάρχουν και οι δύο τάσεις», παρατηρεί ο κ. Μπιθυμήτρης. Το πρόσφατο μεγάλο ποσοστό του Κομμουνιστικού Κόμματος το επιβεβαιώνει. Αλλωστε στο παρελθόν ο Ασπρόπυργος είχε επί σειράν ετών (1986-1994) δήμαρχο από το ΚΚΕ.
«Εδώ υπήρχε ένα έντονο αριστερό κίνημα και παράλληλα ένα έντονο ακροδεξιό κίνημα», παρατηρεί η Μαργαρίτα Τσίγκου, κάτοικος της περιοχής. Ο Ασπρόπυργος είχε και αριστερούς αντάρτες, αλλά και συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων. Ο παππούς της, Βασίλης Τσίγκος, ήταν στέλεχος του ΕΑΜ, φυλακίστηκε μεταπολεμικά και επί δικτατορίας στάλθηκε στη Γυάρο, απ’ όπου βγήκε το 1968 με κλονισμένη υγεία και πέθανε.
Υπάρχουν και άλλες οικογένειες στην περιοχή με παρόμοια βιώματα. Ακόμη κι αν ορισμένες δεν κρατούν στη μνήμη αυτές τις αναφορές, ούτε αυτό το στοιχείο φαίνεται να αρκεί για να εξηγήσει τις πιο πρόσφατες ακροδεξιές πολιτικές επιλογές μερίδας του τοπικού πληθυσμού. Η κ. Τσίγκου εστιάζει μεταξύ άλλων σε ζητήματα διαβίωσης και μορφωτικού επιπέδου. Οπως εξηγεί, όταν αυτά είναι χαμηλά, το έδαφος είναι πιο γόνιμο στις ακραίες απόψεις.
Στο σχολείο των Ρομά
Η Ματίνα Βαβούλη προσπαθεί εδώ και χρόνια να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ διαφορετικών ομάδων της περιοχής. Είναι διευθύντρια στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου, μέσα στον οικισμό της Νέας Ζωής, που κατοικείται κυρίως από Ελληνες και Αλβανούς Ρομά. Οταν τη συναντάμε ετοιμάζει λίστες με παιδιά που θα συμμετάσχουν σε καλοκαιρινή κατασκήνωση.
«Κάποιοι Ρομά ζουν σε σπίτια, αρκετοί σε παραπήγματα. Δεν υπάρχει δίκτυο ηλεκτροδότησης, υδροδότησης, αποχέτευσης. Τα ποντίκια ζουν μαζί με τους ανθρώπους»
Επί χρόνια, μαζί και με άλλους εκπαιδευτικούς, προσπαθεί με κόπο να περιορίσει τη μαθητική διαρροή και το έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό, επικοινωνώντας με κάθε σπίτι μόλις απουσιάσει ένα παιδί, ή εξασφαλίζοντας ρούχα, υποδήματα και σχολικά είδη εάν υπάρξει ανάγκη.
«Κάποιοι Ρομά ζουν σε σπίτια, αρκετοί σε παραπήγματα. Δεν υπάρχει δίκτυο ηλεκτροδότησης, υδροδότησης, αποχέτευσης. Τα ποντίκια ζουν μαζί με τους ανθρώπους», λέει. Περιγράφει πόσο έντονες είναι οι έμφυλες διακρίσεις στους καταυλισμούς, ότι μπορεί ένα κορίτσι να αρραβωνιαστεί στα 11 και να το πάρουν από το σχολείο. Παράλληλα, η τοπική κοινωνία δυσφορεί από τις σχεδόν καθημερινές τοξικές καύσεις καλωδίων για την ανάκτηση του χαλκού και από την αδράνεια των Αρχών για την αντιμετώπιση του θέματος.
Το δημοτικό της Νέας Ζωής
Η Ματίνα Βαβούλη ξεκίνησε να εργάζεται στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Ζωής στον Ασπρόπυργο το 1991. Σήμερα έχει 20 τμήματα και 420 μαθητές, ενώ η διευθύντριά του λέει στην «Κ» ότι η σχολική διαρροή έχει περιοριστεί αισθητά και φτάνει στο 7%. Οπως επισημαίνει η κ. Βαβούλη το σχολείο χρειάζεται σε καθημερινή βάση ψυχολόγο για τις ανάγκες των παιδιών.
«Εάν λείπουν σε ένα παιδί παπούτσια ή ρούχα και ντρέπεται να έρθει στο σχολείο, τα βρίσκουμε εμείς», λέει η διευθύντρια του δημοτικού. «Κάθε χρόνο ο δήμος διοργανώνει το διασχολικό πρωτάθλημα. Κατεβαίναμε και εμείς και μας κοιτούσαν όλοι. Περίμεναν να δουν τι θα πουν τα δικά μας παιδιά, πώς θα αντιδράσουν, εάν θα παίξουν με τους όρους και τους κανόνες. Και στο τέλος είδαν ότι είναι σαν τα δικά τους παιδιά και έδιναν συγχαρητήρια στο σχολείο. Είπαμε ότι έτσι πρέπει να βλέπουν και τους γονείς τους. Πρέπει να γίνουν κινήσεις ενωτικές για τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες».
«Οταν κάποιος ακούει Ρομά σκέφτεται τα επιδόματα ή την παραβατικότητα», εξηγεί η κ. Βαβούλη, που το 2019 ήταν υποψήφια στη Δυτική Αττική με τον ΣΥΡΙΖΑ. «Να τους δοθούν ευκαιρίες για εργασία». Φέτος έκανε μια επαφή για απασχόληση γυναικών σε μεγάλη αποθήκη της περιοχής, υπήρξε ενδιαφέρον και, όπως λέει, αυτό τόνωσε την αυτοπεποίθησή τους. Στις προσπάθειές της τη βοηθάει μεταξύ άλλων και η Δέσποινα Τσιρικλού, που έχει ρόλο διαμεσολαβήτριας με τον πληθυσμό των Ρομά.
Είναι 53 ετών, έχει τρία παιδιά και 12 εγγόνια. Θυμάται πως όταν είχε φτάσει στην περιοχή, πριν από τρεις δεκαετίες, είχε περισσότερες συναναστροφές με ντόπιους. Πλέον, έχουν περιοριστεί. «Ηρθα εδώ για μια καλύτερη ζωή, από τη Θήβα», λέει.
Την ακολουθούμε προς τον καταυλισμό της και μέσα από έναν σεληνιακό χωματόδρομο, γεμάτο κρατήρες, φτάνουμε στα Δύο Πεύκα. Εκατέρωθεν των γραμμών του προαστιακού, κοντά σε λόφους σκουπιδιών, στέκουν παράγκες από νάιλον και πρόχειρα κτίσματα από τούβλα. Κάποιος έφτιαξε πρόσφατα ένα τσιμεντένιο βάθρο, μάλλον ως βάση για να στήσει το παράπηγμά του. Στο βάθος, πίσω από μεγάλους φράχτες μιας μάντρας ανακύκλωσης, ο βραχίονας ενός εκσκαφέα βυθίζεται σε έναν πελώριο λόφο από μέταλλα.
