«Καούρ’ εκάνατε» (καλώς ήρθατε). Η τσακώνικη φράση την οποία άκουσα επανειλημμένως την περασμένη εβδομάδα απέκτησε πραγματικό νόημα όταν βρέθηκα -μαζί με εκατοντάδες άτομα- να χορεύω παραδοσιακά ιταλικά και ελληνικά τραγούδια στο κέντρο του Λεωνιδίου.
Ηταν το κλείσιμο του Melitzazz, της πενθήμερης διοργάνωσης στο Λεωνίδιο που «αγκαλιάζει» κάθε χρόνο με διαφορετικό τρόπο τον τοπικό πολιτισμό και υποδέχεται όσους ξένους και Ελληνες επισκέπτες αναζητούν την αυθεντικότητα. Τα αρχοντικά και τα πυργόσπιτα έμειναν ανοιχτά μέχρι αργά το βράδυ, ώστε να μπορεί κανείς να θαυμάσει την τοπική αρχιτεκτονική και τις τέχνες. Είχαν στηθεί σκηνές για να ακουστούν τα παραδοσιακά τραγούδια. Τα παιδιά μπορούσαν να «δοκιμαστούν» στον τοίχο αναρρίχησης, αφού η ορειβασία είναι μία από τις δημοφιλέστερες τουριστικές ατραξιόν της περιοχής. Και βέβαια υπήρχαν παντού μελιτζάνες, το προϊόν ΠΟΠ του Λεωνιδίου, το οποίο αποτελεί τεράστιο κομμάτι της τοπικής παραγωγής, αλλά και την «έμπνευση» για το όνομα Melitzazz.
Μια γεμάτη πόλη
Στο φετινό Melitzazz βρέθηκα στο πλαίσιο fam trip που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Αρκαδίας. Στη διάρκεια του πενθήμερου όμως, το φεστιβάλ φιλοξένησε συνολικά περίπου 5.000 άτομα. Το θέμα ήταν η αδελφοποίηση του Λεωνιδίου με την ιταλική πόλη Μαρτάνο. Η αδελφοποιία των δύο πόλεων ναι μεν είχε εδραιωθεί το 1990, αλλά ήταν μέχρι και πρόσφατα ανενεργή. Οπως σχολίασε στην «Κ» ο Σωτήρης Μπόλης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Melitzazz, το Λεωνίδιο και το Μαρτάνο ενώνονται μέσω δύο βασικών κοινών στοιχείων: έχουν τους δικούς τους τοπικούς χορούς, τσακώνικος και ταραντέλα αντίστοιχα, αλλά και τη δική τους διάλεκτο, τσακώνικα και γκρεκάνικα -τα λεγόμενα κατωιταλικά ελληνικά.
Η τελετή της αδελφοποίησης το περασμένο Σάββατο, στο πλαίσιο της οποίας μία κεντρική πλατεία του Λεωνιδίου μετονομάστηκε σε Piazza Martano, έγινε σε κλίμα συγκίνησης από τους Δημάρχους των δύο περιοχών και συνοδεύτηκε από δρώμενα και την αποκάλυψη ενός αγάλματος επί της πλατείας. «Καούρ’ εκάνατε» ακούστηκε ξανά και ξανά από τα μεγάφωνα που είχαν στηθεί στην Piazza Martano, καλώντας τον κόσμο να μπει στο κλίμα.
Και πράγματι, η πόλη γέμισε από μουσική, αφού κατά μήκος του κατάμεστου κεντρικού πλακόστρωτου είχε στηθεί μία σκηνή για τους παραδοσιακούς ήχους των Ιταλών φιλοξενούμενων και μία άλλη σκηνή για τους αντίστοιχους ελληνικούς. Εκπρόσωποι των μεν ήταν ένα οικογενειακό (κυριολεκτικά) συγκρότημα από την Ορχήστρα La Notte della Taranta του Μαρτάνο, το οποίο κατάφερε να ξεσηκώσει ακόμη και όσους δεν είχαν καμία σχέση με την ιταλική κουλτούρα. Από την πλευρά της, η ελληνική σκηνή φιλοξένησε τα Kadinelia, το ντουέτο τσαμπούνας και ακουστικής κιθάρας που «πάντρεψε» περίτεχνα τους παραδοσιακούς ήχους του τόπου με πολλά ακόμη είδη μουσικής.
Οι επισκέπτες όμως απλώθηκαν σε ολόκληρη την πόλη, στα μπαράκια, στους πάγκους, στα αρχοντικά και στο υπαίθριο σινεμά που στήθηκε για την περίσταση. Και βέβαια, η εικόνα του φωτισμένου και «ζωντανού» Λεωνιδίου συμπληρωνόταν από τα επιβλητικά βράχια του Πάρνωνα.
Ο ρόλος της μελιτζάνας
Η πρώτη δοκιμαστική υλοποίηση του Melitzazz έγινε το 2011 ως μετεξέλιξη του «Φεστιβάλ Τσακωνιάς», το οποίο διενεργείτο επί πέντε χρόνια και εστίαζε ως επί το πλείστον στη γαστρονομία της περιοχής. Η νέα εκδοχή της διοργάνωσης εστιάζει ευρύτερα στην τσακώνικη κουλτούρα, μέσω διαφορετικής θεματολογίας κάθε χρόνο.
Βέβαια, η πτυχή της γαστρονομίας δεν θα μπορούσε να λείπει από το Melitzazz, αφού ο κάμπος του Λεωνιδίου -έκτασης περίπου 4.500 στρεμμάτων- προσφέρει σχεδόν όλα τα κηπευτικά. Μεταξύ αυτών και η τσακώνικη μελιτζάνα, χαρακτηριστική για τη γλυκιά γεύση και τον λείο και γυαλιστερό φλοιό ανοιχτού μωβ χρώματος με λευκές ραβδώσεις, η οποία εντάσσεται από το 1996 μεταξύ των 317 ευρωπαϊκών προϊόντων ΠΟΠ.
Σύμφωνα με την κ. Ελένη Μάνου, συγγραφέα με καταγωγή από το Λεωνίδιο και έντονη δραστηριότητα στα κοινά της περιοχής, η μέση ετήσια παραγωγή της τσακώνικης μελιτζάνας φτάνει περίπου στους 2.000 τόνους.
Τουριστική «ένεση»
Στόχος του Melitzazz είναι να ενισχύσει το προφίλ του εναλλακτικού τουρισμού μέσω της ανάδειξης της τοπικής παράδοσης. Ειδικότερα, την τελευταία δεκαετία, η περιοχή έχει μπει στη λίστα με τους κορυφαίους διεθνείς ορειβατικούς προορισμούς, επεκτείνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την τουριστική σεζόν και δίνοντας ώθηση στην τοπική ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο αυτό, το Melitzazz δίνει μια τουριστική «ένεση» την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, πριν την κορύφωση της θερινής περιόδου. Η συντριπτική πλειονότητα των επισκεπτών είναι βέβαια τουρίστες, Ελληνες και ξένοι, οι οποίοι επισκέπτονται την περιοχή αμιγώς για το φεστιβάλ. Πρόκειται μάλιστα για επαναλαμβανόμενους επισκέπτες, οι οποίοι θέλουν να ξαναβρεθούν στο Melitzazz με τη νέα θεματολογία. «Οταν ανακοινώνονται οι ημερομηνίες του φεστιβάλ, τα δωμάτια κλείνουν αμέσως, ακόμα κι αν δεν υπάρχει καν πρόγραμμα», δήλωσε ο κ. Μπόλης στην «Κ».
Δεδομένων των διαστάσεων που έχει αποκτήσει πλέον η διοργάνωση, ενισχύει σε έναν βαθμό και την τοπική αγορά εργασίας. «Η ταυτότητα του τόπου επηρεάζεται σοβαρά» κατά τη διάρκεια του Melitzazz, δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Μπόλης.
Εκτός από την ανάπτυξη της περιοχής, όμως, ο κ. Μπόλης, έπειτα από τουλάχιστον μία δεκαετία στην καλλιτεχνική διεύθυνση της διοργάνωσης, έχει πλέον και έναν δικό του, προσωπικό στόχο. «Κάθε χρόνο προσπαθώ να εκπλήξω τον εαυτό μου με μία νέα ιδέα. Δεν είναι εύκολο», σχολιάζει, αφήνοντας όμως να εννοηθεί ότι το θέμα του επόμενου Melitzazz έχει ήδη «γεννηθεί».