Στον μικρό οικισμό Τσακάλι της Μάνδρας οι σκιές είναι δυσεύρετες. Τη μεγαλύτερη σχηματίζει ένας πυλώνας της ΔΕΗ φορτωμένος μετασχηματιστές, επισκιάζοντας την υπόνοια δροσιάς που προσφέρει ένα αυτοσχέδιο παγκάκι τοποθετημένο κάποτε κάτω από ένα φουντωτό δέντρο. Τα φύλλα του είναι τώρα καμένα και η αναμονή είναι πλέον βιώσιμη μόνο στη σκιά του πυλώνα.
Όχι πως το Τσακάλι ήτανε πριν κατάφυτο. Τα περισσότερα δέντρα στην άκρη της οδού Ιωάννη Σαββίδη, που διατρέχει τον οικισμό, έχουν φυτευτεί από τον εκλιπόντα πατέρα της Δέσποινας όταν η οικογένεια αγόρασε τα οικόπεδα στην περιοχή. Τρία 24ωρα μετά τη φωτιά που έκαψε σπίτια, ορισμένα ολοσχερώς, οι κάτοικοι διερωτώνται ακόμα πώς το μέτωπο που παρακολουθούσαν από την Δευτέρα σε μακρινή απόσταση εξαπλώθηκε αστραπιαία και έφτασε μέχρι τις δικές τους κατοικίες.
«Μες στην αυλή αν κοιμάσαι έχει ακόμα μυρωδιά»
Το πρωί της Παρασκευής, η Δέσποινα κάθεται στην αυλή της μαζί με την μητέρα της και τον κύριο Αλέξη, που μένει παραδίπλα. Από το σπίτι της κάηκε μόνο η αποθήκη όπου φύλαγε επαγγελματικό αγροτικό εξοπλισμό από το μαγαζί του γιου της.
Το σπίτι του κυρίου Αλέξη υπέστη σοβαρότερες ζημιές και το κλιμάκιο των μηχανικών που το εξέτασε, το χαρακτήρισε «κίτρινο». «Δεν θα έρθουν και άλλοι να το κοιτάξουν;» αναρωτιέται καθώς προσπαθεί να βγάλει άκρη με το θέμα των αποζημιώσεων. «Θα πας εσύ τώρα σε διάφορες υπηρεσίες με το χαρτί που σου έδωσαν», τον ενημερώνει η Δέσποινα. «Θα το βγάλεις φωτοτυπία. Πρωτότυπο δεν θα δίνεις σε κανέναν», του απαντάει η γυναίκα δείχνοντας να γνωρίζει από γραφειοκρατία.
Ο κύριος Αλέξης έγινε τις τελευταίες μέρες διάσημος εξαιτίας ενός viral τηλεοπτικού πλάνου που τον έδειχνε να κοιμάται στην ταράτσα του καμένου σπιτιού του. «Και με είπανε και γέρο!», λέει στην «Κ» γελώντας, «ενώ δεν είμαι ούτε 60 χρονών». Απορεί με τους δημοσιογράφους που τώρα τον κυνηγούν για μία δήλωση. «Και πού να κοιμάμαι;», συνεχίζει. «Στην αυλή μυρίζει έντονα καμένα», λέει και προβλέπει ότι θα πάρει καιρό μέχρι να επανέλθουν οι πυρόπληκτοι της Μάνδρας στην καθημερινότητά τους.
Τα πρόβατα έσωσαν το σπίτι
«Όλοι ψάχνουν πάντα ποιος φταίει για την φωτιά. Εγώ ξέρεις τι έλεγα; “Έχτισα εδώ; Κάποια μέρα θα γίνει…” Το περίμενα». Η Δέσποινα, που τα τελευταία 30 χρόνια μένει στον οικισμό δεν είχε έρθει ξανά αντιμέτωπη με πυρκαγιά, μοιάζει η πιο ψύχραιμη από όλους. Λέει πως τη στιγμή της εκκένωσης είχε ήδη πάρει απόφαση ότι το σπίτι της θα χανόταν. «Εκείνη την ώρα όταν πίστεψα ότι δεν σώζεται πια γιατί είχε «πιάσει» αυτό το δέντρο στην αυλή έτρεξα να ελευθερώσω τα ζώα». Τα δύο πρόβατα που έχει στην κατοχή της κινήθηκαν μπερδεμένα προς την κατεύθυνση της φωτιάς. «Πήγα και βρήκα λίγο ψωμί που τους αρέσει για να φέρω από την άλλη πλευρά και έτσι τα μαζέψαμε».
Η Δέσποινα αποδίδει στα ζώα της τη σωτηρία του σπιτιού: «Εμείς σωθήκαμε χάρις σε αυτά τα προβατάκια», λέει. «Τα αγοράσαμε με τη μάνα μου για έναν λόγο: Για να τρώνε τα χόρτα. Τα είχαν καθαρίσει όλα εδώ, για αυτό δεν καήκαμε».
Οι τρεις γείτονες συνηγορούν πως τα πυροσβεστικά μέσα ήταν ανύπαρκτα. Πιστεύουν ότι αν υπήρχε έστω ένα μέσο κατάσβεσης η φωτιά δεν θα είχε εξαπλωθεί, καθώς η βλάστηση είναι ήδη αραιή σε εκείνο το ύψωμα. Όμως παράλληλα αισθάνονται τυχεροί, ειδικά όταν θυμούνται τα τραγικά γεγονότα στο Μάτι. «Για αυτό λέω παιδιά “μην κλαίτε”. Δεν καήκαμε. Εκεί ήταν η σφαγή», λέει η Δέσποινα. «Οι κότες όμως;», της θυμίζει η μητέρα της. «Οι κότες δεν καήκανε, πνίγηκαν από τις αναθυμιάσεις του καπνού», αποκρίνεται η Δέσποινα.
«Μας ρωτάνε γιατί χτίσαμε εδώ»
Η φωτιά και ιδίως οι αποζημιώσεις που οι πυρόπληκτοι θα διεκδικήσουν για τις υλικές ζημιές, επανάφερε και το θέμα των αυθαιρέτων. «Όλοι τώρα ρωτάνε “γιατί πήγατε εκεί”», λέει έντονα η Δέσποινα. «Εγώ όταν ήρθα εδώ είδα άσφαλτο, είδα νερό, είδα οικισμό. Και μου λέγανε “όλα στην Ελλάδα ήταν αυθαίρετα” και έτσι το πήρα το οικόπεδο. Δεν με σταμάτησε κανείς από το να το αγοράσω».
«Είμαστε εκτός σχεδίου αλλά δεν είμαστε αυθαίρετοι. Είμαστε τακτοποιημένοι. Απλώς εμάς μας έχει κοροϊδέψει το κράτος γιατί μας έχει επιτρέψει να το αγοράσουμε», καταλήγει. Στην επισήμανση της μητέρας της πως άκουσε στην τηλεόραση να λένε ότι τα αυθαίρετα δεν θα μπορέσουν να επισκευαστούν απαντάει: «Άστους αυτούς. Τα έχω πληρώσει όλα, τα έχω τακτοποιήσει. Με άφησε το σύστημα. Δεν μου έβαλε μπλόκο. ΕΝΦΙΑ πληρώνουμε, ρεύμα έχουμε», λέει.
«Τα δέντρα δεν καήκανε, απλώς με τη ζέστη έχουν σουφρώσει»
Κατά μήκος της εθνικής οδού Ελευσίνας- Θηβών, από τη Μάνδρα ως την Οινόη δεκάδες χιλιάδες στρέμματα έχουν γίνει στάχτη. Μερικά μαύρα σκαθάρια είναι τα μόνα που κινούνται στη καμένο δάσος.
Στο Τσακάλι της Μάνδρας η Δέσποινα περιμένει πως μεγάλες πλημμύρες θα ακολουθήσουν τον προσεχή χειμώνα και πως τα νερά θα φτάσουν έως τη Μαγούλα. Όμως δεν χάνει την ελπίδα της, καθώς δείχνει τα δέντρα τριγύρω από το σπίτι της. Όπως αυτό που έκανε κάποτε καλό ίσκιο πάνω από το παγκάκι. «Αυτά τα δέντρα δεν καήκανε, απλώς με τη ζέστη έχουν σουφρώσει. Του χρόνου θα είναι πράσινα», λέει.