Τον περασμένο Απρίλιο ήμουν μάρτυρας σε δίκη. Επανέλαβα ενώπιον του δικαστηρίου αυτό που πιστεύω εδώ και 25 χρόνια. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή από το να υπηρετείς ως Ελληνας διπλωμάτης στην Αλβανία. Για πολλούς λόγους. Σε επίπεδο συμβολισμού λόγω των διωγμών· όταν πλέον μιλάμε για ελληνική εθνική μειονότητα στην Αλβανία καταλαβαίνουμε Χειμάρρα. Δεν είναι όμως μόνον η Χειμάρρα. O κ. Μπελέρης από τη φυλακή υπενθύμισε –από την «Καθημερινή»– στον προπετή πρωθυπουργό κ. Εντι Ράμα ότι η Αλβανία εφαρμόζοντας την πολιτική του Ενβέρ Χότζα δεν αναγνωρίζει τον Ελληνισμό της Χειμάρρας ως Εθνική Μειονότητα. Χοτζικής έμπνευσης αταβισμός. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας επιλέγει αντιευρωπαϊκή μειονοτική πολιτική διακρίσεων. Αδιάφορο του είναι αν υπονομεύει και τη συνοχή του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη στιγμή.
Το ζήτημα της αποκατάστασης του εκλεγμένου δημάρχου κ. Φρέντι Μπελέρη πρέπει να είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή προτεραιοτήτων μας. Συνεπώς, η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας θα έπρεπε να εξαρτάται από τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μελών της ελληνικής εθνικής μειονότητας και την εφαρμογή των προνοιών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό της πολιτικής μας έναντι της Αλβανίας είναι η έλλειψη σταθερότητας, συνέχειας και συνέπειας. Η πολιτική μας φέρνει τα αντίστροφα του επιδιωκομένου αποτελέσματα.
Αφαιρεί από την Ελλάδα τη δυνατότητα να δρα αποτελεσματικά. Είχαμε τον χειρισμό του Ιουνίου 2018, καθώς και την προηγηθείσα απόφαση του Ιουνίου 2014 κατά την άσκηση της προεδρίας μας στην Ε.Ε. Πράσινο φως στη συνέχεια το 2019-2020 χωρίς καθαρούς και αναπόφευκτους στην Ενωση όρους. Η πολιτική μας δεν ωφέλησε ούτε την Ελλάδα ούτε τις ελληνοαλβανικές σχέσεις ούτε την οικοδόμηση «κράτους δικαίου» στην Αλβανία. Χρειάζεται σταθερή πολιτική. Αν όμως δεχθούμε ότι υπάρχει, τότε οι προθέσεις και οι στόχοι μας δεν επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα.
Είμαι αντίθετος προς τις συναισθηματικές και συνθηματικές αντιδράσεις. Αντίθετος επίσης με επικίνδυνες κραυγές για «δυναμική» αντίδραση. Μόνον δειλοί και ανεύθυνοι προτάσσουν συνθήματα. Οι ωσεί παρόντες με πυροτεχνήματα «υπερπατριώτες» είναι οι μόνιμα απόντες. Τον Δεκέμβριο του 2022 ο εκλεγμένος σήμερα, υποψήφιος τότε, δήμαρχος Χειμάρρας κ. Μπελέρης οργάνωσε την ιστορική πράγματι επίσκεψη, υπεδέχθη και προσφώνησε στον πεζόδρομο της ιστορικής αυτής πόλης τον κ. πρωθυπουργό. Στο βαθύ κράτος του κ. Εντι Ράμα τίποτα δεν είναι έκπληξη. Ολα είναι προσχεδιασμένα. Ας γνωρίζουμε λοιπόν καλά το πρόσφατο παρελθόν για να διαβάζουμε σωστά το παρόν χωρίς παρωπίδες. Πρόταση πολιτικής παραμένει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση να αρχίσουν μόνο εφόσον πληρωθούν τρεις προϋποθέσεις:
α) Απόδοση και κατοχύρωση των περιουσιακών τίτλων των δικαιούχων στη Χειμάρρα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
β) Κατάργηση των χοτζικών μειονοτικών ζωνών.
γ) Απελευθέρωση, αποκατάσταση και ανάληψη δημαρχίας Χειμάρρας από τον κ. Μπελέρη.
Επικαλούμεθα μεν την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, δεν έχουμε δε λάβει εθνικά μέτρα. Τα περισσότερα, π.χ. απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα, ισχύουν στην περιοχή Σένγκεν. Είναι αποτελεσματικά. Το 2019 είχαν ληφθεί εθνικά μέτρα κατά του δημάρχου Χειμάρρας κ. Γκέργκι Γκόρο. Σκόπιμο είναι να λάβουμε τώρα διοικητικά μέτρα (π.χ. απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα) για τα γνωστά μας στελέχη του κατασταλτικού κυβερνητικού μηχανισμού. Να μην επιβεβαιωθεί συνεπώς η πεποίθηση των κυβερνητών της Αλβανίας ότι «στις σχέσεις Αθηνών – Τιράνων η Αλβανία έχει την πρωτοβουλία της διαμόρφωσης του κλίματος των σχέσεων». Δηλώσεις μας στο παρελθόν άφηναν στα Τίρανα τη γεύση ότι στην Ελλάδα υπάρχει πλέον η λογική της μιας σχολής. Την απουσία εθνικών μέτρων διαδέχεται σήμερα μία άβολη κατάσταση. Φθάσαμε στο σημείο να «εξαντλήσουμε» αναποτελεσματικά τη φαρέτρα των διμερών διπλωματικών μας όπλων, χωρίς να έχουμε λάβει ούτε ένα εθνικό μέτρο. Η πορεία των σχέσεων ήταν προβλέψιμη. Στην Αθήνα εναπόκειται να υιοθετήσει σταθερή έναντι της Αλβανίας πολιτική αντιστοιχίας λόγων και πράξεων.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδος σε Ουάσιγκτον, Τίρανα και Σκόπια.