Ενα μεγάλο δασικό συμβάν είναι αυτό που ωθεί τους περισσότερους να γραφτούν σε έναν σύλλογο εθελοντών δασοπυροσβεστών, λένε στην «Κ» οι ίδιοι οι εθελοντές που βρίσκονται καθημερινά στις επάλξεις έναν μήνα πριν τη λήξη της φετινής αντιπυρικής περιόδου.
Στο κέντρο επιχειρήσεων του Συλλόγου Πυροπροστασίας δασών Λουτρακίου – Περαχώρας, μια παλιά αποθήκη κατάλληλα διαμορφωμένη που έχει παραχωρήσει στον σύλλογο ο δήμος, εθελοντές από διαφορετικές ομάδες συναντιούνται επ’ αφορμή του «Προγράμματος Υποστήριξης Εθελοντικών Ομάδων Πυροπροστασίας 2022 – 2024», που οργανώνει το WWF, μαζί με τον Δεσμό και το HIGGS.
Δεν θες να καεί ούτε ένα πεύκο από το δάσος στον τόπο σου.
«Οταν ξέσπασε η πυρκαγιά στα Γεράνια το 2019, ανέβηκα –όπως και πολλοί άλλοι– στο βουνό, για να βοηθήσω. Βλέποντας τα παιδιά να μάχονται με τις φλόγες, την επόμενη κιόλας μέρα πήγα να τους βρω για να γραφτώ στον σύλλογο», λέει στην «Κ» ο Νίκος Κοριατόπουλος, εργαζόμενος σε πολυεθνική και υπεύθυνος επικοινωνίας, σήμερα, του Συλλόγου Πυροπροστασίας δασών Λουτρακίου – Περαχώρας. «Βγαίνουμε λίγο από το πρωτόκολλο και κάνουμε το κάτι παραπάνω, γιατί για εμάς δεν είναι ακόμα μια φωτιά, είναι σαν τα εθνικά θέματα: Δεν θες να παραχωρήσεις ούτε σπιθαμή γης. Δεν θες να καεί ούτε ένα πεύκο από το δάσος στον τόπο σου», προσθέτει ο πρόεδρος του συλλόγου και ελεύθερος επαγγελματίας, Μιχάλης Κανάκης.
«Μάχιμοι» σε καταστολή και πρόληψη
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις όσων δραστηριοποιούνται στο πεδίο της δασοπυροπροστασίας, οι εθελοντές με κύριο αντικείμενο τη δασοπυρόσβεση σε όλη τη χώρα ανέρχονται σήμερα σε περίπου 11 χιλιάδες, με τους μισούς από αυτούς να διατηρούν μάχιμες θέσεις.
Η προσφορά τους είναι αναγνωρισμένη από την Πυροσβεστική, που εντάσσει στα επιχειρησιακά σχέδια κλιμάκια εθελοντών, οι οποίοι λόγω εγγύτητας είναι και αυτοί που συχνά φτάνουν πρώτοι σε μία πυρκαγιά. Εξαιτίας δε της χρόνιας υποστελέχωσης της δασικής υπηρεσίας είναι πάλι εκείνοι που, σε πολλές περιπτώσεις, περιπολούν και φυλάνε τα καμένα δάση, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη ολοκλήρωση της φυσικής τους αναγέννησης.
Ωστόσο, παρά τη συμβολή τους, τόσο στην καταστολή όσο και στην πρόληψη, δεν λαμβάνουν την απαιτούμενη υποστήριξη σε εξοπλισμό και κυρίως κατάρτιση και ας τους παρέχει τη δυνατότητα η πρόσφατη νομοθεσία. «Κινητοποιώντας τους εθελοντές, η Πολιτική Προστασία θεωρεί ότι παραδέχεται μια αδυναμία», λένε στην «Κ» οι γνωρίζοντες καλά το πεδίο.
Ψεκαστήρες για ζιζάνια
Σύλλογοι εθελοντών πυροσβεστών πρωτοεμφανίζονται στην Ελλάδα λίγο πριν τους Ολυμπιακούς του 2004 και έκτοτε αναβαθμίζονται επιχειρησιακά, ως συνεπεία, όμως, «της εμπειρίας, όχι της εκπαίδευσης», τονίζει στην «Κ» ο συνεργάτης δασικών προγραμμάτων του WWF, Αντώνης Δούρος. Από τις επαφές του WWF με τους συλλόγους εθελοντών, στο πλαίσιο του προγράμματος υποστήριξης των ομάδων, καταγράφηκαν συμβάντα που θα ήταν ευτράπελα αν δεν έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή όσων επιχειρούν εθελοντικά στα πύρινα μέτωπα.
«Σε μία περίπτωση, η Περιφέρεια αγόρασε στους εθελοντές πλαστικά κράνη», εξηγεί ο Αντώνης Δούρος, σημειώνοντας το προφανές για το ταχύ λιώσιμο του υλικού πάνω στο κεφάλι, αν κάποιος έκανε το λάθος να φορέσει σε περιβάλλον με υψηλό θερμικό φορτίο ένα τέτοιο κράνος. «Σε άλλη περίπτωση, τους είχαν πάρει αδύναμους ασύρματους ισχύος 2 Watt, που είναι πρακτικά άχρηστοι, απλά μποτάκια εργοταξίου, ενώ οι πυροσβεστικές μπότες πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα πρότυπα όπως να μη λιώνει η σόλα και αντί για επινώτιους πυροσβεστήρες τους πήραν ψεκαστήρες πλάτης για τα ζιζάνια στους αγρούς. Ντράπηκαν να πούνε ότι αυτά δεν κάνουν και φωτογραφήθηκαν κανονικά με τον περιφερειάρχη για να μη χαλάσουν και τις σχέσεις τους με την περιφέρεια», περιγράφει χαρακτηριστικά ο Αντώνης Δούρος.
«Εμείς πάμε να κάνουμε το καθήκον μας», υπογραμμίζει και ο Δημήτρης Οικονόμου, εργαζόμενος σε εργοστάσιο και μέλος της εθελοντικής ομάδας Κορίνθου. «Τους ασυρμάτους τους πληρώνουμε από την τσέπη μας. Είναι πολλά τα προσωπικά έξοδα που κάνουμε για να είμαστε εθελοντές», λέει.
Σε αυτό το πλαίσιο ελάχιστης αρωγής αλλα και άγνοιας για την ορθή ενίσχυση των εθελοντικών σωμάτων δασοπυροπροστασίας, το WWF, ο Δεσμός και το HIGGS προσκάλεσαν 284 ομάδες εθελοντών και επέλεξαν τελικά 50, για να λάβουν εξοπλισμό αξίας 10.000 ευρώ έκαστη, που να πληροί διεθνείς προδιαγραφές ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Συνολικά, 85 ομάδες παρακολούθησαν εργαστήρια κατάρτισης για δασικές πυρκαγιές, που αφορούσαν 447 εθελοντές. Ωστόσο, οι δράσεις των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών δεν επαρκούν για να υποκαταστήσουν την αρμοδιότητα των θεσμικών φορέων.
«Δεν υπάρχει περιθώριο»
Συμπυκνώνοντας τα σημαντικότερα προβλήματα στην αξιοποίηση, προς όφελος των δασών και της κοινωνίας, της εθελοντικής δασοπυροπροστασιας, ο Αντώνης Δούρος αναφέρει τρία: έλλειψη κατάρτισης, έλλειψη πιστοποίησης και έλλειψη μέσων προστασίας. «Ο νόμος του 2020 προβλέπει την εκπαίδευση και πιστοποίηση των εθελοντών. Αυτή η διαδικασία έχει ξεκινήσει από την Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας, η οποία όμως δεν έχει λάβει υπόψη της τα ειδικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού που πρέπει να εκπαιδεύσει», λέει.
Η έδρα της Ακαδημίας είναι στα Βίλια Αττικής, συνεπώς δυσχεραίνει την πρόσβαση στους εθελοντές από την υπόλοιπη Ελλάδα, οι οποίοι παράλληλα εργάζονται. Ενα κινητό μοντέλο εκπαίδευσης που θα πήγαινε κατά τόπους και θα προσάρμοζε την εκπαίδευση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκάστοτε πεδίου, θα ήταν πιο αποτελεσματικό, εκτιμούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.
Ενας εθελοντής δασοπυροσβέστης είναι μέχρι σήμερα έκθετος στον κίνδυνο χωρίς σημαντική νομική προστασία ή αναγνώριση του ατομικού κόστους του εθελοντισμού του.
Επιπλέον, δεν είναι όλοι οι εθελοντές πιστοποιημένοι. Η πιστοποίηση διευθετεί και νομικά ζητήματα, καθώς ένας εθελοντής δασοπυροσβέστης είναι μέχρι σήμερα έκθετος στον κίνδυνο χωρίς σημαντική νομική προστασία ή αναγνώριση του ατομικού κόστους του εθελοντισμού του. Η καλύτερη επισκόπηση του πεδίου της εθελοντικής δασοπυροπροστασίας θα προϋπέθετε την καταγραφή όλων των ομάδων. «Υπάρχει το μητρώο εθελοντικών οργανώσεων της Πολιτικής Προστασίας που έχει να επικαιροποιηθεί πολλά χρόνια», λέει ο Αντώνης Δούρος. «Ο νέος νόμος 4266 προβλέπει την εκ νέου καταγραφή των ομάδων και θέτει και ορισμένες προδιαγραφές για την είσοδό τους στο μητρώο. Η διαδικασία ξεκίνησε το 2020 αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα», συμπληρώνει, περιγράφοντας πώς τελικά μένει αναξιοποίητο ένα πολύτιμο δυναμικό που θα μπορούσε, με εκπαίδευση και μέσα προστασίας, να παρέχει μια ακόμα γραμμή άμυνας στις πυρκαγιές που αυξάνουν με απειλητική συχνότητα.
«Δεν καταλαβαίνω από πού αντλείται η εντύπωση ότι υπάρχει το περιθώριο χρόνου για να υλοποιηθούν οι εξαγγελίες», καταλήγει ο ειδικός.
