Αποκαρδιωτικά είναι τα στοιχεία που προκύπτουν για την ελληνική Δικαιοσύνη από τη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, που αποκαλύπτει σήμερα η «Κ». O διεθνής οργανισμός, ως επίσημος σύμβουλος της κυβέρνησης και σε θέματα μεταρρύθμισης του δικαστικού μας συστήματος, καταγράφει εικόνα απόλυτης ανορθολογικής κατανομής των δικαστικών μονάδων και του ανθρώπινου δυναμικού. Η Ελλάδα κατατάσσεται έτσι στην 146η θέση διεθνώς στον δείκτη για την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης.
Στην Ελλάδα απαιτούνται, κατά μέσον όρο, 1.400 ημέρες για να εκδοθεί μια τελεσίδικη απόφαση, δηλαδή απόφαση και από το εφετείο, ενώ στην Αυστρία, για παράδειγμα, ο χρόνος έκδοσης μιας τελεσίδικης απόφασης είναι 397 ημέρες. Η κατάσταση εμφανίζεται κατά πολύ χειρότερη, όταν στη μελέτη αποτυπώνεται ο συνολικός χρόνος από τότε που καταθέτει κάποιος μια αγωγή, έως την ώρα που θα εκτελεστεί η δικαστική απόφαση. Απαιτούνται κατά μέσον όρο 1.711 ημέρες.
Από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας προκύπτει και ο ανορθολογισμός του δικαστικού χάρτη. Συνολικά στη χώρα μας υπάρχουν αυτή τη στιγμή 19 εφετεία, αν και οι περιφέρειες είναι μόνον 13. Δεν είναι τυχαίο ότι έξι από αυτά έχουν ιδρυθεί τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς πριν από λίγα χρόνια τα εφετεία ήταν συνολικά 12. Αντίστοιχα στη Γερμανία, με πληθυσμό περί τα 80 εκατ. και βέβαια με άλλη διοικητική και δικαστική διάρθρωση, τα εφετεία είναι συνολικά 23, ενώ στην Ολλανδία μόλις πέντε.
Η ανορθολογική κατανομή δικαστηρίων και δικαστικών έχει ως αποτέλεσμα, όπως προκύπτει από τη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, άλλα δικαστήρια να πνίγονται στη δουλειά και οι δικαστές να μην προλαβαίνουν να δικάσουν, όπως για παράδειγμα στην Αθήνα, και άλλα να δουλεύουν λιγότερο, ενώ πολλά ειρηνοδικεία δεν έχουν παρά ελάχιστη έως ανύπαρκτη δικαστική ύλη.
Το παράδειγμα που προκαλεί έκπληξη και καταδεικνύει με ακραίο τρόπο τα παράλογα του δικαστικού μας χάρτη είναι το Ειρηνοδικείο Μήλου, όπου οι αποφάσεις που εκδίδονται συνολικά από το συγκεκριμένο δικαστήριο αντιστοιχούν στο μηδενικό ποσοστό του 0,21 ανά 100 κατοίκους!
25.000 ευρώ ανά απόφαση
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, μετέχοντας πρόσφατα σε συνέδριο στην Αθήνα, όπου μίλησε για τη σχέση Δικαιοσύνης και οικονομικής ανάπτυξης, ανέφερε προκαλώντας αίσθηση, πως σε κάποια μικρά δικαστήρια οι αποφάσεις που εκδίδονται κοστίζουν στο κράτος πολύ ακριβά. «Υπάρχει ειρηνοδικείο, είπε ο υπουργός, στο οποίο υπηρετούν τέσσερις ειρηνοδίκες, που ο καθένας βγάζει πέντε αποφάσεις τον χρόνο. Μετρήθηκε το κόστος και είναι 25.000 ευρώ ανά απόφαση. Το μέσο κόστος έκδοσης μιας απόφασης είναι 800 ευρώ».
Η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας αποτυπώνει με λεπτομέρεια τις ασυμμετρίες του δικαστικού χάρτη. Στον οδικό άξονα Αθήνας – Λαμίας, περί τα 200 χιλιόμετρα, για παράδειγμα, υπάρχουν ήδη τρία εφετεία, Αθήνας, Χαλκίδας και Λαμίας, ενώ εφετείο υπάρχει και στην Πάτρα, αλλά και στο Αγρίνιο. Πρωτοδικεία υπάρχουν σε ορισμένους νομούς δίπλα και σε κοντινή απόσταση, όπως Μεσολόγγι, Αγρίνιο και άλλο στη Λευκάδα. Σε αυτά τα δικαστήρια υπηρετούν λίγοι δικαστικοί και τα προβλήματα στη λειτουργία τους είναι μεγάλα.
Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν δικαστές και χρειάζεται να μετακινούνται από την Αθήνα ή αλλού, για να καταστεί δυνατόν να γίνουν δικαστικές συνθέσεις και να δικαστούν υποθέσεις, ενώ η κλήρωση των δικαστών, απαραίτητη για λόγους αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας, δεν μπορεί να εφαρμοστεί.
Ρεκόρ προσωπικού
Κι ενώ ο δικαστικός μας χάρτης εμφανίζεται χαοτικός από κάθε άποψη, το ίδιο συμβαίνει, όπως τονίζει ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας και με το ανθρώπινο δυναμικό. Οπως τονίζει μιλώντας στην «Κ», «κατέχουμε την τρίτη θέση στην Ευρώπη σε αριθμό δικαστών σε αναλογία με τον πληθυσμό μας, περί τις 3.000 και μία από τις χειρότερες σε αριθμό δικαστικών υπαλλήλων». Και εξηγεί: «Η Ελλάδα είναι τρίτη χώρα σε αναλογία δικαστών, 25,8 ανά 100.000 κατοίκους έναντι 21 που είναι ο μέσος όρος της Ευρώπης. Αλλά στους δικαστικούς υπαλλήλους είμαστε πολύ πίσω. Για παράδειγμα, ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 3,5 υπάλληλοι ανά δικαστή και εδώ στο Συμβούλιο της Επικρατείας έχουμε 0,5 υπαλλήλους ανά δικαστή, δηλαδή μισός υπάλληλος αναλογεί σε κάθε δικαστικό λειτουργό».
Η κυβέρνηση και προεκλογικά διά στόματος πρωθυπουργού είχε εξαγγείλει ευρύτατες αλλαγές στη Δικαιοσύνη. Στο υπουργείο Δικαιοσύνης υπουργός και υφυπουργός εργάζονται ήδη για να είναι έτοιμος ο νέος δικαστικός χάρτης έως το τέλος του χρόνου, καθώς η ψήφισή του αποτελεί βασικό προαπαιτούμενο για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλιώς θα χάσουμε χρήματα, όχι μόνον για τη Δικαιοσύνη αλλά και γενικά.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης σε συνέδριο που έγινε στην Αθήνα αναφέρθηκε στον νέο δικαστικό χάρτη και πώς σχεδιάζεται να γίνει. Εκανε λόγο για ένα πολύ μεγάλο μεταρρυθμιστικό βήμα, για ένταξη των ειρηνοδικών στον βασικό κορμό της Δικαιοσύνης. Οι ειρηνοδίκες που αποτελούν, όπως είπε, το ένα τρίτο του δικαστικού σώματος, είναι συνολικά 962 και «πρέπει να αξιοποιηθούν. Δεν μπορεί ένας δικαστής να βγάζει 30 αποφάσεις κι ένας άλλος 150. Κατά κανόνα θα φροντίσουμε οι δικαστές να δικάζουν τον ίδιο αριθμό υποθέσεων».
Ο υπουργός Δικαιοσύνης τόνισε ότι δεν θα κλείσουν παρά πολύ λίγα μικρά δικαστήρια, ενώ τα περισσότερα θα μείνουν ανοικτά ως μεταβατικές έδρες, όπου θα πηγαίνουν οι δικαστές όταν χρειάζεται να δικάσουν, ενώ βασικά θα υπηρετούν στο κεντρικό δικαστήριο που θα υπάρχει στην περιοχή. Για παράδειγμα, στην Τρίπολη θα υπηρετεί το σύνολο των δικαστικών και θα πηγαίνουν Αστρος, Μεγαλόπολη η όπου αλλού υπάρχει δικαστικό κατάστημα μόνο όταν έχουν να δικάσουν. Ειδική μέριμνα, ανέφερε ο υπουργός, θα ληφθεί για τη νησιωτική Ελλάδα.