Το διεθνές συνέδριο για τη συμπλήρωση 100 ετών από την έκδοση του επιστημονικού περιοδικού «Θεολογία» της Εκκλησίας της Ελλάδος, που ολοκληρώθηκε χθες, ήταν ένα γεγονός υψηλού κύρους με πολύ ενδιαφέρουσες επιστημονικές εισηγήσεις. Εκτός από την αξία του σε ακαδημαϊκό επίπεδο, το συνέδριο είχε και πολιτική σημασία καθώς και πολύ παρασκήνιο. Σχεδόν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες εκπροσωπήθηκαν στις εργασίες του – η πλειονότητα των συμμετεχόντων φιλοξενήθηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία. Ετσι δόθηκε η ευκαιρία πολλών επιμέρους συναντήσεων, συνεννοήσεων και άρσης παρεξηγήσεων που είχαν δημιουργηθεί. Το τετραήμερο συνέδριο ουσιαστικά μετατράπηκε σε μια συνάντηση Ορθοδόξων Προκαθημένων και εκπροσώπων Εκκλησιών, προάγοντας την ενότητα της Ορθοδοξίας και δείχνοντας ότι η κοινή θέληση των ορθοδόξων είναι να παραμείνουν ενωμένοι, παρά τα προφανή «αγκάθια» που συνιστούν οι εκκρεμότητες για το ουκρανικό αυτοκέφαλο, την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Εκκλησία των Σκοπίων) και τη ρωσική εξαρχία στην Αφρική. Υψίστης συμβολικής αξίας έχει και το χθεσινό συλλείτουργο στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, αναδεικνύοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου.
Ειδικότερα, καθώς η υπόθεση του ουκρανικού αυτοκεφάλου δίχασε πολύ έντονα την Ορθοδοξία, εκκλησιαστικοί παράγοντες, που μίλησαν στην «Κ», θεωρούν ότι η επίσκεψη στη ζεστή, φθινοπωρινή Αθήνα έδωσε τη δυνατότητα αποσυμπίεσης της κρίσης. Και κυρίως προσέφερε την ευκαιρία να σταλεί μήνυμα επαναβεβαίωσης της θέλησης η Ορθοδοξία να παραμείνει ενωμένη. Χαρακτηριστικά, το Πατριαρχείο Μόσχας, αν και απόν καθώς αντιδρά στην παραχώρηση Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, έλαβε το μήνυμα ότι για τους ορθοδόξους είναι πάντοτε παρόν. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, ο πρώτος επικεφαλής αυτοκέφαλης Εκκλησίας που αναγνώρισε το ουκρανικό αυτοκέφαλο, έχει πει ότι οι Ρώσοι ανήκουν στην Ευρώπη χάρη στην απόφασή τους να γίνουν χριστιανοί, αλλά εκείνο που τους έδωσε τη δυνατότητα να συγκροτήσουν την ιδιοπροσωπία τους είναι η Ορθοδοξία. Οι Ρώσοι ανήκουν στον Ορθόδοξο κόσμο. Και το σημείο ενότητας και αναφοράς της Ορθοδοξίας είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Σε τροχιά συνεννόησης
Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου συναντήθηκαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας κ. Αναστάσιο. Η συνάντηση είχε ιδιαίτερη σημασία όχι εξαιτίας της διαφωνίας για το ουκρανικό αυτοκέφαλο αλλά λόγω της επιλογής από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Ελπιδοφόρο του αρχιμανδρίτη Θεοφάνη (Arjan) Koja για τη θέση του επισκόπου Φιλομηλίου. Είναι ενδεικτικό ότι η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας έχει αναφέρει ότι «ο αρχιμανδρίτης είναι γνωστός στους ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών», διευκρινίζοντας παράλληλα πως «δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις διασπαστικές ενέργειές του στα πρώτα χρόνια της ανασυστάσεως της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας». Ο νέος επίσκοπος έχει επανειλημμένως επιτεθεί στην Εκκλησία της Αλβανίας και προσωπικά στον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας κ. Αναστάσιο, με αποτέλεσμα η επιλογή του να χαρακτηρίζεται από εκκλησιαστικούς παράγοντες «δύσκολα κατανοητή». Σύμφωνα με πληροφορίες, ορισμένοι την ερμηνεύουν ως «απάντηση» του Αρχιεπισκόπου Αμερικής για το γεγονός ότι ο Αναστάσιος δεν έχει αναγνωρίσει το ουκρανικό αυτοκέφαλο και την εντάσσουν στον σχεδιασμό για τη διαδοχή στην Κωνσταντινούπολη. Η συνάντηση Οικουμενικού Πατριάρχη και Αρχιεπισκόπου Αλβανίας δεν κατέληξε σε κάποια λύση αλλά δεν κατέληξε και σε σύγκρουση. Και αυτό, για τους γνωρίζοντες τα εκκλησιαστικά, σημαίνει ότι το θέμα έχει τεθεί σε τροχιά συνεννόησης.
Η Εκκλησία Αχρίδος
Παράλληλα, στο παρασκήνιο του συνεδρίου συζητήθηκε και η επίλυση του εκκλησιαστικού προβλήματος της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος. Τη χαρά της κοινωνίας αυτής της Εκκλησίας με όλους τους ορθοδόξους έχει επισκιάσει το γεωπολιτικό παιχνίδι για το όνομά της και το τελικό της status. Ο λόγος για την προσπάθεια του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών να χρησιμοποιήσει την επιρροή του ώστε μέσω της επίλυσης αυτού του προβλήματος να υπονομεύσει τη συμφωνία των Πρεσπών.
«Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ορθοδοξία στη δισχιλιετή ιστορία της βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα και δύσκολα ερωτήματα», ανέφερε χθες στην «Κ» εκκλησιαστικός παράγοντας, τονίζοντας ότι «το συνέδριο της Αθήνας επιβεβαίωσε ότι η θέληση όλων είναι και αυτή τη φορά να βρεθούν τρόποι –όσος χρόνος κι αν χρειαστεί– ώστε η Ορθοδοξία να παραμείνει ενωμένη».
