Ελλειψη εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων, καθώς και διευκόλυνση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος σε μια ήπειρο όπου παρατηρείται μακροχρόνια τάση δημογραφικής γήρανσης, καταγράφηκαν ως βασικές «προκλήσεις» της ευρωπαϊκής οικονομίας, προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστική, από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την «κατάσταση της Ενωσης», πριν από ακριβώς δύο μήνες. Μία από τις λύσεις που πρότεινε τότε αφορούσε την «ποιοτική μετανάστευση». Με λίγα λόγια, προλείανε το έδαφος για μια εναλλακτική διαχείριση του μεταναστευτικού, προκειμένου να αντιμετωπιστεί τόσο το δημογραφικό ζήτημα της Ε.Ε., αλλά και η υστέρησή της σε εργατικό δυναμικό. Εμπειρογνώμονες, άλλωστε, εκτιμούν πως οι θέσεις εργασίας που θα αναπτυχθούν έως το 2030 θα δημιουργήσουν την ανάγκη για επιπλέον εργαζομένους από τους περίπου τρία εκατ. μετανάστες, που φθάνουν νόμιμα ή παράτυπα κάθε χρόνο στην Ευρώπη.
Η νέα πλατφόρμα
Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν παρουσίασε χθες τα σχέδιά της για μια νέα πλατφόρμα –την πρώτη του είδους– που θα καθιστά τις προσλήψεις πολιτών τρίτων χωρών ευκολότερες και ταχύτερες από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Για να γίνει κατανοητή η λειτουργία της προτεινόμενης «δεξαμενής ταλέντων» (talent pool), η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ιλβα Γιόχανσον δεν δίστασε να την παρομοιάσει με την παγκόσμια διαδικτυακή πλατφόρμα γνωριμιών Tinder. «Το EU talent pool θα επιτρέψει σε άτομα που αναζητούν εργασία από χώρες εκτός Ε.Ε. να βρουν δουλειά στην Ε.Ε. και ταυτόχρονα θα βοηθήσει τους εργοδότες να βρουν το ταλέντο και τις δεξιότητες που χρειάζονται», σημείωσε. Η βασική ιδέα, δηλαδή, είναι να γίνεται αντιστοίχιση πολιτών εκτός Ε.Ε. που αναζητούν εργασία με θέσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν υποψήφιοι από την εγχώρια αγορά.
Δεν ήταν τυχαία η αναφορά και του αντιπροέδρου της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά στην ανάγκη ενίσχυσης του επιπέδου δεξιοτήτων, αφού, όπως εξήγησε, σε σχετικές έρευνες 75% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αναζητούν εξειδικευμένους εργαζομένους που δεν υπάρχουν στην Ε.Ε., ενώ στη διάρκεια της πανδημίας γιατροί και νοσηλευτές, που ζούσαν ως μετανάστες στην ευρωπαϊκή ήπειρο, δεν μπορούσαν να «χρησιμοποιηθούν» λόγω έλλειψης συγκεκριμένων μηχανισμών πρόσληψής τους. Πρόκειται για «μεγάλο βήμα για την οργανωμένη κινητικότητα με την αντιστοίχιση κενών θέσεων με ταλέντα εκτός Ε.Ε. για όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων μέσω εθελοντικού μηχανισμού», τόνισε. Η Κομισιόν συνιστά, παράλληλα, σειρά μέτρων για την απλούστευση και επιτάχυνση της αναγνώρισης δεξιοτήτων και προσόντων υπηκόων τρίτων χωρών. Η παροχή αδειών παραμονής και εργασίας, ωστόσο, θα παραμείνει εθνική αρμοδιότητα των κρατών-μελών.
Η συμμετοχή των κρατών-μελών άλλωστε σε αυτή τη «δεξαμενή δεξιοτήτων» θα γίνεται εθελοντικά, με τις Βρυξέλλες όμως να ελπίζουν πως κίνητρα όπως η χρηματοδότηση εκπαιδευτικής κατάρτισης και δεξιοτήτων θα ενεργοποιήσουν κυβερνήσεις να μετάσχουν ενεργά.
Το εν λόγω σχέδιο, πάντως, θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως «εργαλείο εξωτερικής πολιτικής», όπως άφησε να εννοηθεί ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, λέγοντας ότι βρισκόμαστε σε «παγκόσμια κούρσα αναζήτησης ταλέντων». «Με τον ίδιο τρόπο που αγωνιζόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο για πρώτες ύλες και ενέργεια, αγωνιζόμαστε και αντιστοίχως για ταλέντα έναντι παγκόσμιων ισχυρών ανταγωνιστών που ήδη έχουν ανοιχτές οδούς για υπηκόους τρίτων χωρών όπως οι ΗΠΑ, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία», υπογράμμισε.
Ακολουθώντας το παράδειγμα των χωρών αυτών, που έχουν κατορθώσει να προσελκύσουν τα «καλύτερα» μυαλά στον χώρο των επιστημών και ιδιαίτερα της τεχνολογίας, η Ευρώπη καλείται να δώσει τη δική της «μάχη» –αν και κάπως καθυστερημένα– για την κάλυψη των αναγκών της μέσω υπηκόων τρίτων χωρών. Υπολογίζεται, εξάλλου, ότι το «μπλοκ» χρειάζεται επτά εκατομμύρια περισσότερους εργαζομένους στην αγορά εργασίας της Ε.Ε. έως το τέλος του αιώνα, λόγω των δημογραφικών αλλαγών. Μέσω της νόμιμης μετανάστευσης θα δοθεί, παράλληλα, λύση και στις αναμενόμενες πιέσεις των προϋπολογισμών, των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων και των υγειονομικών συστημάτων της Ε.Ε.