Το 1991, έπειτα από έντεκα θανατηφόρες επιθέσεις σκύλων σε ανθρώπους –επτά από τα θύματα ήταν παιδιά–, το βρετανικό Kοινοβούλιο ψήφισε νόμο βάσει του οποίου απαγόρευε την εκτροφή και πώληση τεσσάρων φυλών, οι οποίες θεωρούνταν επιρρεπείς σε επιθετικότητα: πίτμπουλ, ιαπωνικό τόσα, ντόγκο αρτζεντίνο και φίλα μπραζιλέιρο.
«Το μέτρο δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα. Δεν σταμάτησαν οι επιθέσεις, δεν μειώθηκαν καν τα δαγκώματα. Αλλού έγκειται το πρόβλημα άλλωστε», λέει ο Χρήστος Καραγιάννης, κτηνίατρος, ειδικός στην αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς, ένας από τους μόλις 40 στην Ευρώπη με τη συγκεκριμένη ειδικότητα.
Αφορμή για τη συνομιλία μας είναι ο τραγικός θάνατος της 50χρονης γυναίκας, την οποία κατασπάραξαν τα τρία σκυλιά συγχωριανού της, στη Νεοχωρούδα Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τον κηδεμόνα τους, στον οποίο έχει ασκηθεί ποινική δίωξη σε βαθμό κακουργήματος, τα ζώα άνοιξαν μια τρύπα στην περίφραξη και διέφυγαν από την αυλή του. «Δεν ήταν επιθετικά, ήταν απλώς φύλακες του σπιτιού», δήλωσε διά του δικηγόρου του.
Και πάλι, πώς γίνεται σκυλιά «προορισμένα» να προστατεύουν ένα σπίτι να επιτίθενται και να σκοτώνουν κάποιον που δεν απείλησε τον χώρο τους; «Μερικές φορές ευθύνεται η μη ενδεδειγμένη εκπαίδευση των σκύλων, ώστε να “αγριέψουν” και να είναι αποτελεσματικοί φύλακες. Δεν φταίνε τα ζώα. Κατ’ αρχάς συχνά οι κηδεμόνες δεν καταλαβαίνουν ότι δεν γίνεται να εκπαιδεύσουν το κατοικίδιό τους ώστε να φυλάει το σπίτι ή την επιχείρησή τους – άλλο είναι το ζώο εργασίας, άλλο το ζώο συντροφιάς, δεν υπάρχει “διακόπτης” που να οδηγεί από τη μια κατάσταση στην άλλη με ασφάλεια. Και στη συνέχεια, αστοχίες γίνονται από κάποιους εκπαιδευτές που αυθαιρετούν και επιλέγουν τον λάθος τρόπο: διεγείρουν τα πιο αρνητικά συναισθήματα του ζώου, το επιβραβεύουν όχι μόνο όταν δαγκώνει, αλλά όταν κάνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ζημιά με το δάγκωμά του», συνεχίζει ο κ. Καραγιάννης.
Οσο για την ενοχοποίηση συγκεκριμένων, πιο επιθετικών, υποτίθεται, φυλών, ο κτηνίατρος-συμπεριφοριολόγος τονίζει πως πρόκειται για μύθο. «Η αλήθεια είναι ότι οι εκτροφείς κάνουν κάποιες γενετικές επιλογές. Αν τους ζητηθεί ένα κουτάβι για φύλακας, δεν θα ζευγαρώσουν το πιο φιλικό ζευγάρι που έχουν. Ομως, σχεδόν πάντα οι άνθρωποι δημιουργούμε τα στερεότυπα και τα προβλήματα. Το ζητούμενο είναι, λοιπόν, όχι να κατηγορούμε κάποιες ράτσες, αλλά να διαπαιδαγωγήσουμε τους κηδεμόνες ώστε να μην κάνουν λάθη που θα αποδειχθούν εγκληματικά για την ασφάλεια των ίδιων και του κοινωνικού περίγυρου».
«Να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να έχει κανείς έναν μεγαλόσωμο σκύλο, άνω των 70 κιλών, εκπαιδευμένο ως φύλακα, όπως συμβαίνει στη Γαλλία».
Τι θα μπορούσε να γίνει; «Να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να έχει κανείς έναν μεγαλόσωμο σκύλο, άνω των 70 κιλών, εκπαιδευμένο ως φύλακα, όπως συμβαίνει στη Γαλλία. Να θεσπιστούν υποχρεωτικά μαθήματα, εξετάσεις και έλεγχος. Ο,τι με τα όπλα δηλαδή. Και με αυτά σκοτώνονται άνθρωποι κατά λάθος. Επίσης εκπυρσοκροτούν· κι έχω δει αρκετές φορές σκύλους να στρέφονται εναντίον των κηδεμόνων τους και να τους στέλνουν στην εντατική», καταλήγει ο Χρήστος Καραγιάννης.
«Εικάζω ότι τα συγκεκριμένα σκυλιά, στη Θεσσαλονίκη, ήταν εντελώς ακοινωνικοποίητα και ο κηδεμόνας τους δεν είχε ίσως αναγνωρίσει τα προειδοποιητικά σημάδια που πιθανότατα υπήρχαν, ως ώφειλε», σημειώνει ο εκπαιδευτής Βασίλης Μπορομπόκας. «Οι σκύλοι-φύλακες, εργασίας γενικότερα, έχουν υψηλό θηρευτικό ένστικτο, το οποίο όμως, αν δεν ελεγχθεί, μπορεί να καταστεί πολύ επικίνδυνο. Ενας σωστά εκπαιδευμένος αστυνομικός σκύλος, για παράδειγμα, θα επιτεθεί μόνον όταν ο χειριστής τού δώσει τη σχετική εντολή, όχι σε όποιον βρεθεί στον δρόμο του».
Πολλές φορές ο κ. Μπορομπόκας έχει δει ανθρώπους να αποκτούν ζώα για τους λάθος λόγους και να τα εγκαταλείπουν στη μοίρα τους. «Τα σκυλιά χρειάζονται κοινωνικοποίηση, αξιολόγηση του χαρακτήρα τους ώστε να προληφθούν κάποιες δυνάμει επικίνδυνες τάσεις, εκπαίδευση και, φυσικά, αυτό που ονομάζουμε απευαισθητοποίηση, όταν υπάρχει ροπή στην αχαλιναγώγητη επιθετικότητα. Δυστυχώς, πολλοί συμπολίτες μας δεν μπορούν να διαχειριστούν ένα πλάσμα με ευφυΐα και ενσυναίσθηση. Τι τους λέω, λοιπόν, αν το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η προστασία της περιουσίας τους; Πάρτε ένα συναγερμό!».
Τι θα γίνουν τα τρία σκυλιά;
Ακόμη και έμπειροι αστυνομικοί είναι συγκλονισμένοι από την πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα επίθεση. Απορούν πώς τα σκυλιά, χωρίς να απειλήσει κανείς τον χώρο τον οποίο φυλούσαν, διήνυσαν αρκετά μέτρα για να βρεθούν στην αυλή της άτυχης γυναίκας και να της επιτεθούν, καταφέροντάς της δεκάδες δαγκώματα, όπως λέει στην «Κ» ο Θεόδωρος Καμπούρης, τμηματάρχης του Τμήματος Προστασίας Ζώων της Ελληνικής Αστυνομίας. Τι θα γίνουν τώρα τα τρία σκυλιά; Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ η ευθανασία είναι συνήθως μονόδρομος όταν ένας δεσποζόμενος σκύλος σκοτώσει άνθρωπο. Στη Μεγάλη Βρετανία η νομοθεσία προβλέπει ποινή φυλάκισης του κηδεμόνα έως 15 έτη και υψηλότατα πρόστιμα. Στη χώρα μας το νομικό πλαίσιο είναι ομιχλώδες (και) σε αυτή την περίπτωση. «Αν το σκυλί που θα επιτεθεί και θα τραυματίσει σοβαρά ή θανάσιμα κάποιον άνθρωπο είναι αδέσποτο, πενταμελής επιτροπή του δήμου στον οποίο έγινε το συμβάν θα αποφασίσει για την τύχη του», εξηγεί ο κ. Καμπούρης. «Αν είναι δεσποζόμενο, όπως τα τρία σκυλιά στη Νεοχωρούδα Θεσσαλονίκης, ο νόμος δεν ορίζει ξεκάθαρα τι πρέπει να γίνει. Πιθανότατα εισαγγελική αρχή θα κληθεί να πάρει την απόφαση για το μέλλον τους».
