Εφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου 2023 σε ηλικία 89 ετών στη Φλόριντα των ΗΠΑ, ο επιφανής Ελληνοαμερικανός ιατρός Αντώνιος Κάλης (Prof. Anthony Kales). Ο δρ Κάλης ήταν διακεκριμένος πρωτοπόρος στη μελέτη του ανθρώπινου ύπνου, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του πολιτειακού Πανεπιστημίου Πενσιλβάνιας (Penn. State University) των ΗΠΑ και επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο πατέρας του, Δημήτριος Κάλης, είχε μεταναστεύσει από το ορεινό χωριό Λεσινίτσα (Βορείου Ηπείρου) το 1916 στις ΗΠΑ, όπου έγινε επιχειρηματίας. Ο Αντώνιος γεννήθηκε το 1934 στο Ντιτρόιτ (ΗΠΑ) και η μητέρα του Δήμητρα επίσης ήταν από τη Λεσινίτσα. Η πρώτη του γλώσσα ήταν η ελληνική μέχρι που πήγε στο δημοτικό σχολείο.
Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Wayne State (Ντιτρόιτ) και αποφοίτησε το 1959. Το 1960 άρχισε το εκλεκτό ψυχιατρικό πρόγραμμα ειδικότητας στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, Λος Αντζελες (UCLA). Το 1962, όντας ακόμη ειδικευόμενος ιατρός, ο Κάλης ξεκίνησε ένα πρωτοποριακό ερευνητικό πρόγραμμα μελέτης του ανθρώπινου ύπνου, «από το Α μέχρι το Ω». Η μεγάλη ερευνητική πρωτοβουλία οδήγησε τον Κάλη να ιδρύσει στο UCLA το πρώτο παγκοσμίως Κλινικό Κέντρο για τη μελέτη του ύπνου και των σχετικών παθήσεων. Εκεί ο δρ Κάλης, για πρώτη φορά διεθνώς, κατέγραψε επιστημονικά την κανονική φυσιολογία του ύπνου σε όλες τις ηλικίες και στη συνέχεια όλες τις υπνοπαθήσεις.
Λόγω της κορυφαίας του έρευνας και σε ηλικία 35 μόλις ετών, ο δρ Κάλης απέκτησε τη θέση του τακτικού καθηγητή στο UCLA (1969) και στη συνέχεια το 1971 έγινε ιδρυτικός πρόεδρος του τμήματος Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Penn State University, όπου μετακόμισε το Κλινικό Κέντρο Υπνου και Υπνοπαθήσεων. Συνέχισε να είναι πρόεδρος του τμήματος για 28 χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της λαμπρής του καριέρας, ο Κάλης συνέγραψε στον τομέα της βιοϊατρικής περισσότερα από 300 άρθρα, πολλά κεφάλαια και έξι βιβλία. To βιβλίο που συνέγραψε με τον Αλαν Ρεκτσάφεν: «A Manual of Standardized Terminology, Techniques and Scoring System for Sleep Stages of Human Subjects» (1968), ταξινόμησε το συνολικό πλαίσιο και το σύστημα για την αξιολόγηση των διαφορετικών φάσεων του ανθρώπινου ύπνου και έγινε εμβληματικό, αφού έχει παγκοσμίως τις περισσότερες αναφορές στη βιβλιογραφία της έρευνας ύπνου.
Ο δρ Κάλης ασκούσε έντονη επιστημονική επιρροή στην Ελλάδα. Ηταν στενός φίλος και συνεργάτης επιφανών καθηγητών, όπως του αείμνηστου Κωστή Στεφανή, του Γεωργίου Χρούσου και του Γεωργίου Θ. Παυλίδη. Ο Κάλης ήταν μέντορας του Κωνσταντίνου Σολδάτου, που με την καθοδήγηση του Κάλη ίδρυσε την πρώτη κλινική υπνοπαθήσεων στην Ελλάδα και στη συνέχεια του Αλεξάνδρου Βγόντζα, που έγινε κατόπιν καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι κάτοχος της έδρας «Anthony Kales Chair of Sleep Disorders Medicine» στο Penn State University.
Ως κορυφαίος ιατρός και επιστήμονας διεθνώς, ο Κάλης τιμήθηκε με πολλά βραβεία και πολλές διακρίσεις. Μεταξύ άλλων, ήταν διακεκριμένος απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Wayne State University, διακεκριμένος ιατρός της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Νέας Υόρκης, αναγνωρισμένος ιδρυτής της Σύγχρονης Ερευνας Υπνου (Founders of Modern Sleep Research) από τη Sleep Research Society, και αναγορευμένος επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Κάλης δεν λησμόνησε ποτέ τις βορειοηπειρωτικές ρίζες του. Για να τιμήσει τους γονείς του πολιτογραφήθηκε Ελληνας υπήκοος. Δημιούργησε μαζί με τη σύζυγο και συνάδελφό του, δρ Τζόις Ντανιέλσκι Κάλη (Kales, ομότιμη καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Penn State University) ένα πολύ σπουδαίο φιλανθρωπικό έργο.
Χρηματοδότησαν ταμεία υποτροφιών σε τρεις ελληνορθόδοξες ενορίες Αμερικής και στην Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Νέας Υόρκης, που λειτουργούν ακόμη και σήμερα. Ηταν επίσης μεγάλος αγωνιστής για τη Βόρειο Ηπειρο. Πριν και μετά το καθεστώς στην Αλβανία, βοήθησε πολλούς συγγενείς και πατριώτες τόσο οικονομικά όσο και με άλλους τρόπους. Μαζί με τον Νίκο Γκατζογιάννη (Nick Gage) συνεισέφερε με σημαντικά έργα και χρηματοδοτήσεις στην Πανηπειρωτική Ομοσπονδία Αμερικής.
Οι επιστημονικές και κοινωνικές προσφορές του Αντωνίου Κάλη έχουν ζωντανή συνέχεια μέσα από τα τρία παιδιά του. Ο υπογράφων Στέφανος (Prof. Stefanos Kales) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (Σχολή Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας) και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Αριστείας. Η Ελένη (Prof. Helen Kales) είναι η «Joe P. Tupin» καθηγήτρια και πρόεδρος του τμήματος Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Davis της Καλιφόρνιας, και ο Δημήτριος (Jim-Dimitri Kales) είναι CEO του Ινστιτούτου Μπράιγ Αμερικής (Braille Institute) στο Λος Αντζελες της Καλιφόρνιας αφιερωμένο στην υποστήριξη των τυφλών.
* Ο κ. Στέφανος Κάλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (Σχολή Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας) και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Αριστείας.