Πέρυσι τέτοιες μέρες ο καθηγητής Χάρης Δούκας επέστρεφε από ένα μεγάλο ταξίδι αναψυχής στη βόρεια Καλιφόρνια. Εκανε βόλτες στο Σαν Φρανσίσκο, ανέβαζε φωτογραφίες από παραλίες στον Ειρηνικό, έβλεπε για πρώτη φορά παιχνίδι NBA, δοκίμαζε κρασιά στην περίφημη κοιλάδα της Νάπα, επισκεπτόταν το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, εκεί όπου είχε διατελέσει πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ο Ανδρέας Παπανδρέου. Πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα πέντε ώρες πριν από την αλλαγή του χρόνου. Φέτος το σενάριο προβλέπεται κάπως διαφορετικό: θα βρίσκεται στην πλατεία Συντάγματος μαζί με τον Νίκο Πορτοκάλογλου και τη Μαρίνα Σάττι για την υποδοχή του νέου έτους με την ιδιότητα του δημάρχου Αθηναίων. «Δεν είναι απίστευτη η ζωή;», αναρωτιέται, ξέροντας πολύ καλά την απάντηση.
Ο Χάρης Δούκας ανυπομονεί να πιάσει δουλειά. Αυτό λέει σε φίλους και συνεργάτες, αυτό λέει και στην «Κ» στο περιθώριο μιας εφ’ όλης της ύλης συζήτησης για τα στοιχήματα της πρώτης χρονιάς, τις προτεραιότητες της νέας δημοτικής αρχής που θα δώσουν και το στίγμα της αλλαγής φρουράς από την εποχή Μπακογιάννη στην εποχή Δούκα. «Ανυπομονούμε να πιάσουμε δουλειά γιατί από το βράδυ της 15ης Οκτωβρίου που οι Αθηναίοι έκαναν την ανατροπή και μας έδωσαν την ευκαιρία να αναλάβουμε τα ηνία της πόλης προετοιμαζόμαστε γι’ αυτήν ακριβώς τη στιγμή, για να βάλουμε μπροστά το πρόγραμμά μας, να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη και να δείξουμε τι πραγματικά μπορούμε να κάνουμε».
Η ορκωμοσία στην Αγορά της Κυψέλης
Ενα πρώτο δείγμα γραφής ήταν η επιλογή του χώρου της ορκωμοσίας του νέου δημάρχου. Ο Κώστας Μπακογιάννης το 2019 ήταν ο πρώτος που έσπασε το πρωτόκολλο και έβγαλε την τελετή ορκωμοσίας εκτός Δημαρχιακού Μεγάρου, επιλέγοντας τότε την Ακαδημία Πλάτωνος. Ο Χάρης Δούκας θέλησε να δώσει την Πέμπτη τον δικό του συμβολισμό τιμώντας μια δοξασμένη στο παρελθόν και ανερχόμενη στο παρόν αθηναϊκή συνοικία, που ωστόσο συνεχίζει να αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης συγκέντρωνε όλα εκείνα τα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στο πολιτικό προφίλ του νέου δημάρχου. «Είναι ένα κτίριο-σύμβολο που σηματοδοτεί ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες, η συνδημιουργία, η συνεργασία και η καινοτομία μπορούν να δώσουν τη θετική ώθηση που χρειάζεται το αστικό τοπίο και –κυρίως– οι άνθρωποι που το κατοικούν και το επισκέπτονται», λέει ο Χάρης Δούκας. Ταυτόχρονα, για πολλούς από το περιβάλλον του η επιλογή της Αγοράς ήταν κι ένας σιωπηλός φόρος τιμής στο έργο του Γιώργου Καμίνη, κατά τη θητεία του οποίου αναγεννήθηκε αυτός ο σημαντικός αρχιτεκτονικός και εμπορικός φάρος της Φωκίωνος Νέγρη.
«Φιλοδοξούμε η πρεμιέρα μας στον Δήμο της Αθήνας να σηματοδοτήσει με συγκεκριμένες αποφάσεις και δράσεις, από τις πρώτες κιόλας συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, τρεις από τις προτεραιότητές μας», αποκαλύπτει στην «Κ» ο Χάρης Δούκας. «Πρώτον, νέο μοντέλο διοίκησης του δήμου, δεύτερον, αυστηρή προσήλωση και άμεση επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας των δημοτών και τρίτον, το πράσινο, που αποτέλεσε κεντρική μας προεκλογική δέσμευση».
«Προφανώς δεν υπάρχει καμία απολύτως σύγκριση ανάμεσα στις δύο πόλεις, αλλά με απασχολεί το να υπάρχει διαρκής επαφή με τους πολίτες, το στοίχημα είναι μία φορά την εβδομάδα να βρίσκομαι και σε μια διαφορετική γειτονιά».
Εξαιρετικά σημαντικά και τα τρία, αλλά τι γίνεται με τη βασική προεκλογική δέσμευσή του να ανοίξει η λεωφόρος Βασιλίσσης Ολγας στα αυτοκίνητα από την 1η Ιανουαρίου; «Προφανώς δεν μπορούμε να την ανοίξουμε από τη στιγμή που υπάρχει εργοτάξιο και διεξάγονται αρχαιολογικές έρευνες. Επίσης, το έργο “τρέχει” από την “Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.”, φορέα που μετά τη γνωστή τροπολογία της κυβέρνησης δεν έχει πλέον καμία σχέση με τον δήμο ή τον δήμαρχο. Ολα αυτά σημαίνουν ότι επί του παρόντος δεν μπορώ να δώσω κανένα χρονοδιάγραμμα ανοίγματος του δρόμου. Αυτό, όμως, που θα ήθελα να πω στους πολίτες είναι ότι η εφαρμοζόμενη αρχιτεκτονική και πολεοδομική μελέτη από το γραφείο Προβελέγγιου προβλέπει δρόμο ήπιας κυκλοφορίας και όχι αμιγή πεζόδρομο. Για την ακρίβεια υπάρχουν προβλέψεις για τη διέλευση μέσων μαζικής μεταφοράς, αλλά και οχημάτων που κατευθύνονται στον Ομιλο Αντισφαίρισης και στον χώρο στάθμευσης της “Αίγλης” του Ζαππείου. Και για να το κλείσουμε το θέμα: η Βασιλίσσης Ολγας πρέπει να παραμείνει ανοιχτή και για λόγους ασφαλείας. Δεν μπορεί η πόλη να είναι κομμένη στα δύο υπό κανονικές ή υπό έκτακτες συνθήκες. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο παρέμεινε ανοιχτή κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων».
Το σοκ στην Καλιφόρνια
Αναπολώντας τη ζωή πριν από την εμπλοκή του στα δημοτικά πράγματα της Αθήνας με τόσο εντυπωσιακό τρόπο, ο Χάρης ∆ούκας ανατρέχει στο ταξίδι στο Σαν Φρανσίσκο για να μιλήσει για την επόμενη μεγάλη προτεραιότητά του, που είναι η καθημερινότητα του πολίτη. «Φυσικά, το Σαν Φρανσίσκο είναι από μακριά μια πανέμορφη, γοητευτική μητρόπολη, αλλά αν πλησιάσεις λίγο πιο κοντά έρχεσαι σε επαφή με ασύλληπτες ανισότητες, το θέμα της αστεγίας έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις, η εγκληματικότητα και το πρόβλημα των ναρκωτικών το ίδιο. Περπατάς στο κέντρο της πόλης και βλέπεις εξαθλιωμένους ανθρώπους και πάνοπλους αστυνομικούς να περιπολούν από τεθωρακισμένα οχήματα και ομολογώ αγριεύεσαι». Η Αθήνα δεν έχει ούτε τα προνόμια του Σαν Φρανσίσκο (παγκόσμιο κέντρο της τεχνολογικής πρωτοπορίας) ούτε το μέγεθος των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η αμερικανική μεγαλούπολη (8.000 άστεγοι στους δρόμους). «Προφανώς δεν υπάρχει καμία απολύτως σύγκριση ανάμεσα στις δύο πόλεις, αλλά με απασχολεί το να υπάρχει διαρκής επαφή με τους πολίτες, το στοίχημα είναι μία φορά την εβδομάδα να βρίσκομαι και σε μια διαφορετική γειτονιά και να συζητάω με τον κόσμο τα προβλήματα που τον απασχολούν».
Σε μια πιο θεσμική αποτύπωση αυτού του προβληματισμού, ο Χάρης Δούκας και η ομάδα του αποφάσισαν ότι όλοι, και οι 26 δημοτικοί σύμβουλοι που εξελέγησαν με την παράταξή τους, θα αναλάβουν, είτε ως αντιδήμαρχοι είτε ως εντεταλμένοι σύμβουλοι, συγκεκριμένες αρμοδιότητες. «Δηλαδή όλες οι αρμοδιότητες, από την καθαριότητα και τη δημοτική αστυνομία μέχρι τα θέματα προσβασιμότητας στην πόλη, ιστορικής ανάδειξης και κοινωνικής αλληλεγγύης, θα έχουν ονοματεπώνυμο. Επιλέξαμε, επίσης, σε εμβληματικές θέσεις να τοποθετηθούν γυναίκες. Οπως για παράδειγμα, για πρώτη φορά έχουμε γυναίκα αντιδήμαρχο στον τομέα καθαριότητας με την τοποθέτηση της Ρωξάνης Μπέη».
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η άμεση ψήφιση Κώδικα Δεοντολογίας Αιρετών με δύο κεντρικές ιδέες: κανένα άμεσο ή έμμεσο προσωπικό συμφέρον ή πλεονέκτημα κατά την άσκηση των καθηκόντων των αιρετών, άμεση συνεννόηση και ενημέρωση των δημοτών για τις αποφάσεις του δήμου. Επιπλέον επανενεργοποιείται το Συμβούλιο Κοινωνικής Ενταξης, που σημαίνει ότι για μεγάλες παρεμβάσεις στην πόλη θα προηγείται συζήτηση και διαβούλευση με τους δημότες και τους φορείς.
Πόσα δέντρα είπαμε;
Για πολλούς από τους ψηφοφόρους του ο Χάρης Δούκας είναι ο πρώτος «πράσινος» δήμαρχος της Αθήνας. Η προεκλογική του ατζέντα, τουλάχιστον πριν από το ντιμπέιτ, ήταν οριακά μονοθεματική, θυμίζουμε τις δεσμεύσεις του για 25.000 νέα δέντρα και πτώση θερμοκρασίας κατά πέντε βαθμούς Κελσίου τους θερινούς μήνες. Η πρώτη ενέργεια της νέας διοίκησης θα είναι η θέσπιση νέου κανονισμού πρασίνου και κανονισμού μεταφυτεύσεων. Ο στόχος για 5.000 δέντρα ανά έτος παραμένει: «Φυτεύουμε, σε συνεργασία με σχολεία τους αμέσως επόμενους μήνες, τα πρώτα δέντρα, ενώ ενισχύουμε και δημιουργούμε και τους πρώτους συμπαγείς χώρους πρασίνου. Και το σημαντικότερο: όλες οι δράσεις του δήμου, αλλά και άλλων οργανισμών που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, θα διέπονται από ένα “πρωτόκολλο” προστασίας του πρασίνου». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι κάθε έργο υποδομής/ανάπλασης που πραγματοποιείται στα όρια του Δήμου Αθηναίων θα πρέπει να έχει θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, το οποίο με τη σειρά του σημαίνει ότι θα έχει μεγαλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία διεθνώς.
Το brand name της πόλης
Αυτός είναι ένας λόγος που ο Χάρης Δούκας θέλει να ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό για να δίνει το «παρών» σε σημαντικές διεθνείς συναντήσεις, όπως έκανε και πρόσφατα στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP28) στο Ντουμπάι. «Νομίζω δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο δυνατό brand name διαθέτει στο εξωτερικό η Αθήνα, τι σημαίνει η λέξη “Athens” στη διεθνή σκακιέρα. Κι αυτό πρέπει να το αξιοποιήσουμε. Κι επειδή ακριβώς το timing είναι πολύ ισχυρό για την κλιματική κρίση, η Αθήνα πρέπει να έχει παρουσία σε όλες αυτές τις πρωτοβουλίες, γιατί εκτός των άλλων παρουσιάζονται και μεγάλες χρηματοδοτικές ευκαιρίες που δεν έχουμε την πολυτέλεια να τις αφήνουμε να περνούν χαμένες».
Από τα μεγάλα έργα που δρομολογήθηκαν την περίοδο Μπακογιάννη, το νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού στο πλαίσιο της Διπλής Ανάπλασης είναι σε άμεση προτεραιότητα, καθώς πρέπει να «τρέξουν» πολύ γρήγορα διαδικασίες έτσι ώστε να αρχίσει το κυρίως έργο στον Βοτανικό. «Είμαστε ήδη σε επαφή με όλους τους εμπλεκομένους, καθώς υπάρχουν πολλά θέματα προς διευθέτηση. Θα επιδιώξουμε άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις, θα πιέσουμε για να προχωρήσει το έργο σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα». Ο «πόλεμος» με τα τραπεζοκαθίσματα είναι δεδομένο ότι θα δοθεί, «αλλά προτιμώ να μη λέμε πολλά λόγια γιατί συχνά η πραγματικότητα μπορεί να μας εκθέσει. Η υπόσχεση, πάντως, για αυστηρούς και διαρκείς ελέγχους ισχύει στο ακέραιο». Συστηματικοί έλεγχοι και εμπέδωση αισθήματος ασφαλείας ακόμη και στις πιο δύσκολες γειτονιές χωρίς καλά στελεχωμένη Δημοτική Αστυνομία δεν γίνεται και αυτός είναι ο λόγος που προωθείται η άμεση προκήρυξη 180 νέων θέσεων δημοτικών αστυνομικών· οι εικόνες από το κέντρο του Σαν Φρανσίσκο δεν ξεχνιούνται εύκολα.