Η συναλλαγή έγινε τον Απρίλιο του 2022. Μια γυναίκα άνω των 70 ετών ήθελε να πραγματοποιήσει πληρωμή δόσης ύψους 419 ευρώ προς την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων μέσω web banking. Θεωρούσε ότι τα βήματα είχαν γίνει όπως έπρεπε και ότι είχε εισέλθει στο διαδικτυακό περιβάλλον της τράπεζάς της. Αλλωστε όλα έδειχναν γνώριμα. Ωσπου διαπίστωσε ότι εν αγνοία της είχε μεταφερθεί έμβασμα 14.300 ευρώ σε λογαριασμό ψηφιακής τράπεζας με έδρα στη Γερμανία. Μάλιστα τα χρήματα δεν είχαν κινηθεί από τον συνταξιοδοτικό λογαριασμό της, αλλά από δεύτερο λογαριασμό τον οποίο είχε σε ακινησία τουλάχιστον για δύο χρόνια. Κάποιος είχε υποκλέψει τα στοιχεία της.
Οι προσπάθειές της να μπλοκάρει εγκαίρως τη μεταφορά των χρημάτων δεν απέδωσαν. Επικοινώνησε τηλεφωνικά με την τράπεζά της, αλλά όπως υποστηρίζει δεν ήταν σε θέση να την ενημερώσουν άμεσα εάν είχε πέσει θύμα απάτης. Πήγε στο πλησιέστερο ΑΤΜ για να διαπιστώσει ότι τα χρήματα είχαν κάνει φτερά. Η ψηφιακή τράπεζα στην οποία είχαν καταλήξει είχε απασχολήσει στο παρελθόν τις ρυθμιστικές αρχές στη Γερμανία. Της είχε επιβληθεί πρόστιμο για αδυναμίες στο σύστημα αντιμετώπισης του ξεπλύματος χρήματος, ενώ δημοσιογράφοι είχαν αποκαλύψει ότι εύκολα μπορούσε κάποιος να ανοίξει εκεί λογαριασμό ακόμη και με ψεύτικα έγγραφα.
Η γυναίκα αγνοούσε την ύπαρξη αυτής της ψηφιακής τράπεζας και δεν είχε πραγματοποιήσει άλλοτε μεταφορές χρημάτων στο εξωτερικό. Οι διαδικτυακές συναλλαγές της αφορούσαν μόνο τις πληρωμές των μηνιαίων λογαριασμών της. Η ελληνική τράπεζα μέχρι και σήμερα αρνείται οποιαδήποτε ευθύνη και η γυναίκα προσπαθεί ακόμη να διεκδικήσει τα χρήματά της. Δεν έχει διευκρινιστεί πώς ακριβώς εξαπατήθηκε, στο παρελθόν πάντως και άλλοι πολίτες έχουν υπάρξει θύματα εισάγοντας τα στοιχεία τους σε ιστοσελίδες-κλώνους που μοιάζουν πανομοιότυπες με τις αυθεντικές.
Αυτή ήταν μία από τις 4.954 περιπτώσεις διαδικτυακής απάτης που απασχόλησαν τις αστυνομικές αρχές το 2022. Πέρυσι, όμως, ο αριθμός τους αυξήθηκε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος που παρουσιάζει η «Κ», το 2023 καταγράφηκαν 5.261 απάτες μέσω Διαδικτύου. Ενδεικτικό της τάσης που επικρατεί είναι ότι το 2018 τα αντίστοιχα περιστατικά ήταν μόλις 1.093.
Το πρώτο εξάμηνο του 2023, η αξία των περιστατικών απάτης σε εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς τη φυσική παρουσία κάρτας έφτασε στα 9 εκατ. ευρώ σε 174.000 περιπτώσεις.
Οι αστυνομικοί που χειρίζονται αυτές τις υποθέσεις έχουν διαπιστώσει ότι οι δράστες πλέον μπορούν πολύ σύντομα, μέσα σε ελάχιστα λεπτά, να ολοκληρώνουν το έργο τους παρακάμπτοντας τον έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων, αυξάνοντας το όριο συναλλαγών και μεταφέροντας τα χρήματα σε λογαριασμούς δικούς τους ή αχυρανθρώπων.
Η έκταση του φαινομένου αποτυπώνεται και σε άλλες καταγραφές. Σύμφωνα με στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Τράπεζα της Ελλάδος και παρουσίασε τον περασμένο Νοέμβριο στην έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το πρώτο εξάμηνο του 2023 η αξία των περιστατικών απάτης σε εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς τη φυσική παρουσία κάρτας (κατά βάση συναλλαγές μέσω Διαδικτύου) έφτασε στα 9 εκατ. ευρώ σε 174.000 καταγεγραμμένες περιπτώσεις. Κάποιες απόπειρες εξαπάτησης μοιάζει εκ προοιμίου αδύνατο να πετύχουν τον σκοπό τους.
Πρόσφατα έφτασε στα κινητά τηλέφωνα πολιτών ένα sms με μια παραλλαγή της διαδεδομένης πλέον απάτης με το δέμα που δήθεν έχει μπλοκαριστεί στην αποθήκη των ΕΛΤΑ. Ο αποστολέας καλούσε τον παραλήπτη να ανοίξει τον σύνδεσμο ellta.net/gr και να επιβεβαιώσει εκεί εκ νέου τη διεύθυνση παραλαβής. Σε άλλα αντίστοιχα απατηλά email ή sms συνήθως ζητείται από τον παραλήπτη να πληρώσει κάποιο μικρό ποσό για να αποδεσμεύσει το πακέτο του. Σε αυτή την πιο πρόσφατη απόπειρα εξαπάτησης πάντως στη θέση του αποστολέα εμφανιζόταν το email [email protected]. Ηταν ξεκάθαρο ότι οι δράστες δεν είχαν μπει σε μεγάλο κόπο και πολύ εύκολα κάποιος θα μπορούσε να εντοπίσει τα σημάδια που θα κινούσαν υποψίες. Επειτα από αναφορές παραληπτών η απατηλή ιστοσελίδα μπλοκαρίστηκε και πέντε ημέρες αργότερα ένα νέο μήνυμα με παρόμοιο περιεχόμενο και άλλον αποστολέα έφτασε ξανά σε κινητά πολιτών. Το μόνο που άλλαζε ήταν ο σύνδεσμος.
Η προσέγγιση
«Συχνά, ειδικά στα μηνύματα εξαπάτησης που στέλνονται μαζικά, δεν απασχολεί τους δράστες να είναι όλα τέλεια. Λειτουργούν και σαν ένα φίλτρο για να επιλέξουν ίσως τους πιο αφελείς ή εκείνους που δεν έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα. Οποιος είναι πιο προσεκτικός θα δει τις προφανείς κόκκινες σημαίες και θα τα απορρίψει», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Βλάχος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που ασχολείται με την ασφάλεια ηλεκτρονικών συναλλαγών και το κυβερνοέγκλημα. Οπως επισημαίνει ο ίδιος, η προσέγγιση των δραστών μπορεί να αλλάξει ανάλογα και με τον στόχο που έχουν. Πλέον, με τη χρήση των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να δημιουργήσουν πιο αληθοφανή μηνύματα, με καλύτερη σύνταξη και πιο ελκυστικά σενάρια για να καταφέρουν να παραπλανήσουν.