Το ν/σ για την εκτός σχεδίου δόμηση του ΥΠΕΝ, με τις οριζόντιες και μάλιστα αναδρομικής ισχύος διατάξεις του, όπως δημοσιοποιήθηκαν στα ΜΜΕ, θα αποτελέσει μια τεράστιας έκτασης και έντασης περιβαλλοντική καταστροφή για την ύπαιθρο, το τοπίο και τη βιωσιμότητα της χώρας εν γένει. Ειδικότερα με αυτό:
• Περιορίζονται υπέρμετρα οι προϋποθέσεις οικοδομησιμότητας στα προϋφιστάμενα του 2003 γήπεδα, σε υποχρέωση προσώπου μήκους μόλις 3,50 μ., όταν με το π.δ. 23.10.1928 αυτό ήταν 10,00 μ. και ήδη με το β.δ. 3.9.1964 25 μ.
• Εξαιρούνται πλήρως της υποχρέωσης οποιουδήποτε προσώπου τα προϋφιστάμενα του 2003 γήπεδα, είτε στα οποία συντάχθηκαν πράξεις πώλησης/μίσθωσης τελευταίας πενταετίας με μόνη προϋπόθεση αναφορά στο επισυναπτόμενο τοπογραφικό ότι είναι άρτια και οικοδομήσιμα, είτε με παρεκκλίσεις αρτιότητας (άδειας, είτε και στα προϋφιστάμενα του 1985 με οικοδομικές άδειες, προεγκρίσεις και αναθεωρήσεις.
• Αναγνωρίζονται ως νομίμως υφιστάμενες οδοί όσες έχουν πλάτος τουλάχιστον 3,50 μ. –όταν το ελάχιστο πλάτος αμφίδρομης κίνησης είναι 5,50 μ.– προσφέροντας οικοδομησιμότητα ειδικά στα προϋφιστάμενα του 1985 γήπεδα, εφόσον αυτές, είτε απεικονίζονται σε αεροφωτογραφίες έτους 1977 είτε περιλαμβάνουν δίκτυο κοινής ωφελείας, είτε ακόμη αποτελούν ιδιωτικές δουλείες διόδου προϋφιστάμενες του 1985! Τα παραπάνω αντίκεινται προδήλως στις συνταγματικές επιταγές του άρθρου 24 παρ. 2, όπως έχουν παγίως ερμηνευθεί από τη νομολογία του ΣτΕ ήδη από τη δεκαετία του 1980, βάσει της οποίας η εκτός σχεδίου δόμηση αποτελεί εξαίρεση και όχι κανόνα, και πάντως για αυτήν οπωσδήποτε, αφενός απαιτείται ελάχιστο πρόσωπο 25 μ. σε αναγνωρισμένη οδό και αφετέρου, απαγορεύεται η δημιουργία ιδιωτικών οδών και βάσει αυτών ιδιωτικών σχεδίων ρυμοτομίας (κατατμήσεις μειζόνων εκτάσεων σε «οικόπεδα») όπως προβλέπεται ρητώς ήδη με το ν.δ. 17.7.1923.
Περαιτέρω, είναι επίσης προφανές ότι οι παραπάνω διατάξεις, εφόσον πράγματι αποτελέσουν νόμο του κράτους, ενόψει των παραπάνω, κατά πάσα πιθανότητα θα κριθούν ανίσχυρες ως αντισυνταγματικές από το ΣτΕ. Ωστόσο μέχρι τότε θα έχει αναπόφευκτα μεσολαβήσει, αφενός ένα άνευ προηγουμένου κύμα έκδοσης οικοδομικών αδειών και αφετέρου «νομιμοποίηση» πλήθους αυτοδίκαια άκυρων συμβολαίων αλλά και οικοδομικών αδειών ερειδόμενων σε διατάξεις που έχουν κριθεί ήδη αντισυνταγματικές, στο μεγαλύτερο τμήμα της υπαίθρου.
Ετσι, διακινδυνεύουμε να εξανεμισθεί κάθε ευκαιρία ορθολογικής ανάπτυξης αλλά και ελπίδα σεβασμού νομιμότητας, με μια πρωτόγνωρη οικοπεδοποίηση της υπαίθρου που θα έχει προκαταλάβει τον εν εξελίξει σχεδιασμό των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) –αφού αυτός θα δεσμεύεται από ένα πυκνό και ακατάλληλο οδικό δίκτυο αλλά και υπερδόμηση, με αποτέλεσμα αδυναμία ρυμοτομίας και λήψης εισφορών σε γη– εξαλείφοντας τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης και καταστρέφοντας το σημαντικότερο ίσως, αλλά διαρκώς υποβαθμιζόμενο, κεφάλαιο της χώρας· το ελληνικό τοπίο, που θα πληγεί ανεπανόρθωτα από μια άναρχη και εκτός κάθε σχεδιασμού υπερεκμετάλλευση της υπαίθρου.
Ισως το μοναδικό συγκρίσιμο προηγούμενο αντίστοιχης καταστροφικής οριζόντιας ρύθμισης για την ύπαιθρο είναι το β.δ. 7.8.1967 «Περί εγκαταστάσεων προς παραθερισμό», με το οποίο επετράπη η εγκατάσταση λυόμενων οικίσκων χωρίς καμία προϋπόθεση προσώπου, που έπειτα από παράνομες κατατμήσεις οικοπέδων και επεκτάσεις των οικίσκων, επέφερε τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα δημιουργίας μιας ολόκληρης γενιάς αυθαίρετων οικισμών με ιδιαίτερα δυσμενείς όρους διαβίωσης αλλά και αποδεδειγμένα αυξημένη τρωτότητα σε πυρκαγιές, πλημμύρες κ.λπ. (βλ. Μάτι, Ζούμπερι, Χαλκούτσι, Σαλαμίνα κ.ά.).
Ελπίζω να μπορέσουμε επιτέλους να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος, τραβώντας μια πραγματική κόκκινη γραμμή με αυτά, και η πολιτεία να προχωρήσει σε μεταβατικό δραστικό περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, με κατάργηση των παρεκκλίσεων και υποχρέωση προσώπου 25 μ. σε ορθολογικά αναγνωρισμένες οδούς χωρίς εξαιρέσεις, και όχι στην αθρόα και συλλήβδην επέκτασή της όπως δυστυχώς συμβαίνει με τις διατάξεις του παρόντος. Η οριστική λύση δεν μπορεί παρά να έρθει με το πρόγραμμα των ΤΠΣ, και τον καθορισμό στα πλαίσια ορθολογικού και συνολικού σχεδιασμού, ορίων οικισμών, χρήσεων γης, οδικού δικτύου, όρων δόμησης και προστασίας τοπίου, και, βάσει αυτών, τον καθορισμό όρων αρτιότητας και οικοδομησιμότητας των εκτός σχεδίου ακινήτων.
* Ο κ. Βασίλης Γκοιμίσης είναι αρχιτέκτονας, πολεοδόμος.
