«Το λεωφορείο σας αγνοείται»

«Σήμερα το πρωί περίμενα το λεωφορείο που με φέρνει στη δουλειά μου. Δεν υπήρχε εκτιμώμενος χρόνος άφιξης ούτε στον πίνακα στη στάση του λεωφορείου, ούτε στην εφαρμογή τηλεματικής του ΟΑΣΑ που ενημερώνει σε ζωντανό χρόνο –υποτίθεται– για τα δρομολόγια των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς. Εγραφε μόνο για ένα άλλο τρόλεϊ –που δεν με βόλευε– και θα ερχόταν σε 48’, 49’ και 55’, δηλαδή τρία οχήματα της ίδιας γραμμής στριμωγμένα μέσα σε λίγα λεπτά και σχεδόν μία ώρα μετά. Οσο έψαχνα στην εφαρμογή για το λεωφορείο μου, είδα το προαναφερθέν τρόλεϊ να περνάει απροειδοποίητα. Εφόσον δεν υπήρχε κανένα σημάδι, όμως, πως το λεωφορείο μου θα περάσει σύντομα, ξεκίνησα να περπατάω προς την επόμενη στάση, για να κερδίσω λίγη απόσταση. Στη διαδρομή, είδα το –άφαντο για την τηλεματική– λεωφορείο μου να περνάει δίπλα μου». 

Περιστατικά σαν αυτά αποτελούν καθημερινότητα για τη Μαρίνα, που κινείται από όσο θυμάται τον εαυτό της με το 040, καθώς μένει στην Καλλιθέα και οι δουλειές της ως τώρα ήταν στο κέντρο της Αθήνας και τον Πειραιά. Αν και το 24ωρο λεωφορείο που διανύει την απόσταση Σύνταγμα-Πειραιάς εξυπηρετεί μεγάλο μέρος του επιβατικού κοινού, η επιβάτιδα έχει πολλά να του καταλογίσει από την εμπειρία της: «Τα περισσότερα οχήματα είναι παμπάλαια, με φθαρμένα καθίσματα, πολύ βρόμικα και συχνά οι οδηγοί είναι τόσο απρόσεκτοι που σε κάποια σημεία της διαδρομής ακούω διάφορα εξαρτήματα να χτυπούν και κάθε φορά εύχομαι να μη σπάσει κάτι και έρθει στα κεφάλια μας. Πάνε λες και το λεωφορείο θα απογειωθεί», λέει. 

Είναι μόνο μία από τους χιλιάδες επιβάτες που καθημερινά καλούνται να συμφιλιωθούν με τις πολυάριθμες δυσλειτουργίες των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας, που όσο και αν δείχνουν κάποια σημάδια ανανέωσης, μέσα από νεότερα οχήματα και ανανεωμένα apps τηλεματικής, εξακολουθούν να έχουν έναν μακρύ δρόμο να διανύσουν έως ότου φτάσουν να λειτουργούν σύγχρονα και χωρίς δυσκολίες. 

Στόλος δύο ταχυτήτων 

Η Μαρίνα είναι 31 ετών, δηλαδή συνομήλικη των παλαιότερων λεωφορείων που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στους δρόμους της Αθήνας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΟΣΥ από το 2022, ο τρέχων στόλος αποτελείται από 1.643 θερμικά και 350 ηλεκτροκίνητα οχήματα (τρόλεϊ). Τα 1.341 θερμικά οχήματα ειναι ιδιόκτητα και τα 293 χρονομισθωμένα (leasing). Η χρονολογία κτήσεων αυτών κυμαίνεται από το 1993 έως και το 2011, πράγμα που σημαίνει πως αυτή τη στιγμή στους δρόμους της Αθήνας κινούνται καθημερινά οχήματα που στην καλύτερη περίπτωση μετρούν 13 χρόνια ζωής και στη χειρότερη έχουν υπερβεί τα 30 έτη. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία της Statista (2021), η Ελλάδα έχει τον δεύτερο γηραιότερο στόλο λεωφορείων στην Ευρώπη, με μέσο όρο ηλικίας των οχημάτων τα 19 έτη. Μόνη χώρα που ξεπερνά την Ελλάδα είναι η Ρουμανία, που τα λεωφορεία της μετρούν κατά μέσο όρο 20,2 έτη ζωής. 

Το «ηλικιακό χάσμα» των οχημάτων στους δρόμους της Αθήνας είναι κάτι που παρατηρούν και οι επιβάτες. «Είτε θα μπεις σε όχημα που είναι καινούργιο είτε σε εντελώς φθαρμένο. Δεν υπάρχει ομοιομορφία και συνέπεια, είναι τι θα σου τύχει», λέει η Αλεξία, 40 ετών, που τα λεωφορεία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς της. «Ο στόλος έχει ανανεωθεί μεν, σε σχέση τουλάχιστον με τα 20 χρόνια και, που μετακινούμαι εγώ, αλλά αυτή είναι μια ανανέωση την οποία στο δικό μου μυαλό αντιλαμβάνομαι ως εξής: προσθέτουν κάποια καινούργια οχήματα σε έναν παλαιωμένο και φθαρμένο στόλο», συμπληρώνει.

Πίσω στον Νοέμβριο, η ΟΣΥ ανακοίνωσε μάλιστα πως στον στόλο της θα ενταχθούν 140 νέα ηλεκτροκίνητα λεωφορεία για την Αθήνα (και 110 για τη Θεσσαλονίκη). Μάλιστα, το πρώτο ηλεκτρικό λεωφορείο της ΟΣΥ που προορίζεται για τους δρόμους της Αθήνας βρίσκεται ήδη στο αμαξοστάσιο στον Αγιο Ιωάννη Ρέντη για τις πρώτες δοκιμές, με τα υπόλοιπα οχήματα να αναμένονται να βρίσκονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στις αρχές Μαρτίου, για να μπουν όλα σε λειτουργία μέσα στους επόμενους μήνες. 

Ανασφάλεια για την ασφάλεια

Παλιά οχήματα σημαίνει και περισσότερους κινδύνους. Οι οροφές που στάζουν, πλέον δίνουν τη θέση τους και στις οροφές… που κρέμονται. Η Μαρίνα έχει δει εξάρτημα της οροφής λεωφορείου να κρέμεται πάνω από τη γαλαρία, ενώ τον περασμένο Μάρτιο είδαμε όλοι το 040 να πρωταγωνιστεί και σε τίτλους ειδήσεων, όταν κομμάτι της οροφής κατέρρευσε τελείως, λίγες μέρες μάλιστα μετά το δυστύχημα των Τεμπών, δημιουργώντας άσχημους συνειρμούς. 

Στις ανακοινώσεις του ΟΣΥ θα βρει κανείς ανησυχητικά περιστατικά: από λεωφορείο που εξετράπη της πορείας του και κατέληξε στις γραμμές του Τραμ, μέχρι εγκλωβισμό λεωφορείου λόγω μεγάλου όγκου ομβρίων υδάτων.  

Παράπονα υπάρχουν και για κάποιους οδηγούς: «Μου έχει τύχει οδηγός λεωφορείου ο οποίος είχε πέσει σε παραλήρημα. Μιλούσε μόνος, δυνατά και έλεγε ασυναρτησίες. Ευτυχώς, ήμουν πολύ κοντά στον προορισμό μου και κατέβηκα άμεσα, κάτι που ούτως ή άλλως θα έκανα αν έπρεπε να πάω πιο μακριά. Δεν ένιωσα ότι ήμουν ασφαλής», παραδέχεται η Αλεξία. 

Σε μόνιμη αναμονή

Ο μεγαλύτερος όμως «βραχνάς» των επιβατών είναι οι μεγάλες αναμονές και καθυστερήσεις της έλευσης των λεωφορείων. Η καθημερινή διαδρομή της Αλεξίας είναι η γραμμή 411 Στ. Δουκίσσης Πλακεντίας – Σισμανόγλειο – Χαλάνδρι, που είναι κυκλική. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα, αυτό που έχει δοκιμάσει τα όρια της αντοχής μου και φυσικά με έχει αναγκάσει πολλές φορές να πάρω ταξί ή να περπατήσω με τα πόδια από ή προς τον προορισμό μου, είναι ασφαλώς τα δρομολόγια που “χάνονται”. Συνήθως, απροειδοποίητα. Η συχνότητα των δρομολογίων, ούτως ή άλλως, δεν είναι τακτική σε μία τέτοια λιγότερο “δημοφιλή” διαδρομή που σημαίνει ότι αν δεν περάσει ένα λεωφορείο στην ώρα που προβλέπεται από το πρόγραμμα, θα χρειαστεί να περιμένεις από 30 ως και 40 λεπτά το επόμενο», εξηγεί και παραδέχεται πως έχει τύχει να συμπληρώσει ακόμα και μία ώρα παραμονής στη στάση. 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, αυτό που έχει δοκιμάσει τα όρια της αντοχής μου και φυσικά με έχει αναγκάσει πολλές φορές να πάρω ταξί ή να περπατήσω με τα πόδια από ή προς τον προορισμό μου, είναι ασφαλώς τα δρομολόγια που «χάνονται». Συνήθως, απροειδοποίητα.

Κάτι που φυσικά έχει ως αποτέλεσμα όταν τα λεωφορεία έρχονται, να πρέπει να χωρέσουν πολύ περισσότερους επιβάτες: «Επειδή μετακινούμαι γενικά με ΜΜΜ, οι γραμμές που διασχίζουν την Κηφισίας, για παράδειγμα, τις οποίες χρησιμοποιώ για να κατέβω από το Μαρούσι (δουλειά) στο κέντρο, σε ώρες αιχμής είναι απλά κάτι που δεν θες να ζήσεις. Μου έχει συμβεί να μην επιβιβαστώ γιατί απλά δεν χωρούσα ή ένιωσα κλειστοφοβικά και να χάσω ραντεβού», συμπληρώνει η Αλεξία.

Η Αγγελική, 55 ετών, είναι μια ακόμα επιβάτιδα του 040, που παίρνει το λεωφορείο από την Καλλιθέα ως το Σύνταγμα. Εργάζεται σε κεντρικό πολυκατάστημα επί της Σταδίου και έχει δει αμέτρητες φορές τις αστικές συγκοινωνίες να «παραλύουν» με την παραμικρή αναταραχή: «Και δέκα άτομα να βγουν να διαδηλώσουν με πανό, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ εξαφανίζονται για πάρα πολλή ώρα ή τροποποιούν τις διαδρομές τους και τις κάνουν “κουτσουρεμένες”, χωρίς καμία ενημέρωση. Οι πίνακες στις στάσεις δεν γράφουν τίποτα ή γράφουν για δρομολόγια που ξαφνικά χάνονται», λέει. Οταν αυτό γίνεται συνδυαστικά με κλειστούς σταθμούς μετρό, η Αγγελική περπατάει από το Πανεπιστήμιο μέχρι τον σταθμό Συγγρού-Φιξ, οπότε και η κατάσταση αποσυμφορείται και τα λεωφορεία κινούνται κανονικά προς την κάθοδο της Συγγρού και μπορούν να την πάνε στο σπίτι της. 

Μέσα σε όλα, οι ήδη δυσλειτουργικές διαδρομές των λεωφορείων έχουν να αντιμετωπίσουν και την κακή οδηγική συμπεριφορά. Και η Αγγελική και η Μαρίνα έχουν δει το 040 να μένει ακινητοποιημένο σε δύο συγκεκριμένες στροφές της διαδρομής που αν κάποιος διπλοπαρκάρει παράνομα, εμποδίζει τη διέλευση του λεωφορείου. Αυτό, όμως, δεν σταματά τους οδηγούς Ι.Χ. από το να το κάνουν και να δημιουργούν κυκλοφοριακό χάος. 

Θα λύσει τα χέρια των επιβατών η νέα εφαρμογή; 

Πρόσφατα η εφαρμογή του OASA Telematics αναβαθμίστηκε «παρέχοντας ενημέρωση, σε πραγματικό χρόνο, για τα δρομολόγια των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς σε όλες τις αστικές και περιαστικές γραμμές του συγκοινωνιακού δικτύου, αρμοδιότητας ΟΑΣΑ», όπως διαβάζουμε στο σχετικό δελτίο Τύπου. Μέρος μια γενικότερης ανανέωσης στα ΜΜΜ της Αθήνας, αφού μέχρι το τέλος του έτους, σε όλα τα ΜΜΜ συμπεριλαμβανομένων των λεωφορείων, οι επιβάτες θα μπορούν να πληρώνουν απευθείας με την τραπεζική τους κάρτα. 

Καλό το λειτουργικότερο layout, αλλά αν συνεχίζω να αργώ στις δουλειές μου και να ταλαιπωρούμαι, ποιο το νόημα;

Το νέο OASA Telematics, πάντως, δεν είναι ακόμα για όλους: η Αλεξία δεν έχει δει κάποια διαφορά στην εφαρμογή, διότι έχει συσκευή Android και η αναβάθμιση αφορά μόνο τις συσκευές iOS. Η Μαρίνα έχει χρησιμοποιήσει τη νέα εφαρμογή, που παρά τις προσθήκες της, δεν βλέπει να λύνει τα υπάρχοντα προβλήματα: «Είναι πιο φιλική προς τον χρήστη, μπορείς να αποθηκεύσεις αγαπημένες στάσεις, έχουν προστεθεί και χάρτες για να βοηθούν κάποιον να βρει τις κοντινές σε αυτόν στάσεις (κάτι που βέβαια έτσι και αλλιώς βρίσκει μέσα από τις εφαρμογές χαρτών). Τα λεωφορεία όμως εξακολουθούν να είναι “φαντάσματα” για την τηλεματική και να αργούν συνεχώς. Καλό το λειτουργικότερο layout, αλλά αν συνεχίζω να αργώ στις δουλειές μου και να ταλαιπωρούμαι, ποιο το νόημα;», λέει. Αλλωστε, το περιστατικό που αναφέρεται στην αρχή του κειμένου της συνέβη χρησιμοποιώντας τη νέα εφαρμογή. 

«Θα μπορούσε να είναι πιο βοηθητική αν είχε καλύτερη ενημέρωση αναφορικά με τα δρομολόγια που δεν θα πραγματοποιηθούν, τις καθυστερήσεις των εν κινήσει οχημάτων και τους λόγους αυτών, ακόμα και την κίνηση στους δρόμους», συμπληρώνει ως γενικότερο σχόλιο η Αλεξία. Υστερα από 20 χρόνια καθημερινής επιβίβασης στα λεωφορεία, δεν της μένουν και πολλά περιθώρια παρά να πει πως «πολλές φορές έχω νιώσει το συναίσθημα της άσκοπης παραμονής, της ματαίωσης, του χαμένου χρόνου, της περιττής σκέψης για το αν πρέπει να πάρεις ρίσκο παραμένοντας ή φεύγοντας από τη στάση».