Η χρήση φυτοφαρμάκων μπορεί να μειωθεί στο μισό, ενώ ρεαλιστικός είναι και ο στόχος δραστικού περιορισμού των υπολειμμάτων τους, έως και 80%. Μια τέτοια προοπτική είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική, ώστε ο αγρότης να παράγει χωρίς να εξαντλείται οικονομικά, ούτε να εξαντλεί τη γη με «βομβαρδισμό» χημικών φυτοφαρμάκων.
Στους στόχους αυτούς έρχεται να συμβάλει η εμβληματική δράση «Καινοτόμος φυτοπροστασία και περιβάλλον», η οποία θα κινηθεί για την ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων, καινοτόμων προϊόντων και νέων στρατηγικών φυτοπροστασίας για τη βιώσιμη παραγωγή οπωροκηπευτικών και άλλων ειδών. Πρόκειται για ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα, διάρκειας 28 μηνών και με χρηματοδότηση 5.000.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο οποίο συμμετέχουν το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο (ως συντονιστής), το ΕΛΜΕΠΑ, ο ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το ΑΠΘ, το Δημοκρίτειο και το ΙΤΕ. Στόχος είναι να σπάσει ο φαύλος κύκλος του αδιάκριτου ψεκασμού του χωραφιού με φυτοφάρμακα.
«Η παραγωγή αγροτικών προϊόντων απαιτεί και χρήση φαρμάκων. Το θέμα είναι πώς θα μειωθεί η ποσότητά τους και πώς η όλη παραγωγή θα είναι φιλική προς το περιβάλλον. Σήμερα, υπάρχει η επιστημονική γνώση, με τη γεωργία ακριβείας, με συνδυασμό παλιών και νέων μεθόδων και τεχνολογίας να πετύχουμε μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων. Πρέπει όμως να περάσουμε στη φυτοπροστασία ακριβείας», λέει στην «Κ» ο Γιάννης Βόντας, διευθυντής Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, καθηγητής φαρμακολογίας στο Γεωπονικό και συντονιστής της εμβληματικής δράσης. Μάλιστα, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος (με την επωνυμία «SuperPests»), που ολοκληρώθηκε πριν από ένα χρόνο στο Γεωπονικό, επιτεύχθηκε μείωση 50% στο κόστος και 80% στα υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ύστερα από εφαρμογή ολοκληρωμένης διαχείρισης παρασίτων στο χωράφι αντί του παραδοσιακού χημικού ελέγχου.
«Σήμερα ρίχνουμε τα φυτοφάρμακα χύμα ή στο πλαίσιο ενός χρονικού προγραμματισμού. Δεν έχουμε δει τον εχθρό, τον παράγοντα που προκαλεί τη ζημιά, ούτε έχουμε εξετάσει άλλες μεθόδους, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη ή απελευθέρωση φυσικών αντιπάλων του εχθρικού οργανισμού», εξηγεί ο κ. Βόντας. «Βεβαίως, όλα αυτά απαιτούν συχνή παρακολούθηση του χωραφιού και καταγραφή της κατάστασης. Η τεχνολογία μάς δίνει τη δυνατότητα να πάμε σε διάγνωση ακριβείας και σε καλύτερη στόχευση των φαρμάκων. Μπορούμε να έχουμε θεαματικά αποτελέσματα, με μείωση του κόστους, βιωσιμότητα, χωρίς επιβάρυνση των προϊόντων». Μία από τις τεχνικές που θα δοκιμαστεί στην εμβληματική δράση είναι ο ψεκασμός μέσω drone για μεγαλύτερη ακρίβεια.
Κατά τη διάρκεια της εμβληματικής δράσης θα συνεργαστούν επιστήμονες από όλη την Ελλάδα, που ασχολούνται με το θέμα της φυτοπροστασίας. Θα αξιολογηθούν προγράμματα, τεχνικές και τεχνολογίες από το εξωτερικό. «Είναι σημαντικό, όμως, να προετοιμάσουμε τα δικά μας προγράμματα. Κάθε χώρα έχει τα δικά της προβλήματα. Για παράδειγμα, οι ελιές στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν τον δάκο, στην Ισπανία δεν αποτελεί πρόβλημα», σημειώνει ο καθηγητής του Γεωπονικού.
Στο πλαίσιο της εμβληματικής δράσης θα υπάρξουν δύο πιλοτικά προγράμματα, ένα σε καλλιέργεια τομάτας κι ένα σε πορτοκαλεώνα. Ιδιαίτερης σημασίας είναι, σύμφωνα με τον κ. Βόντα, η δημιουργία ενός δικτύου φυτοπροστασίας στην Ελλάδα, όπου θα συμμετέχουν όλοι όσοι ασχολούνται με τον τομέα, έτσι ώστε να μπορούν και στο μέλλον να συνεργαστούν και να αναζητήσουν τις κατάλληλες απαντήσεις.