Στο εργοστάσιο της Raycap στη Δράμα, την εταιρεία που ίδρυσε ο Κώστας Αποστολίδης και παράγει τεχνολογία αιχμής, υπάρχει το πιο εντυπωσιακό μηχάνημα που έχω δει. Προκαλεί –ανά μερικά δευτερόλεπτα– τεχνητούς κεραυνούς ώστε να δοκιμάσει τις αντοχές των συσκευών ηλεκτρονικής προστασίας συστημάτων που φτιάχνει η εταιρεία και πουλάει σε ομίλους – κολοσσούς σε όλο τον κόσμο. Οταν ακούστηκε η είδηση του απροσδόκητου θανάτου του ένιωσα ότι ένα τέτοιο αστροπελέκι ξέφυγε από εκείνο το μικρό θωρακισμένο δωμάτιο. Ηρθε να χτυπήσει εμάς, για να δει τις δικές μας αντοχές. Αδύνατον να χωρέσει ο νους πως πριν από δέκα ημέρες προγραμματίζαμε γεύματα και ταξίδια και τώρα γράφω ένα αποχαιρετιστήριο κομμάτι για τον άνθρωπο αυτό.
Για όσους δεν είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν –ήταν άλλωστε και εξαιρετικά χαμηλών τόνων, φύσει σεμνός– ο Αποστολίδης ήταν ο πιο σημαντικός αυτοδημιούργητος σύγχρονος Ελληνας επιχειρηματίας. Γεμάτος θέληση και ασίγαστο όραμα προόδου, με ήθος που σπάνια έχω δει σε άτομα που δραστηριοποιούνται σε επιχειρείν. Είχε τέτοια ικμάδα και ενέργεια που όλοι αδυνατούν να χωνέψουν πως από τη μια μέρα στην άλλη δεν είναι ανάμεσά μας, πλάι στην αγαπημένη του σύζυγο Πέννυ, τη θυγατέρα του Καλίσσα και τα εγγόνια του. Η πάλη με τον καρκίνο κράτησε ελάχιστα, δίχως περιθώρια να αμυνθεί. Είμαι σίγουρη πως αν του είχαν δοθεί θα είχε νικήσει. Είχε τρομερά ψυχικά και σωματικά αποθέματα.
Η περίπτωσή του ορίζει το ελληνικό επιχειρηματικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Γεννημένος στη Δράμα το 1948, σε οικογένεια με ρίζες προσφυγικές, σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, κατόπιν στον Καναδά και ύστερα στο Χάρβαρντ. «Απλά παιδιά είμαστε από σπίτια φτωχά αλλά όλοι μπορούν να τα καταφέρουν», έλεγε και πίστευε στη σκληρή δουλειά που συνδυάζεται με ηθικές αξίες. Μυαλό τετραπέρατο έπιασε εξαρχής ότι οι ευρεσιτεχνίες σε δύσκολα τεχνικά θέματα θα του άνοιγαν μια επιχειρηματική δίοδο. Ιδρύοντας το 1987 τη Raycap έγινε σταδιακά ένας από τους πιο καταξιωμένους διεθνώς «παίκτες» στον τομέα της ηλεκτρικής προστασίας συστημάτων από απότομες αυξομειώσεις τάσης, όπως λ.χ. μετά τη ρίψη ενός κεραυνού.
Ετσι ξεκίνησε και έφτασε να δημιουργήσει την πρώτη μεγάλη πατέντα, το Strikesorb, για τη θωράκιση ηλεκτρικού εξοπλισμού από κρουστικές υπερτάσεις. Υστερα ανέπτυξε συστηματικά αυτήν την τεχνολογία με σειρά προϊόντων που του έφεραν συνεργασίες με την FAA για τη θωράκιση των ραντάρ όλων των αμερικανικών αεροδρομίων, τη Vestas για όλες τις ανεμογεννήτριές της, τον τηλεπικοινωνιακό γίγαντα AT&T για τους σταθμούς κινητής τηλεφωνίας και δεκάδες άλλους πανίσχυρους ομίλους. Συνέχισε και με άλλες πατέντες, που είχαν την αρχική τους έμπνευση στα θέματα που απασχολούσαν τους πελάτες του.
Αυτοδημιούργητος και με σπάνιο ήθος, η περίπτωσή του ορίζει το ελληνικό επιχειρηματικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα.
Παρά την τεράστια καταξίωσή του στο εξωτερικό, ως αξιόπιστος συνεργάτης σε εταιρείες τεράστιου βεληνεκούς του διεθνούς στερεώματος, η φιλοσοφία του ιδρυτή της Raycap δεν άλλαξε ποτέ: η προτεραιότητα δεν είναι το κέρδος αλλά να βρεις τη λύση που ψάχνει ο πελάτης σου. Επένδυσε στην έρευνα, την καινοτομία και τη σταθερά υψηλή ποιότητα, τα προϊόντα του δεν είχαν ημερομηνία λήξης. Με αυτήν τη συνταγή κατάφερε από τους τρεις εργάτες που είχε προσλάβει το 1987 να φτάσει σε εκατοντάδες εργαζόμενους σε επτά μονάδες σήμερα, στην Αττική, τη Δράμα, το Αϊνταχο, τη Νότια Καρολίνα και το Νιου Τζέρσεϊ στις ΗΠΑ, το Μόναχο και τη Σλοβενία. Για να βρίσκεται πρωτοπόρος επένδυσε στα καλύτερα μυαλά «και τα καλύτερα παιδιά» ώστε οι εργαζόμενοι να εστιάζουν στη δουλειά και όχι στις προσωπικές τους φιλοδοξίες ή τα χρήματα.
Σε μια ομιλία του στο TedX το έκανε πιο λιανά: «Να έχουν τον νου της στην μπάλα όχι στην κερκίδα». Αυτό συνετέλεσε στη δημιουργία ενός εξαιρετικού ανθρώπινου δυναμικού, δεμένου και μονοιασμένου. Το κλίμα στο εργοστάσιο της Δράμας που επισκέφτηκα πολλές φορές το μαρτυρούσε αυτό. Πυλώνας σταθερότητας στη ζωή του η Πέννυ. Κεφαλονίτικης καταγωγής, από τον ελληνισμό της Αφρικής, στάθηκε δίπλα του σε κάθε βήμα και κάθε απόφαση. Την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Δράμα, την αγάπησε όσο κανείς. Δεν ήταν απλή σύζυγος, ήταν συνοδοιπόρος. Εκανε σπουδαία έργα όπως το να αποκαταστήσει το Σαντιρβάν Τζαμί, αγοράζοντας και απαλλοτριώνοντας δύο πολυκατοικίες που είχαν κτιστεί μέσα στον περιβάλλοντα χώρο του τεμένους.
Πριν από λίγο καιρό ξεκίνησε ένα πρόγραμμα συνεργασίας με το Μπενάκη ώστε να φιλοξενούνται εκεί εκθέσεις από τις συλλογές αντικειμένων του Μουσείου. Η τελευταία αφορούσε την αυτοκρατορική Κίνα. Είχε καλέσει το αρχιτεκτονικό γραφείο του Νόρμαν Φόστερ να κάνει μια μελέτη για την κεντρική πλατεία της πόλης ώστε να γίνει μια ριζική ανάπλαση. Χρηματοδοτούσε ανασκαφές και μαζί με την Πέννυ επισκεπτόταν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία στην Ελλάδα, έτοιμος να στηρίξει αξιόλογες προσπάθειες. Ποιος θα φανταζόταν πως δεν θα είναι μαζί μας να καμαρώσει τα αποτελέσματα.
Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Πρόεδρος ΣΕΒ:
Ο Κώστας Αποστολίδης ήταν το είδος του επιχειρηματία και του ενεργού πολίτη που η Ελλάδα θα ήταν ευτυχής να είχε περισσότερους. Αυτοδημιούργητος, γνήσιος, έχτισε από το μηδέν έναν οργανισμό εξωστρεφή και καινοτόμο κι ακολούθησε το πρότυπο των επιχειρηματιών μιας άλλης εποχής, αυτό της προσφοράς στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Δράμα και στην Ελλάδα. Εγώ, κρατώ πάνω απ’ όλα τον ρόλο του ως ενεργού πολίτη, που προσφέρει στην κοινωνία.
Ενας Δραμινός με βαθιές ρίζες στον τόπο και τις αρχές του
Του Μιχάλη Λυχούνα*
Πώς είναι δυνατόν να πονάς τόσο στο άκουσμα της απώλειας ενός ανθρώπου που δεν είναι μέλος της οικογένειάς σου, ούτε φίλος της καθημερινότητας; Πώς περιοδικές συναντήσεις δημιουργούν τόσο βαθιά αισθήματα, που τα σκληρά νέα να προκαλούν κατά κυριολεξία οδύνη; Δεν υπάρχει άλλη απάντηση παρά μόνο η φυσιογνωμία, η προσωπικότητα του ανθρώπου που χάθηκε.
Ο Κώστας Αποστολίδης θα βρει βιογράφους για τις πολλές του ταυτότητες, ως οικογενειάρχης (δεν έχω λόγια, χαζοπαππούς), επιχειρηματίας, συμπαραστάτης και δημιουργός των καλών έργων (όχι χορηγός, ευεργέτης, και… philanthropist), μέλος σε σειρά σημαντικών φορέων του δημόσιου βίου (ΕΛΙΑΜΕΠ, ΙΟΒΕ κ.λπ.). Ολοι θα έχουν να πουν για τη θετική του συμβολή, την ενέργεια και την ισχυρή του προσωπικότητα.
Πίσω από όλα αυτά βρισκόταν η αυθεντικότητά του. Ο Κώστας παρέμεινε ένας ∆ραμινός που καζάντισε στην Αθήνα και τον κόσμο με βαθιές ρίζες στον τόπο και τις αρχές του. Ενας εκπρόσωπος της δημιουργικής Ελλάδας. Ηταν ο επιτυχημένος και μεγάλος πια επιχειρηματίας, που αγκαλιαζόταν με τους συμμαθητές του στη ∆ράμα στα εγκαίνια των ωραίων εκθέσεων που οργάνωνε με το Μουσείο Μπενάκη ως να είχαν αποφοιτήσει χθες, οι γεννηθέντες το 1948, όπως τον άκουσα να λέει σε μία από τις συμμαθήτριές του, όπως συνδιαλεγόταν με τη διεθνή επιχειρηματική τάξη. Ηταν ο στιβαρός επενδυτής, που όμως δάκρυσε συγκινημένος όταν αναφέρθηκε στους νέους επιστήμονες και εργαζόμενους στη συνεχώς αναπτυσσόμενη μονάδα της Raycap, λέγοντας πως εκείνος τους είναι ευγνώμων, όχι εκείνοι σε αυτόν.
Είναι ο άνθρωπος που έβρισκε τις όμορφες όψεις του πατρογονικού του τόπου για να τις προσφέρει γενναιόδωρα και περήφανα στους επισκέπτες που έφερνε στην περιοχή. Είναι αυτός που στάθηκε δίπλα στις ανάγκες πολιτιστικών και αρχαιολογικών δράσεων της περιοχής (και βάζω μέσα βεβαίως και τους Φιλίππους) με ενδιαφέρον που ξεπερνούσε κατά πολύ τη χρηματοδότηση. Ηταν η αισιόδοξη και αγωνιστική πλευρά της χώρας, αλλά και της περιφέρειας και κατά τούτο η απώλειά του είναι ιδιαίτερα σκληρή για εμάς στη Ανατολική Μακεδονία. Σε μια περίοδο εταιρικής υπερσυγκέντρωσης στην Αθήνα και αποξένωσης των διοικήσεων, η παρουσία του Κώστα Αποστολίδη στη ∆ράμα αποτελεί νεοελληνικό παράδοξο και λαμπρό παράδειγμα.
∆εν μπορούσα να φανταστώ τόσο γρήγορο αποχαιρετισμό! Είμαι όμως βέβαιος πως η σπορά του σε τόσους τομείς θα συνεχίσει να φέρει πλούσιους καρπούς. Η σκέψη μου στους αγαπημένους του.
* Ο κ. Μιχάλης Λυχούνας είναι αρχαιολόγος.
Συμβολή ουσιαστική, ένθερμη και βαθιά τιμητική
Του Γιώργη Μαγγίνη*
Το καλοκαίρι του 2022, ο Κώστας και η Πέννυ Αποστολίδη κάλεσαν το Μουσείο Μπενάκη να δώσει ζωή σε ένα ιστορικό κτίριο που η Raycap είχε διασώσει στο κέντρο της Δράμας. Στριμωγμένο ανάμεσα σε πολυκατοικίες και παραμελημένο μετά από χρόνια αχρησίας, το Σαντιρβάν αναγεννήθηκε με την προσωπική τους φροντίδα και με σεβασμό σε κάθε λεπτομέρεια του μνημείου – οικοδομική, διακοσμητική και ιστορική.
Εχοντας ήδη στηρίξει το έργο του Μουσείου Μπενάκη με την ανακαίνιση της Νηματουργίας Μέντης-Αντωνόπουλος και με τη συμμετοχή τους στην έκθεση «Μικρά Ασία: Λάμψη – Καταστροφή – Ξεριζωμός – Δημιουργία», ο Κώστας και η Πέννυ Αποστολίδη πρότειναν τη διοργάνωση μιας σειράς εκθέσεων και διαλέξεων για το Σαντιρβάν, ώστε να μοιραστούμε με το κοινό της Δράμας, γενέτειρας πόλης του Κώστα Αποστολίδη, τους θησαυρούς του μουσείου. Η συνεργασία μας ακολούθησε προδιαγραφές που θα ζήλευε κάθε μουσείο. Τέτοια είναι η αφοσίωση της οικογένειας Αποστολίδη στον πολιτισμό και το όραμα όλων τους για τον τόπο μας.
Σε μόλις δεκαπέντε μήνες έχει αναπτυχθεί μια δυναμική και αμοιβαία ικανοποιητική συνεργασία, που αποτυπώθηκε σε τρεις εκθέσεις με καταλόγους και πέντε διαλέξεις. Η συμβολή του Κώστα Αποστολίδη σε κάθε ημέρα εγκαινίων, σε κάθε εκδήλωση, ήταν ουσιαστική, ένθερμη και βαθιά τιμητική για το μουσείο. Είναι σπάνιο για έναν πολιτιστικό οργανισμό να βρει έναν συνοδοιπόρο και φίλο σαν εκείνον.
* Ο κ. Γιώργης Μαγγίνης είναι επιστημονικός διευθυντής Μουσείου Μπενάκη.
Μια άλλη Ελλάδα, αθόρυβη και εργατική
Αρθρο του Κώστα Αποστολίδη στην ειδική έκδοση της «Κ» Πρωταγωνιστές το 2020.
Στις αρχές κάθε χρόνου, ο Μπάιρον Βίεν της Blackstone δημοσιεύει έναν κατάλογο με τις 10 πιο ακραίες, κατά τη γνώμη του, εκπλήξεις της επερχόμενης χρονιάς. Αν σε έναν τέτοιο κατάλογο είχε συμπεριλάβει μια πανδημία, όλοι μας θα περιμέναμε τη χώρα μας να είναι από τις πιο απροετοίμαστες και πιο ευάλωτες στην Ευρώπη.
Και όμως, η Ελλάδα αποτέλεσε την έκπληξη. Απορρίπτοντας την πολυτέλεια της αδράνειας, αναγκαστικά στηρίχτηκε στις δικές της δυνάμεις και πέτυχε. Ανέδειξε μια «άλλη» Ελλάδα, που είναι πάντα εκεί, αθόρυβη, σοβαρή, εργατική, αλλά αθέατη, καλυμμένη από τη βαβυλωνία και την κακοφωνία της περιρρέουσας σύγχυσης. Μια παρόμοια αντίστοιχη έκπληξη πιστεύουμε πως θα συμβεί με την επανεκκίνηση της οικονομίας από εταιρείες που είχαν σταθερή εξέλιξη ακόμη και μέσα στην κρίση, δουλεύοντας μεθοδικά και αθόρυβα, περνώντας απαρατήρητες μέσα στον τοξικό αποπροσανατολισμό εκείνης της περιόδου.
Αλήθεια, πόσες τέτοιες εταιρείες υπάρχουν στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι… πολλές. Στη δική μας μόνο περιοχή, στον νομό Δράμας, που κατά το ΙΟΒΕ είναι ο φτωχότερος της Ελλάδος, μπορεί κανείς να αναφέρει εύκολα 5 τέτοιες εταιρείες σε ακτίνα 3 χλμ. μεταξύ τους! Δύο, οι μαρμαροβιομηχανίες «Παυλίδης» και «Κυριακίδης», με τις πρωτοποριακές μεθόδους εξόρυξης και την αριστουργηματική επεξεργασία των μαρμάρων τους, εξάγουν το 90% της παραγωγής τους, επιτυγχάνοντας επίπεδα κερδοφορίας άξια θαυμασμού.
Η Raycap, με τις περισσότερες πατέντες στην Ελλάδα, με καινοτόμα τεχνολογικά προϊόντα κυρίως για τα δίκτυα 5G, για τις ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά, εξάγει το 95% της παραγωγής της, ενώ η Arivia, με ιδιαίτερες συνταγές και τεχνικές διαδικασίες, παράγει τυροκομικά είδη από φυτικά έλαια, με τις εξαγωγές να υπερβαίνουν το 90%. Τέλος, η Wonderplant, με το πιο αυτοματοποιημένο εργοστάσιο στην Ελλάδα, παράγει το 1% της ντομάτας που καταναλώνει η χώρα, μειώνοντας τις εισαγωγές. Η σπουδαιότητα και η αξία τέτοιου είδους εταιρειών που σίγουρα βρίσκονται σε κάθε περιοχή της Ελλάδος και εργάζονται με τον ίδιο συστηματικό τρόπο είναι ανεκτίμητη και είναι αυτές που θα δώσουν το έναυσμα στην οικονομία. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, το ότι παγκόσμιοι κολοσσοί είδαν την αξία και κυρίως την προοπτική τέτοιου είδους εταιρειών. Ισως με αυτό το σκεπτικό, η KKR εξαγόρασε την Arivia με 495 εκατ. πριν από 6 μήνες και η CVC πριν από 2 μήνες το 45% της Skroutz, αποτιμώντας τη συνολική αξία της στα 280 εκατ.
Πιστεύουμε ότι η φορολογική προσαύξηση των δαπανών έρευνας που ανακοινώθηκε πρόσφατα, από 30% σε 100%, θα βοηθήσει εκθετικά τέτοιες εταιρείες με παγκόσμιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ομοια και η πιστοποίηση αυτών των εξόδων από ανεξάρτητους αξιολογητές, που θα μειώσει δραστικά τη γραφειοκρατία.
Οπως είδαμε στην περίπτωση της πανδημίας, η ειλικρινής, πλήρης και συνεχής ενημέρωση μπορεί να έχει σαρωτικά αποτελέσματα. Αν υιοθετήσουμε την ίδια στρατηγική και στην ενημέρωση των νέων οικονομικών μέτρων που θα ανακοινώνονται, η κατανόηση του κόσμου, που τώρα συγχέει βασικά οικονομικά μεγέθη, θα βελτιωθεί θεαματικά. Ετσι, και ο τελευταίος πολίτης θα καταλαβαίνει τη σημασία, την αναγκαιότητα και τα οφέλη τους, ώστε να μην παρασύρεται από απλοϊκούς μύθους του κάθε πολιτικού ή του κάθε Σώρρα με τα απίθανα 600 δισ.
Συνοψίζοντας, όπως με την πανδημία, έτσι και με την επανεκκίνηση της οικονομίας να βασιστούμε χωρίς ευχολόγια πάνω σε αυτά που έχουμε –και όχι σε αυτά που θα θέλαμε να είχαμε– προσπαθώντας να πείσουμε όλους ότι η προσπάθεια αυτή αφορά όλους μας και όχι μόνο μερικούς.