Ξαφνικά μέσα από μια συστάδα πολυκατοικιών ξεπροβάλλει η ιστορία και η ομορφιά, λες και είχε κρυφτεί για να σε εντυπωσιάσει ακόμα πιο πολύ. Το Σαντιρβάν τζαμί της Δράμας, ένα από τα υπέροχα σπαράγματα της οθωμανικής της περιόδου. Ηταν για δεκαετίες εξαφανισμένο μέσα στον πυκνό ιστό της πόλης με χρήσεις που δεν είχαν σχέση με το θρησκευτικό του παρελθόν: από πρόχειρη κατοικία για τους πρόσφυγες του 1923 ώς πολυετής έδρα της τοπικής εφημερίδας «Θάρρος».
Φθαρμένο από τη σκληρότητα του χρόνου, το τέμενος που έχει ζωγραφισμένη την εξωτερική του πρόσοψη με εξαίσιες παραστάσεις ανθέων και όχι μόνον, κόντευε να καταρρεύσει. Ωσπου η εταιρεία Raycap του Δραμινού Κώστα Αποστολίδη πήρε την απόφαση να του δώσει το φιλί της ζωής. Το αποκατέστησε με τεράστιο σεβασμό, ενώ αγόρασε και απαλλοτρίωσε δύο γειτονικές πολυκατοικίες που κατεδαφίστηκαν ώστε να αναδειχθεί το τζαμί και ο περιβάλλων χώρος του.
Οσο απίστευτο και αν ακούγεται αυτό, υπάρχει και κάτι ακόμα καλύτερο. Η Raycap θεσμοθέτησε μια σταθερή συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη έτσι ώστε το Σαντιρβάν να φιλοξενεί μια φορά τον χρόνο ένα αφιέρωμα με έργα που προέρχονται από τις συλλογές του. Πριν από μερικές ημέρες λοιπόν πέρασα και εγώ το κατώφλι του για να δω το καινούργιο αφιέρωμα που εγκαινιάστηκε στις 9 Δεκεμβρίου με θέμα την αυτοκρατορική Κίνα και σπάνια αντικείμενα που προέρχονται από δωρητές του Μπενάκη, όπως ο Γεώργιος Ευμορφόπουλος.
Πρόκειται για μια υψηλού γούστου παρουσίαση με υποδειγματικό στήσιμο που κλείνει μέσα σε λίγα τετραγωνικά την υπερχιλιετή πορεία μιας αυτοκρατορίας με εκθέματα διαλεγμένα ένα ένα. Τον θεατή προϋπαντά μια χρυσοκέντητη ρόμπα του 19ου αιώνα που φορούσε ο αυτοκράτωρ, ενώ μπροστά από τα μάτια του παρελαύνουν αγγεία, πορσελάνινα πιάτα, ταφικά ειδώλια και άλλα σπάνια αντικείμενα.
Η έκθεση συμπυκνώνει ωραία τις θεματικές της για να καλύψει πολλές εκφάνσεις της ζωής. Την επιμέλεια έχει κάνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργης Μαγγίνης, του οποίου η κινεζική κεραμική αποτελεί μεγάλη αγάπη αλλά και επιστημονικό ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα ευφυής είναι και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της Ναταλίας Μπούρα που μπόρεσε μέσα σε έναν μικρό χώρο να περικλείσει ένα ολόκληρο αφήγημα. Οι ξεναγήσεις είναι πολύ ενδιαφέρουσες και μέσα από αυτές αντιλαμβάνεται κανείς, έστω και ακροθιγώς, τα πολιτικά, θρησκευτικά και ιδεολογικά συστήματα που διαμόρφωσαν ανά τους αιώνες τον σπουδαίο κινεζικό πολιτισμό.
Αυτό που μου έμεινε δεν ήταν μόνον η χαρά πως ένα μνημείο βρήκε ξανά τον βηματισμό στη δεύτερη χρήση του, αλλά πως ντόπιοι και επισκέπτες έφευγαν κατενθουσιασμένοι. Διότι δεν έχει νόημα απλώς να διασώζουμε τα απομεινάρια του παρελθόντος αν δεν μπορέσουμε να τους ξαναδώσουμε και την ανθρώπινη πνοή που τους αξίζει. Η συνεργασία Raycap – Μπενάκη στη Δράμα είναι ένα υποδειγματικό παράδειγμα που μακάρι να ακολουθούσαν και άλλες πόλεις.