Τα μάτια της είναι ελαφρώς βαμμένα με καφέ μολύβι. Είναι ψηλή, τα μαλλιά της τα έχει δέσει σε κότσο, φοράει ένα μιλιτέρ μπουφάν. Η Ανδριάνα διασχίζει τη Λεωφόρο Συγγρού μόνη της. Δεν έχει έρθει με φίλους, συναδέλφους ή κάποιο μέλος της οικογένειάς της. Δεν κατεβαίνει ποτέ σε πορείες. Αλλά χθες, στη μαύρη επέτειο ενός χρόνου από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, αισθάνθηκε ότι πρέπει να κάνει μια εξαίρεση.
«Ηρθα για να στηρίξω τους γονείς», λέει στην «Κ», αναφερόμενη στους συγγενείς των 57 θυμάτων. Αλλά στο επόμενο βήμα της, περιτριγυρισμένη όπως είναι από χιλιάδες άλλους διαδηλωτές, το ξανασκέφτεται. «Εχω δύο παιδιά, είναι 15 και 13 ετών – ήρθα για να τους δείξω ότι πρέπει να κάνουμε κάτι όταν το άδικο είναι τόσο μεγάλο, πρέπει να είσαι δίπλα σ’ αυτούς που πονάνε», τονίζει.
Κάποιοι στη χθεσινή πορεία στην Αθήνα κατέβηκαν με τα μικρά παιδιά τους. Αλλοι με τους ηλικιωμένους γονείς τους. Συνδικάτα, φοιτητικοί σύλλογοι, νεαροί εργαζόμενοι, παρέες σε τριάδες και δυάδες κι άλλοι μόνοι τους – δεν υπήρχε ομοιογένεια στον κόσμο που κατέκλυσε το κέντρο της πρωτεύουσας.
Ενα μέρος της πορείας φτάνει στη γωνία Λ. Συγγρού και Πετμεζά, στο ύψος των κεντρικών γραφείων της Hellenic Train. Κάποιοι βγάζουν λευκή, χάρτινη κολλητική ταινία, την κολλάνε στον δρόμο, λίγο μπροστά από την αστυνομική κλούβα. Στα χέρια τους φορούν από ένα μαύρο γάντι, με το οποίο κρατούν κίτρινα σπρέι. Πολύ γρήγορα σχηματίζουν ένα γκράφιτι στον δρόμο που λέει «Οι ζωές μας», και τη φιγούρα ενός άνδρα που προχωράει δυναμικά. «Είναι αναφορά στο σύνθημα “τα κέρδη τους, οι ζωές μας”», εξηγεί στην «Κ» η καλλιτέχνιδα Βικτώρια Νταρίλα, συμπληρώνοντας: «Εκεί καταλήγει ο αγώνας μας, στις ζωές μας».
Διάφοροι παρευρισκόμενοι απλώς περπατούν, χωρίς να φωνάζουν κάποιο σύνθημα ή να κρατούν πανό. Συζητούν για ποικίλα θέματα, βρίσκονται εδώ για να δηλώσουν την παρουσία τους. Οι φοιτητές είναι πιο δυναμικοί. «Το έγκλημα αυτό δεν θα ξεχαστεί, όλων των νεκρών θα γίνουμε φωνή», φωνάζουν. Την ώρα που φτάνουν στο ύψος των γραφείων της Hellenic Train η κλούβα αποχωρεί κι ο κόσμος αρχίζει να χειροκροτάει, παρότι τα ΜΑΤ παραμένουν έξω από τα γραφεία. «Κέρδη βουτηγμένα στων φοιτητών το αίμα», λένε οι διαδηλωτές.
«Προσπαθούμε εμείς να βρούμε το δίκιο που έχασαν τα παιδιά, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε».
«Για τους νεκρούς είμαστε εδώ, για τις ευθύνες που δεν δόθηκαν, για τις οικογένειες των 57 θυμάτων, γιατί αύριο μπορεί να είμαι εγώ στο τρένο, το παιδί μου, τα αδέλφια μου», αναφέρει στην «Κ» η 22χρονη Ναταλία, η οποία εργάζεται ως βρεφοκόμος. «Πρέπει να δικαιωθούν οι νεκροί», λέει η 19χρονη Τζουλιάνα.
«Στέρεψαν τα δάκρυα, έγιναν οργή, η νέα γενιά δεν σας συγχωρεί», φωνάζουν νεαρές φοιτήτριες και φοιτητές λίγα μέτρα πιο κάτω. Ενα κορίτσι επαναλαμβάνει το σύνθημα τόσο δυνατά, που οι φλέβες της προεξέχουν από τον λαιμό της, το πρόσωπό της είναι κόκκινο από την ένταση.
«Είμαστε εδώ για την τιμή των νεκρών», λέει στην «Κ» η 18χρονη Μαρία Κατρακάζου, φοιτήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, «επειδή εδώ και ένα χρόνο δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη, θα συνεχίσουμε να φωνάζουμε και να στηρίζουμε τις οικογένειες». Η συμφοιτήτριά της, Ελένη Μ., συμφωνεί. «Προσπαθούμε εμείς να βρούμε το δίκιο που έχασαν τα παιδιά, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι οι ψυχές τους να δικαιωθούν», δηλώνει.
Και σε άλλες πόλεις
Την ίδια στιγμή που στο κέντρο της Αθήνας εξελίσσονταν όλα αυτά, πολυπληθείς συγκεντρώσεις πραγματοποιούνταν σε διάφορες πόλεις της χώρας – στη Θεσσαλονίκη, στη Λάρισα, στο Ηράκλειο, στην Πάτρα, στον Βόλο, στην Καρδίτσα, στα Χανιά, στο Αγρίνιο.
Και στα Τέμπη, στον τόπο της σιδηροδρομικής τραγωδίας, σε κλίμα ανείπωτης οδύνης, βωβού πόνου, συγγενείς των 57 θυμάτων συγκεντρώθηκαν για το ετήσιο μνημόσυνο και άφησαν λουλούδια στο σημείο που σκοτώθηκαν οι άνθρωποί τους, με τα ονόματα και τις φωτογραφίες πολλών εξ αυτών να τους κοιτάζουν, έτσι όπως έχουν τοποθετηθεί πάνω στην περίφραξη, παράλληλα στις ράγες.
Πολλές διαδηλώσεις «πίσω» από την κεντρική
Παρότι το κεντρικό ζήτημα της διαδήλωσης στο κέντρο της Αθήνας αφορούσε τα Τέμπη, δεν ήταν και το μοναδικό. «Ο πρώτος προφανής λόγος είναι ότι γίνονται προσπάθειες από τις κυβερνήσεις, την τωρινή και τις προηγούμενες, να συγκαλυφθεί το έγκλημα. Ηρθαμε για να απαιτήσουμε αυτό να μη γίνει, αλλά και για όλα τα άλλα που ζούμε – για την ακρίβεια, για τις συνθήκες στο Δημόσιο· σήμερα διεκδικούμε να αυξήσουν τους μισθούς, να μειωθούν οι φόροι, να αλλάξει η πολιτική που αντιμετωπίζει τη ζωή μας ως κόστος», δηλώνει στην «Κ» ο Αιμίλιος Κακλαμάνος, ειδικευόμενος γιατρός στο Λαϊκό Νοσοκομείο.
«Οχι στην ακρίβεια, αυξήσεις στους μισθούς» διαβάζει κανείς στο πανό του Σωματείου Εργαζομένων Δήμου Γαλατσίου. «Μέτρα ενάντια στην ακρίβεια και τη φοροληστεία», γράφει αυτό του Συνδικάτου Τύπου και Χάρτου. Ορισμένοι κρατούν σημαίες της Παλαιστίνης. «Οχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια», είναι το σύνθημα σε άλλο πανό. «Απ’ όταν ξεκίνησαν τα μνημόνια, έχουν αφήσει απ’ έξω όλο το Δημόσιο, το κράτος δεν δίνει κίνητρα, δεν δίνονται χρήματα στις δημόσιες υποδομές, ή τα έργα δίνονται σε ιδιώτες που δεν φροντίζουν για την ασφάλεια του κόσμου», αναφέρει η Εύα Καραντώνη.
«Σήμερα η εργατική τάξη, ο λαός μας ήταν εδώ», λέει από ένα μεγάφωνο ο Γιώργος Πέρρος, πρώην βουλευτής του ΚΚΕ, όσο φοιτητές φωνάζουν, «φοιτητές, εργατιά, μια φωνή και μια γροθιά», και «εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά». Λίγα λεπτά αργότερα, ο κ. Πέρρος μιλάει με έναν αστυνομικό. Συνεννοούνται για το πού θα πάει ένα φορτηγό. Η αστυνομική κλούβα βάζει μπρος. «Να πάει από Πανεπιστημίου;» ρωτάει ο κ. Πέρρος. «Οχι, από Σταδίου», απαντά ο αστυνόμος. «Ελάτε σε κανένα 10λεπτο», εξηγεί, μιλώντας στο τηλέφωνο, ο κ. Πέρρος.
Ακρίβεια, ιδιωτικά πανεπιστήμια, φόροι και άλλες πτυχές της καθημερινότητας «κατέβασαν» επίσης κόσμο στο Σύνταγμα, στο πλαίσιο της χθεσινής συγκέντρωσης.
Κατά τη μία το μεσημέρι, αρχίζει να ψιχαλίζει, αλλά ο μεσήλικας Παναγιώτης δεν έχει βγάλει ακόμη την ομπρέλα του από την μπλε πλαστική σακούλα. «Δεν είναι μόνο το “πάμε κι όπου βγει” που ακούστηκε στα Τέμπη – το “πάμε κι όπου βγει” αφορά και άλλους τομείς, την υγεία, την παιδεία, είναι όλα στη τύχη τους, έχουμε υποχρέωση να είμαστε εδώ όχι μόνο για τις ζωές που έφυγαν, αλλά και για τις γενιές που έρχονται», σημειώνει. «Για αλληλεγγύη σε όσους διαμαρτύρονται είμαστε εδώ», τονίζει στην «Κ» η 22χρονη Μιρέλλα, «και για τους νεκρούς στα Τέμπη, και για τους αγρότες, και για τους εργάτες».
Επεισόδια
Η πορεία ήταν ειρηνική. Μετά το τέλος της, όμως, σημειώθηκαν περιορισμένα επεισόδια από κουκουλοφόρους που πέταξαν μολότοφ και πέτρες, με αποτέλεσμα να ανάψουν μικρές εστίες φωτιάς στον προαύλιο χώρο της Βουλής, και στη γωνία Λ. Βασιλίσσης Σοφίας με Πανεπιστημίου. Οι δυνάμεις της αστυνομίας απάντησαν με κρότου λάμψης και ρίψεις νερού από την «αύρα». Αντίστοιχα επεισόδια έγιναν μετά το τέλος της πορείας και στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ αντιεξουσιαστών, οι οποίοι πέταξαν μολότοφ και πέτρες, και των ΜΑΤ, οι άντρες των οποίων έκαναν χρήση χημικών.