Πολλοί συνάνθρωποί μας δυσκολεύονται να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους, αδυνατούν να παίξουν με τα μικρά παιδιά τους καθισμένοι οκλαδόν στο πάτωμα ή ντρέπονται να τα παραλάβουν από το σχολείο. Πρόκειται για μερικές επιπτώσεις από την παχυσαρκία, τη «μεταβολική βόμβα που αιωρείται πάνω από την Ελλάδα», όπως χαρακτήριζε τη νόσο ο αείμνηστος καθηγητής Πολιτικών Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος. Χθες, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας, η «Συμμαχία για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας» παρουσίασε ενδιαφέροντα δεδομένα για την πορεία της νόσου στη χώρα μας και ανέδειξε σημαντικές πτυχές της ορθής διαχείρισής της, παρουσία της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας Ειρήνης Αγαπηδάκη. Παγκοσμίως το 2030, ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι θα είναι υπέρβαροι και παχύσαρκοι, εκ των οποίων 1 στους 5 θα είναι γυναίκες και 1 στους 7 άνδρες. «Σήμερα στη χώρα μας 63% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι και παχύσαρκοι, ενώ 37,5% των παιδιών και εφήβων 2-14 ετών είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα», σημείωσε η κ. Αναστασία Μπαρμπούνη, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας και παιδίατρος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δημόσιας Υγείας, που συμμετέχει στη «Συμμαχία». Τον Νοέμβριο του 2023 εξαγγέλθηκε η έναρξη «Εθνικής Δράσης για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα», που θα υλοποιήσουν από κοινού το υπουργείο Υγείας και η UNICEF· ταυτόχρονα, όμως, προχωράει ο σχεδιασμός ενός ανάλογου προγράμματος για τους ενηλίκους, όπως και η θεσμοθέτηση ενός κέντρου για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
«Τα δεδομένα δείχνουν ότι το 50% των ανθρώπων δεν τρώει φρούτα και λαχανικά, έχει εγκαταλείψει τη μεσογειακή διατροφή και προτιμά τα αναψυκτικά από το νερό», τόνισε η κ. Αγαπηδάκη, που εξέφρασε την πρόθεσή της να συμβάλει στην πρόληψη της παχυσαρκίας σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. «Στο παρελθόν η τροφή δεν ήταν πάντοτε διαθέσιμη, με συνέπεια οι προηγούμενες γενιές να έχουν διαμορφώσει συγκεκριμένη στάση για τη διατροφή», επεσήμανε η ίδια ορισμένες ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικογένειας. Για τον παππού και τη γιαγιά, με τους οποίους τα παιδιά περνούν πολλές ώρες, «η παροχή τροφής είναι συνυφασμένη με την αγάπη». Αντίστοιχα προβληματική είναι και η σχέση μας με την κίνηση, η οποία για πολύ κόσμο περιορίζεται στη μετακίνηση μεταξύ των διαφορετικών δωματίων του σπιτιού.
«Προτιμώ τον όρο διατροφολόγος από τον όρο “διαιτολόγος”, είναι πιο παραγωγικό να εστιάζουμε στο θετικό, να αντικαταστήσουμε το “πρέπει”, με το “θέλω” – “να ζω καλύτερα”, “να κινούμαι ελεύθερα’”, “να μην πονάω”», τόνισε η υπουργός, που δεν δίστασε να δώσει προσωπικό τόνο στη συζήτηση, λέγοντας ότι έχει και η ίδια κληθεί στο παρελθόν να χάσει βάρος: «Από παιδί, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου είχα παραπάνω κιλά, κάποια στιγμή στη νεαρή μου ενήλικη ζωή ξεπέρασα τα 100 κιλά». Τον καθοριστικό ρόλο που παίζει η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του παχύσαρκου ή υπέρβαρου ατόμου και του διατροφολόγου επεσήμανε από την πλευρά της και η κ. Φανή Πρεβέντη, πρόεδρος του Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων. «Προκρίνουμε την ασθενοκεντρική προσέγγιση, πέρα από τις γενικές συστάσεις διατροφής», διευκρίνισε, «παρέχουμε συμβουλές προσαρμοσμένες στις ανάγκες του ανθρώπου που έχουμε απέναντί μας». Απαντώντας σε ερώτημα σχετικά με τις διαδικτυακές εφαρμογές για απώλεια βάρους, η ίδια διευκρίνισε ότι «θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος της παρέμβασης, αλλά αν κάποιος στηριχθεί μόνο σε αυτές, θα οδηγηθεί στην κόπωση δεδομένου ότι δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα».
«Το 50% των ανθρώπων δεν τρώει φρούτα και λαχανικά, έχει εγκαταλείψει τη μεσογειακή διατροφή και προτιμά τα αναψυκτικά από το νερό».
Φαίνεται, ωστόσο, ότι και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ασθενείς και γιατροί εξακολουθούν να μη θεωρούν την παχυσαρκία ασθένεια και ως εκ τούτου δεν λαμβάνουν στοχευμένα μέτρα για την αντιμετώπισή της, όπως υπογράμμισε ο κ. Ευθύμιος Καπάνταης, παθολόγος- διαβητολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παχυσαρκίας. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη έρευνα της εταιρείας, άτομα με αυξημένο βάρος έχουν απευθυνθεί στο παρελθόν σε διατροφολόγο (59%), σε γυμναστή (31%), σε γιατρό (25%), ενώ 32% δεν έχουν ζητήσει καθόλου βοήθεια. Το πρόγραμμα, που αναμένεται να εξαγγελθεί από το υπουργείο Υγείας, στηρίζεται σε τρεις πυλώνες – την πρόληψη που απευθύνεται στον γενικό πληθυσμό, την έγκαιρη διάγνωση της παχυσαρκίας και αντιμετώπιση με δωρεάν παρακολούθηση από διατροφολόγο και άλλους επαγγελματίες υγείας και την τριτογενή φροντίδα υγείας στους πολίτες που ζουν με παχυσαρκία και συνοδά προβλήματα υγείας.
Ο ρόλος κίνησης, διατροφής
Η πολιτεία θα παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε θεραπευτικά μέσα, όπως φαρμακευτική αγωγή, χωρίς, ωστόσο, αυτή να υποκαθιστά όλο το πλαίσιο της κίνησης και της διατροφής, αλλά και παροχή ποσοτήτων υγιεινών τροφίμων σε οικογένειες ή άτομα που χρειάζονται οικονομική υποστήριξη, δεδομένου ότι η παχυσαρκία συνδέεται αποδεδειγμένα με το κοινωνικοοικονομικό προφίλ των πολιτών. «Δεν είναι ατομική επιλογή η παχυσαρκία», κατέληξε η κ. Αγαπηδάκη, «αυτό είναι λάθος και επιστημονικά και ηθικά, δεν πρέπει να μεταφέρουμε την ευθύνη στα παχύσαρκα άτομα».
«Είμαστε το πρώτο δίκτυο στην Ελλάδα, στο οποίο έχουν ενταχθεί όλοι οι σχετικοί με τη διαχείριση της παχυσαρκίας επαγγελματίες υγείας, ενώσεις ασθενών, ακαδημαϊκή κοινότητα, εκπρόσωποι δημοτικών αρχών, που ξεκίνησε το 2021 και απέκτησε νομική μορφή τον Ιούλιο του 2023», ανέφερε ο κ. Νίκος Τεντολούρης, καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εσωτερικής Παθολογίας. Μία από τις πρώτες κινήσεις της «Συμμαχίας» ήταν να καταθέσει τον Ιούλιο του 2022 πρόταση προς το υπουργείο Υγείας να αναγνωρίσει την παχυσαρκία ως ασθένεια.