Πόσα χρόνια χρειάζεται για να ελεγχθεί και να εγκριθεί ένα πολεοδομικό σχέδιο; Στην περίπτωση του Καλάμου, μιας κοινότητας του Δήμου Ωρωπού Αττικής, μία δεκαετία δεν είναι αρκετή. Η υπόθεση αυτή, που δεν είναι η μόνη, αποδεικνύει πόσο περίπλοκη εξακολουθεί να είναι στην πράξη η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ο Κάλαμος είναι μία από τις εννέα δημοτικές ενότητες του Δήμου Ωρωπού, στα βόρεια της Αττικής. Πρόκειται για έναν παραλιακό δήμο (διαθέτει «μέτωπο» 9 χιλιομέτρων στη θάλασσα) που αναπτύχθηκε ήδη από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 σε περιοχή αυθαιρέτων παραθεριστικής κατοικίας (πολλά από τα σπίτια της περιοχής, που βρίσκονται μέσα στο δάσος, έχοντας πια σχηματίσει μικρούς οικισμούς, ξεκίνησαν ως… τροχοβίλες, με τις γνωστές άδειες που δίνονταν επί δικτατορίας). Η θέσπιση πολεοδομικού σχεδιασμού σε τέτοιες περιοχές έχει επομένως μεγάλη σημασία, για την αντιμετώπιση των πολεοδομικών προβλημάτων που προκάλεσε η άναρχη πολεοδομική τους ανάπτυξη. Στα τέλη του 2011 η τότε Κοινότητα Καλάμου προκήρυξε διαγωνισμό για την εκπόνηση γενικού πολεοδομικού σχεδίου. «Το σύνολο των μελετών του πολεοδομικού σχεδίου του Καλάμου (κύρια χωροταξική / πολεοδομική, γεωλογική και περιβαλλοντική) εκπονήθηκε στο χρονικό διάστημα 2012-2014 με βάση τις διατάξεις του νόμου 2508/1997, και έχοντας ολοκληρώσει τις διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης και εγκρίσεων στο επίπεδο του Δήμου Ωρωπού υπεβλήθη στον τότε αρμόδιο φορέα, τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, το καλοκαίρι του 2014 για τις διαδικασίες θεσμοθέτησης», εξηγεί ο αρχιτέκτων – πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δημόπουλος, επικεφαλής της μελετητικής ομάδας.
Ομως η θεσμοθέτηση δεν ήρθε. Ο Οργανισμός Αθήνας καταργήθηκε το 2014 (μια απόφαση που αργότερα αποδείχθηκε πολύ λανθασμένη) και η υπόθεση «μεταφέρθηκε» στο υπουργείο Περιβάλλοντος, όπου «χάθηκε» μέχρι το 2020. «Με δική μας πρωτοβουλία και με σχετικό έγγραφο του Δήμου Ωρωπού, τον Ιανουάριο του 2020 κινήθηκε η διαδικασία προώθησης των διαδικασιών θεσμοθέτησης του πολεοδομικού σχεδίου», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος. Το υπουργείο Περιβάλλοντος ενημέρωσε τη μελετητική ομάδα ότι οι δύο από τις επιμέρους μελέτες έπρεπε να επικαιροποιηθούν με βάση τη νέα νομοθεσία. Οι επικαιροποιημένες μελέτες υποβλήθηκαν στο υπουργείο στις αρχές του 2021, το οποίο με τη σειρά του έθεσε σε δημόσια διαβούλευση τη νέα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την απέστειλε για γνωμοδότηση σε 18 φορείς. «Η όλη διαδικασία κράτησε κάτι παραπάνω από δυόμισι χρόνια (3/4/2020 μέχρι και 17/11/2022) και εντέλει η αρμόδια Διεύθυνση Μητροπολιτικού Σχεδιασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος εισηγήθηκε το όλο ζήτημα στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), το οποίο και γνωμοδότησε θετικά. Να σημειώσω ότι είχαμε άψογη συνεργασία τόσο με την αρμόδια Διεύθυνση Μητροπολιτικού Σχεδιασμού όσο και τον Δήμο Ωρωπού, δηλαδή δεν υπήρχε κάποιο άλλο ζήτημα που να εμποδίζει τη διαδικασία», λέει ο κ. Δημόπουλος.
Πριν από ένα χρόνο, τον Φεβρουάριο του 2023, το κείμενο του γενικού πολεοδομικού σχεδίου Καλάμου ολοκλήρωσε (για δεύτερη φορά) όλη τη διαδικασία. «Απομένουν η υπογραφή του από τον υπουργό και η δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Δεν έχουμε κάποιο νεότερο για την τύχη του», αναφέρει ο κ. Δημόπουλος.
Σύμφωνα πάντως με το υπουργείο Περιβάλλοντος, η υπόθεση θα έχει σύντομα αίσιο τέλος. Απαντώντας σε ερώτημα της «Κ», το υπουργείο εκτιμά ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί έως το τέλος Μαρτίου και καθυστέρησε για γραφειοκρατικούς λόγους. Το γενικό πολεοδομικό σχέδιο του Καλάμου πάντως δεν είναι το μόνο που έχει ολοκληρώσει όλη τη διοικητική διαδικασία και «βρίσκεται στον πάγο». Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τελικό στάδιο πριν από την έγκριση βρίσκονται τα πολεοδομικά σχέδια Λαυρεωτικής, Παπάγου – Χολαργού, Πεύκων και Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης. Πολλά ακόμη πολεοδομικά σχέδια, που έχουν εκπονηθεί με την παλιά νομοθεσία ή αναθεωρούνται με βάση αυτή, βρίσκονται σε διάφορα στάδια – πριν από έξι μήνες το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε υπολογίσει τα εκκρεμή σχέδια σε 120. Παράλληλα, το υπουργείο ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που περιλαμβάνει 227 τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια και άρχισε το 2021. Σήμερα σχεδόν το σύνολο των μελετών έχει ανατεθεί, είναι αμφίβολο όμως ότι θα ολοκληρωθούν όλες έως το 2026 (προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση του προγράμματος από το Ταμείο Ανάκαμψης).