Χιλιάδες αναγνώστες της «Κ» (φύλλο της 28.2.2024) κατάπληκτοι διάβασαν τα παντοειδή επιτεύγματα ενός σύγχρονου Ελληνα, με την αφορμή της απροσδόκητης εκδημίας του – πρόκειται για τον Κώστα Αποστολίδη, τον μηχανικό, τον βιομήχανο, τον εφευρέτη, τον ευεργέτη, τον Δραμινό. Αυτόν ο οποίος, χάρις στην πρώτη προσωπική ευρεσιτεχνία του για τη θωράκιση οποιουδήποτε ηλεκτρικού εξοπλισμού (ραντάρ, σταθμών κινητής τηλεφωνίας, εγκαταστάσεων ανεμογεννητριών κ.ά.) έναντι κάθε κρουστικής υπέρτασης (λ.χ. κεραυνών), έγινε ο παγκόσμιος παραγωγός και προμηθευτής ειδικών εξαρτημάτων. Αυτόν ο οποίος διηύθυνε (απ’ τη Δράμα πάντοτε) τα εργοστάσιά του σε τρεις χώρες και σε τρεις πολιτείες των ΗΠΑ. Οι αναγνώστες των πρώτων επικηδείων λόγων παρατήρησαν μια κοινή έκφραση σε δύο απ’ αυτούς τους λόγους: «Αν η Ελλάδα είχε κι άλλους Αποστολίδηδες» (Α. Παπαχελάς, Δ. Παπαλεξόπουλος). Αλλα και άλλες δύο εκφράσεις, σε κάτι ανάλογο παραπέμπουν: «Ασίγαστο όραμα προόδου» και «Ενας εκπρόσωπος της δημιουργικής Ελλάδας» (Μ. Πουρνάρα, Μ. Λυχούνας).
Θα υποστηρίξω τώρα ότι, ο Αποστολίδης κι όσοι λίγοι άλλοι αποστολίδηδες λειτουργούν σ’ αυτή τη χώρα, ενδέχεται να συνιστούν μια πρόκληση για τη διατύπωση μιας αιρετικής πολιτικής θεωρίας. «Αιρετικής», διότι δεν προβλέπεται βέβαια απ’ τις πολιτικές μεγαθεωρίες της εποχής. Η εναλλακτική αυτή θεωρία θα εκκινούσε απ’ τη μικρή κλίμακα του τόπου επιρροής του κάθε πετυχημένου «αποστολίδη» – λ.χ. τμήματος της Δράμας στην παρούσα περίπτωση. Η (απλοϊκή, έστω) ιδέα θα ήταν πως αν οι συνέπειες της δράσης ενός «αποστολίδη» ήσαν σαφώς ευνοϊκές για την τοπική κοινωνία, τότε εύλογο είναι να ελπίσουμε ότι η επανάληψη αυτού του προτύπου για όλες τις τοπικές κοινωνίες της χώρας θα επέφερε την ευδαιμονία του λαού μας – στόχος που χαρακτηρίζει (στα χαρτιά πάντοτε) κάθε πολιτική θεωρία. Προτού πάντως να κρίνουμε την ουτοπική αυτή ελπίδα, οφείλουμε να έχουμε ξεκαθαρίσει ότι οι πιο πάνω «ευνοϊκές» συνέπειες στην τοπική κοινωνία, νοούνται πολυδιάστατες, κι όχι μόνον μεγεθυντικά οικονομικές – κι αυτό είναι πολύ δυσκολότερο. Ο Κ. Αποστολίδης όμως το είχε επιτύχει: Και εργασιακή ειρήνη είχε, και ενεργό κοινωνική δράση είχε και προσωπικές χορηγικές πρωτοβουλίες έπαιρνε – πέραν της άμεσης συμβολής στην τοπική οικονομική ανάπτυξη.
Αν λοιπόν θέσουμε ως πολιτικόν στόχο τον μεσοπρόθεσμο πολλαπλασιασμό των «αποστολίδηδων» στη χώρα, πώς θα μπορούσαμε να τον επιτύχουμε; Δυστυχώς, εδώ δεν χωράει πολλή πρωτοτυπία, αλλά θα τα ξαναπούμε: Ολη η Παιδεία (περιλαμβανομένου και του 15-ετούς πλάνου Ηθοπαιδείας) θα αναβαθμισθεί πρώτα στα λαϊκά ενδιαφέροντα – προτού γίνει οργανωτικό / οικονομικό / συντεχνιακό ζήτημα. Κάποτε θα το πάρουμε απόφαση – πολιτική απόφαση: «Για να φύγει η μιζέρια, μας χρειάζονται ξεφτέρια». Οι χρόνιες ασθένειες δεν θεραπεύονται με περιστασιακά παυσίπονα. Υστερα, ο μυστηριώδης (και ιστορικά διαψευσμένος) ρομαντισμός «όλα τα καλά πρέπει να προέρχονται μόνο από το κράτος», θα αποφενακισθεί χάρις στην ευρεία διάδοση σχετικών επιστημονικών αναλύσεων – χωρίς να χρειάζονται αμφιμερείς κομματικές φωνασκίες. Ενώ (ακολουθώντας το παράδειγμα του Κ. Αποστολίδη, του Α. Πετζετάκη κ.ά.) θα χρειασθεί και μια άλλη μεσοπρόθεσμη συστηματική προσπάθεια, να μπολιάσουμε τις ελληνικές επιχειρήσεις με την πρωτεΐνη της έρευνας: Εχω επίγνωση των συνθηκών οι οποίες κρατούν απελπιστικώς χαμηλά το ποσοστό της συμμετοχής των επιχειρήσεων αυτών στην εθνική έρευνα. Η βραχυχρόνια απαίτηση απόδοσης του οικογενειακού κεφαλαίου (έναντι της πιο μακρόχρονης προοπτικής της εφαρμοσμένης έρευνας), καθώς και οι χαμηλές τιμές των αντίστοιχων εισαγομένων προϊόντων, συμβάλλουν σ’ αυτήν την ανεπάρκειά μας. Εχουν όμως μελετηθεί πολλά σχετικά μέτρα αντίστασης, το κυριότερο των οποίων φευ, είναι η παραγωγή «επαναστατικών» ιδεών – που δεν υπόκεινται ακόμη στον παγκόσμιο ανταγωνισμό! Αλλ’ αυτό απαιτεί «κλίμα» έρευνας και άτομα εμπνευσμένα…
* O κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ.
