«Εμείς, οι λίγοι, διατηρούμε στην Πόλη άσβεστη τη φλόγα της Ρωμιοσύνης» είπε ο Γιάννης Δεμιρτζόγλου, διευθυντής του Ζωγράφειου Λυκείου Κωνσταντινούπολης. «Αδειασαν τα χρόνια και τα πράγματα. Πρέπει να βρεις κάτι βαρύ να τα ξαναγεμίσει. Πέτρες ή πατάτες ή λέξεις. Να σταθούν όρθια», πρόσθεσε η Ασπα Χασιώτη, γενική διευθύντρια των Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη, θυμίζοντας στίχους του Γιάννη Ρίτσου από τη συλλογή «Ασπρες κηλίδες πάνω στο άσπρο». Τον ποιητή της Ρωμιοσύνης επέλεξαν ο Γιάννης και η Ασπα – οι δύο εμπνευστές, πυλώνες του ετήσιου Διεθνούς Μαθητικού Συνεδρίου Λογοτεχνίας στην Κωνσταντινούπολη, για την επιστροφή του, φέτος, στην κανονικότητα της μετά COVID εποχής. Η συνθήκη αυτή φόρτιζε ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα του τετραήμερου συνεδρίου, που ολοκληρώθηκε την περασμένη Κυριακή, οργανώθηκε από το Ζωγράφειο Λύκειο και τα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη και ήταν υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί και δημοσιογράφοι –πολλοί εκ των οποίων συμμετέχουν από την πρώτη διοργάνωση, το 2012, με τιμώμενο λογοτέχνη τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη– πλαισίωσαν τη δουλειά των μαθητών πάνω στο έργο του Ρίτσου.
Και ας μη γελιόμαστε. Μπορεί οι λογοτέχνες και οι επιστήμονες να βρίσκουν γόνιμο πεδίο ζύμωσης στα, οκτώ έως τώρα, διεθνή συνέδρια λογοτεχνίας, όμως ο κύριος στόχος των διοργανωτών είναι οι μαθητές υπό την καθοδήγηση των δασκάλων τους να προσεγγίσουν το έργο των μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών. Φέτος μετείχαν περί τους 200 μαθητές σχολείων –δημόσιων και ιδιωτικών– της Ελλάδας, της Πόλης, της Λευκωσίας, της Ιμβρου, του Γιοχάνεσμπουργκ.
Μακάρι να μπορούσαν να αποτυπωθούν στο χαρτί η συγκίνηση και ο ενθουσιασμός που προκάλεσαν και το ηχηρό χειροκρότημα που κέρδισαν οι μαθητές του 4ου ΓΕΛ Αλίμου (υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί οι Αλίκη Γιατρά και Αικατερίνη Μπουκόρου), των Εκπαιδευτηρίων Αυγουλέα-Λιναρδάτου (υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί η Αρετή Βελή και η Αικατερίνη Τσιπά-Νταραγιάννη), των Εκπαιδευτηρίων Βασιλειάδη (Δάφνη Θεοχάρη, Αναστασία Σερβίνη), των Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη (Φανή Γεωργίου, Ιωάννης Ρίγγας), της Σύγχρονης Παιδείας (Αννα Βαθειά, Χρίστος Ζαφειρόπουλος), του Ελληνικού Γυμνασίου-Λυκείου Ιμβρου (Νίκος Λαιμόπουλος, Παρασκευή Μπερμπέρη), της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά «Jeanne D’ Arc» (Μαρία Δροσοπούλου, Ιωάννης Ευθυμιάδης), του Ζάππειου Λυκείου (Χριστίνα Γκοβέση, Κορνηλία Τσεβίκ Μπαϊβερτιάν), του Ζωγράφειου Λυκείου (Δάμων Κομβόπουλος, Αναστασία Μπότσαρη, Ελλη Τσιρανίδου, Μαγδαληνή Φραγκοπούλου Τσοκώνα), του Κολλεγίου Αθηνών (Βασιλική-Αννα Δήμου, Νικήστρατος Παλάντζας), του Κολλεγίου Ψυχικού (Μαρία Λιάτου, Ελένη Χατζηθεοδώρου), του Λυκείου Ακροπόλεως (Αννα Βασιλείου, Θεούλα Ερωτοκρίτου), του Παγκύπριου Γυμνασίου (Μαρία Μόρφη, Μαρία Ορφανίδου, Νέλλη Τσελίκη, πατέρας Γεώργιος Χριστοδούλου), της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής (Ολυμπία Μπέτσα, Αικατερίνη Σαρρή – Ναούμ), του Πρότυπου ΓΕΛ Βαρβακείου Σχολής (Μαίρη Γάτσιου, Κατερίνα Μουστακάτου), του St Catherine’s British School (Σοφία Αδαμοπούλου, Αθηνά Νασιούλα), των Σχολείων ΑΞΙΟΝ (Μαρίνα Αλατά, Μαρία Καραπαντζίδου) και της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ Γιοχάνεσμπουργκ (Ελένη Γρηγορίου, Θεοδώρα Παλιεράκη).
«Δώσ’ μου τα χέρια σου/ Να τα πλησιάσω στην καρδιά μου/ Για να νιώσεις τα χτυπήματά της/ Οταν κοιτάζω στα μάτια σου!/ Δώσ’ τα και μην τα παίρνεις πίσω/ Γιατί αν τα πάρεις πίσω/ Οχι μόνο τα χέρια σου/ Θα έχεις πάρει πάρει το τελευταίο χτύπημα/ Και την ζωή μου μαζί σου!» έγραψαν οι μαθήτριες Φάνια και Ειρήνη, αφιερώνοντας το ποίημά τους στον Γιάννη Ρίτσο. Οι μαθητές εκλήθησαν με τη φαντασία τους να ανακαλύψουν τρόπους με τους οποίους να «συνομιλήσουν» με τον ποιητή. Ετσι έφτιαξαν ποιήματα, εικόνες, φράσεις, βίντεο και κατασκευές με αφορμή τα ποιήματα, τα πεζά και τα θεατρικά κείμενα του Γιάννη Ρίτσου. Καταχειροκροτήθηκε η παρουσίαση (μαθητές είχαν μελοποιήσει Ρίτσο με μια σύγχρονη οπτική και μέσα) του Παγκύπριου Γυμνασίου, ενώ η πρόταση της Σύγχρονης Παιδείας για το πώς θα επηρεάσει τη λογοτεχνία η τεχνητή νοημοσύνη κατεγράφη από τους επιστήμονες ως ενδιαφέρουσα για να υλοποιηθεί στο συνέδριο του 2025. Παράλληλα με τις συζητήσεις στο Ζωγράφειο, βάση του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκαν συναυλίες, θεατρικές εκδηλώσεις (η Ρένη Πιττακή ερμήνευσε τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος»), εκθέσεις φωτογραφίας, συζητήσεις, επίσκεψη στο Φανάρι, περιήγηση στον Βόσπορο, στην Προποντίδα, στην Πρίγκηπο και στη Χάλκη.
Ο τιμώμενος λογοτέχνης ήταν φέτος ο Γιάννης Ρίτσος – Μετείχαν περί τους 200 σπουδαστές σχολείων της Ελλάδας, της Πόλης, της Λευκωσίας, της Ιμβρου, του Γιοχάνεσμπουργκ.
Μάλιστα, φορτισμένες ήταν οι στιγμές κατά την επίσκεψη των μαθητών και των συνέδρων στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στην «Ακρόπολη της Εκκλησίας, όπως λέει ο Γεώργιος Βιζυηνός. «Μπορεί η Χαλκίτιδα Σχολή να είναι κλειστή από το 1971, χωρίς μαθητές, αλλά εσείς σήμερα τη γεμίσατε. Είναι μια μυστηριακή εμπειρία. Ελπίζω να τη μεταφέρετε στους φίλους σας και να επιστρέψετε όλοι μαζί», είπε προς τα παιδιά ο εκπρόσωπος του αγίου ηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδας Χάλκης κ. Κασσιανού. «Ο τόπος τούτος λέγεται και λόφος της ελπίδας», δήλωσε στην «Κ» η κ. Χασιώτη, η οποία τόνισε τη σημασία που έχουν τα συνέδρια στη ζύμωση των μαθητών της Ελλάδας με συνομηλίκους τους.
«Κάθε συνέδριο είναι σαν τοκετός. Εχει πόνο, κούραση, αλλά στο τέλος αγαλλίαση, χαρά. Το φετινό είχε μία ιδιαιτερότητα, καθώς οργανώνεται μετά το 2019, ύστερα από πέντε χρόνια αναγκαστικής διακοπής λόγω της πανδημίας», συμπλήρωσε ο κ. Δεμιρτζόγλου. Τα προηγούμενα συνέδρια ήταν για τον Αλ. Παπαδιαμάντη (2012), τον Κ. Π. Καβάφη (2013), τον Γ. Σεφέρη (2014), τον Γ. Βιζυηνό (2015), τον Οδ. Ελύτη (2016), τον Γ. Θεοτοκά (2018) και τον Αντ. Σαμαράκη (2019).
Η Κική Δημουλά
Ο επίλογος ας κλείσει με μία αρχή. Το συνέδριο του 2025 θα είναι αφιερωμένο στην ποιήτρια Κική Δημουλά, και ήδη οι οργανωτές ψάχνουν φρέσκες ιδέες, αλλά και χρηματοδότες. Οπως τόνισε στην «Κ» ο κ. Δεμιρτζόγλου, «τα συνέδρια αυτά αποτελούν ευκαιρία διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού, ενώ συμβάλλουν στην τόνωση της συλλογικής αυτοπεποίθησης της ρωμαίικης κοινότητας».