Κλιμακωτό και σε συνάρτηση με τον συντελεστή δόμησης θα είναι το μπόνους στο ύψος των κτιρίων, βάσει της τροπολογίας που κατέθεσε σήμερα στη Βουλή το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον απόηχο και της διαμάχης που έχει κλιμακωθεί τις τελευταίες εβδομάδες.
Επιβεβαιώνοντας το σχετικό ρεπορτάζ της «Καθημερινής της Κυριακής», με βάση τις νέες διατάξεις:
- Στις περιοχές με συντελεστή δόμησης έως 0,8, το επιπλέον ύψος δεν θα μπορεί να είναι περισσότερο από 2 μέτρα (δηλαδή το κτίριο να κερδίσει περίπου έναν όροφο επιπλέον από τα άλλα στην περιοχή).
- Στις περιοχές με συντελεστή μεγαλύτερο από 0,8 και έως 1,6 το επιπλέον ύψος δεν θα μπορεί να είναι περισσότερο από 2,5 μέτρα.
- Και τέλος, στις περιοχές με συντελεστή δόμησης μεγαλύτερο από 1,6, το ανώτατο επιπλέον ύψος που θα μπορεί να κερδίσει ένα κτίριο σε σχέση με τα υπόλοιπα στην ίδια περιοχή είναι επιπλέον 3 μέτρα.
Η ρύθμιση θα τεθεί σε ισχύ από την 1 Μαΐου μέχρι και τα τέλη του 2025.
Δείτε εδώ αναλυτικά την τροπολογία
Το χρονικό της διαμάχης για τους επιπλέον ορόφους
Το ζήτημα του ανώτατου ύψους που μπορεί να φτάσει ένα κτίριο χρησιμοποιώντας τις ευνοϊκές διατάξεις του οικοδομικού κανονισμού εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2019, με δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για την περιοχή Μακρυγιάννη. Η μια περίπτωση αφορούσε ένα κτίριο ήδη χτισμένο (το ξενοδοχείο COCO-MAT, στο οποίο τελικά κηρύχθηκαν αυθαίρετοι οι δύο τελευταίο όροφοι και το δώμα και πρόκειται κάποια στιγμή να κατεδαφιστούν) και ένα κτίριο που επρόκειτο να χτιστεί (ξενοδοχείο στην οδό Μισαραλιώτου).
Για την κατασκευή του ξενοδοχείου της COCO-MAT είχε γίνει χρήση κάποιων ρυθμίσεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, οι οποίες έδιναν μπόνους επιπλέον τετραγωνικών και επιπλέον ύψους αν το κτίριο πληρούσε κάποιες προϋποθέσεις βιοκλιματικού σχεδιασμού. Eτσι, το κτίριο έφθασε σε ύψος τα 33 μέτρα, όταν το ανώτατο ύψος για τα υπόλοιπα κτίρια στην περιοχή ήταν τα 21+3 μέτρα.
Το ΣτΕ ακύρωσε την οικοδομική άδεια στο μέρος που αφορά το επιπλέον ύψος του κτιρίου, προτάσσοντας ότι δεν είχε ληφθεί έγκριση από το υπουργείο Πολιτισμού, η οποία ήταν απαραίτητη λόγω εγγύτητας με την Ακρόπολη. Στην απόφαση, όμως, γίνεται σαφής αναφορά σε ένα διάταγμα του 1955 («Περί όρων δόμησης εν Αθήναις»), το οποίο χωρίζει την πόλη σε τομείς και ορίζει ειδικούς όρους δόμησης σε καθέναν από αυτούς. Σύμφωνα με το ΣτΕ, το διάταγμα βρίσκεται ακόμα σε ισχύ και συνεπώς θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη.
Το ζήτημα είναι ότι έως τότε η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Αθηναίων είχε από ετών «σιωπηρά» εγκαταλείψει αυτό το διάταγμα, εκδίδοντας άδειες σύμφωνα με τον Γενικό και αργότερα τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΓΟΚ και ΝΟΚ). Λίγους μήνες μετά, άρχισαν να κατατίθενται στα δικαστήρια οι πρώτες προσφυγές πολιτών απέναντι σε οικοδομικές άδειες που είχαν εκδοθεί κατά τον ΝΟΚ σε διάφορες περιοχές της Αθήνας.
Τον Οκτώβριο του 2022 παρενέβη στην υπόθεση το υπουργείο Περιβάλλοντος, έπειτα από αίτημα της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας. Το υπουργείο κλήθηκε να απαντήσει αν σε μια περιοχή στην οποία έχει καθοριστεί ανώτατος αριθμός ορόφων επιτρέπεται σε ένα νέο κτίριο να τους υπερβεί χρησιμοποιώντας τις επίμαχες ευνοϊκές ρυθμίσεις. Ο υφυπουργός Χωροταξίας Νίκος Ταγαράς με απόφασή του όρισε ότι αυτές οι διατάξεις μπορούν να εφαρμόζονται παντού, με την εξαίρεση παραδοσιακών οικισμών, παραδοσιακών τμημάτων πόλης, ιστορικών τόπων ή περιοχών με αποκλειστική χρήση κατοικίας. «Σε αντίθετη περίπτωση, θα αναιρούνταν ο σκοπός του περιβαλλοντικού κινήτρου του άρθρου», ανέφερε.
Τα δικαστήρια, όμως, είχαν άλλη άποψη. Το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών εξέδωσε δύο αποφάσεις με τις οποίες ακύρωσε δύο οικοδομικές άδειες στους Αμπελοκήπους. Στο σκεπτικό της απόφασης, το δικαστήριο έκανε αναφορά στην απόφαση του ΣτΕ. Λίγες ημέρες μετά, ακολούθησε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης – Ψυχικού, με την οποία επιχειρούσε να απαγορεύσει την έκδοση αδειών με τις επίμαχες ρυθμίσεις (που δίνουν επιπλέον ύψος) σε όλη την έκτασή του. Ο δήμος παρουσίασε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας – όλα έδειχναν ότι θα πετύχαινε τον σκοπό του.
Τον Μάιο του 2023 έγινε και η πρώτη παρέμβαση της Κεντρικής Ενωσης Δήμων για το θέμα, ζητώντας αναστολή των πολεοδομικών κινήτρων του ΝΟΚ, με το ΥΠΕΝ να μην ανταποκρίνεται. Ανάλογη παρέμβαση (με ανάλογα αποτελέσματα) έκανε και πάλι τον Μάρτιο του 2024.
Την ίδια περίοδο προσέφυγε στο ΣτΕ ο Δήμος Αλίμου, διαπιστώνοντας τον πολλαπλασιασμό των αδειών που έκαναν χρήση των συνδυαστικών μπόνους και την αλλοίωση του «ορίζοντα» της πόλης. Ενα χρόνο αργότερα –και ενώ η υπόθεση άρχισε να «βράζει», με τους δήμους «3Β», Κηφισιάς, Παπάγου – Χολαργού και Αθηναίων, να έχουν προστεθεί σε όσους ζητούν την αναστολή των διατάξεων–, εκδόθηκαν οι πρώτες αποφάσεις του ΣτΕ για τον Aλιμο.
Οι δύο αποφάσεις δεν βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία. Η πιο αυστηρή από τις δύο έκρινε αντισυνταγματικά, λόγω της πολεοδομικής τους επιβάρυνσης, όλα τα μπόνους του ΝΟΚ (ακόμη και τον «κρυφό συντελεστή», δηλαδή την εξαίρεση εξωστών, παταριών κ.λπ. από τους προσμετρούμενους χώρους). Σημείωσε δε ότι το θέμα αυτό έχει ήδη κριθεί από την υπόθεση των κτιρίων στου Μακρυγιάννη, καθώς το ΣτΕ έκρινε ότι ο υπολογισμός του μέγιστου ύψους των κτιρίων δεν εφαρμόζεται σε περιοχές όπου υπάρχουν ειδικά διατάγματα με συγκεκριμένους όρους δόμησης, προγενέστερους του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (2012) και ότι τα διατάγματα αυτά δεν καταργήθηκαν ούτε με τον ισχύοντα ούτε με τον προηγούμενο (ΓΟΚ 1983) οικοδομικό κανονισμό. Ομως και οι δύο αποφάσεις του ΣτΕ παρέπεμψαν, λόγω σοβαρότητος, την υπόθεση στην Ολομέλεια.