Η γυναίκα έχει μόλις βγει από το δοκιμαστήριο και το λευκό της τζάκετ έχει το καρτελάκι κρεμασμένο: 125 ευρώ. «Σας πάει!», της λέει η κοπέλα πίσω από τον πάγκο. «Μμμ…», κάνει η Ρέα Κ. όπως κοιτάζει στον καθρέφτη. «Από την Παρασκευή, θα έχει 15% ή 20% έκπτωση», συνεχίζει η πωλήτρια. «Να το βάλουμε στην άκρη;». Σαν να είναι αυτονόητο, «ευχαριστώ!», λέει η Ρέα όπως βγάζει το τζάκετ. Η πωλήτρια της κόβει χαρτάκι για το ταμείο και το βάζει στα «κρατημένα». Η Ρέα θα καταβάλει μία προκαταβολή και θα φέρει το χαρτάκι πίσω. Και πλέον, θα έχει ψωνίσει με τη νέα μέθοδο, που εδώ κι ένα τουλάχιστον χρόνο συνηθίζεται στην Αθήνα λίγο πριν από τις εκπτώσεις: με «καπάρο», πηγαίνοντας στο μαγαζί μερικές μέρες πριν αρχίσουν οι προσφορές.
Με το δεκαήμερο προσφορών να ξεκινάει την Παρασκευή (προχθές), η Ρέα είχε αποφασίσει την Τρίτη να «σαρώσει» ολόκληρη την Ερμού. «Είναι λίγο μπελάς να πηγαίνεις δύο φορές στα ίδια μαγαζιά, μία για να δοκιμάσεις και μία για να παραλάβεις, όμως για 30% κάτω, αξίζει, έτσι δεν είναι;», μου λέει με το που βγαίνουμε από το κατάστημα. Η ώρα πλησιάζει πέντε το απόγευμα και καθώς περπατάμε, τη ρωτάω αν είναι γνωστή της η πωλήτρια ή η ιδιοκτήτρια του μαγαζιού – αλλά η γυναίκα γελάει: «Δεν με εξυπηρετούν επειδή είμαστε φίλες», λέει. «Είναι πολύ συνηθισμένο να ψωνίζει κανείς έτσι στις εκπτώσεις».
«Κάτι γλιτώνεις»
Μου εξηγεί πως η μέθοδος είναι απλή: βρίσκεις τους «στόχους» μερικές μέρες πριν, αφήνεις μια μικρή προκαταβολή στο μαγαζί και με το που αρχίζουν οι εκπτώσεις, έρχεσαι, παραλαμβάνεις και εξοφλείς. «Το μόνο πρόβλημα», λέει η Ρέα, «είναι πως κάποιες φορές δεν ξέρεις από πριν πόση έκπτωση θα έχει το κάθε κομμάτι. Πάντως, ότι κάτι θα γλιτώσεις, αυτό είναι το μόνο σίγουρο». Καθώς η Ρέα κατευθύνεται προς το επόμενο μαγαζί, «πήγαινε σε κάποιο πολυκατάστημα να δεις», μου λέει. «Εκεί κυρίως, είναι κανόνας. Ολοι έτσι ψωνίζουν».
Δηλαδή, δεν ψωνίζουν ακριβώς. Στην πραγματικότητα, ετοιμάζονται για την επίθεση των καταναλωτών που θα δεχθεί το μαγαζί τους προσεχώς. Βλέπετε, παρότι η μέρα είναι Τρίτη και την Παρασκευή άρχιζε το δεκαήμερο προσφορών που οι έμποροι περίμεναναν όπως ο διψασμένος τη βροχή, ο χρόνος στο μαγαζί περνάει τόσο αργά, όσο στα αποστακτήρια του ουίσκι της γνωστής διαφήμισης. Κι έτσι, αντί για τάπες, η κοπέλα πίσω από τον πάγκο μιας γνωστής μάρκας γυναικείων, πετάει ατάκες. «Πέρυσι στις προσφορές έγινε εδώ πέρα σκοτωμός. Ξεπουλήσαμε! Γι’ αυτό το ξανακάνουν τώρα. Ενώ στις εκπτώσεις, ήμασταν εμείς και τα παλτά», λέει. «Οπότε να έρθω Παρασκευή πρωί για να ψωνίσω καλύτερα;», τη ρωτάει η μεσόκοπη γυναίκα απέναντί της. «Δεν ξέρω…», κάνει εκείνη. «Μπορεί να πέσετε στο κύμα που ψωνίζει πριν φύγει για Σαββατοκύριακο. Μήπως απόγευμα είναι καλύτερα να έρθετε;».
Ανθρωποι που φεύγουν για διήμερο, άνθρωποι που ψωνίζουν… Εχω καιρό να νιώσω πως μια συζήτηση μοιάζει να γίνεται όπως και πριν από την κρίση. Στο πολυκατάστημα, μπορεί τώρα οι διάδρομοι να είναι άδειοι, αλλά «από αύριο, να ξέρετε, θα έρθει όλος ο κόσμος», λέει ο νεαρός στο τμήμα με τα ανδρικά. Κι όταν του λέω πως θα ξανάρθω την Παρασκευή, πριν προλάβω να τον ρωτήσω, εκείνος ξεκινάει το φροντιστήριο εκπτωτικής συμπεριφοράς: «Αμα είναι πρωί, να έρθετε όσο πιο νωρίς μπορείτε», λέει με πολύ σοβαρό ύφος. «Και να ψάχνετε προσεκτικά ένα ένα τα ράφια. Μόλις βρειτε κάτι, να το πάρετε αμέσως. Μην το αφήσετε γι’ αύριο. Στις εκπτώσεις δεν υπάρχει αύριο!».
«Εμείς ξέρουμε»
Τον ρωτάω για το σύστημα των αγορών με «καπάρο». «Και βέβαια μπορείτε να αφήσετε προκαταβολή για ό,τι θέλετε», λέει. «Αλλά δεν είναι σίγουρο πως το ρούχο που κλείσατε θα μπει σε προσφορά». Μου εξηγεί πως κάθε «μάρκα» έχει δικούς της κανόνες. «Αλλες έχουν σε όλα τα εμπορεύματα 10% ή 15% έκπτωση, άλλες βγάζουν απο 30% ώς 50% σε ό,τι τους έχει μείνει σε μεγάλο στοκ και μερικές δεν κάνουν τίποτα. Απλώς κρατούν τις ίδιες προσφορές που είχαν και πριν ξεκινήσουν οι εκπτώσεις». Αλλά όπως λέει και η κοπέλα στο επόμενο γκισέ εμπιστευτικά, «μη νομίζετε, γενικά εμείς οι πωλητές ξέρουμε πάνω-κάτω τι θα γίνει. Βρείτε εσείς κάτι που σας αρέσει κι όλα τ’ άλλα θα τα κανονίσουμε εμείς!».