«Μερικές φορές δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Στο αεροδρόμιο, ας πούμε. Σου κληρώνει ο Ελληνας επιβάτης και τρελαίνεσαι!». Ο Λάκης Π., ο οδηγός του ταξί που με πάει στη δουλειά, με κοιτάζει απ’ το καθρεφτάκι. «Το χειρότερο είναι ο προηγούμενος στην ουρά να ’χει βαλίτσα που λέει επάνω “JFK”, να είναι Αμερικανός. Ή “FRA” απ’ τη Φρανκφούρτη – να ’ναι Γερμανός. Κι εσύ να πάρεις τον Ελληνα. Με πιάνουν κάτι νεύρα τότε… Μου τη δίνει, σου λέω!». Κι όμως, ο Λάκης δεν είναι εχθρός της φυλής μας. Είναι ένας συνηθισμένος οδηγός ταξί, κυνηγός του φιλοδωρήματος. «Ο Αμερικανός είναι άρχοντας», λέει με σιγουριά. «Κι ο Γερμανός αν του ζητήσεις 37 ευρώ, θα σου αφήσει 40. Ενώ ο Ελληνας… Ασ’ τα!».
Ο Ελληνας, βλέπετε, σύμφωνα με τον Λάκη, αλλά και σύμφωνα με τον Αντώνη Σ. που με πήρε στο ταξί του την προηγούμενη μέρα, και με τον Πέτρο Δ., που θα με μεταφέρει την επομένη, «είναι σφιχτοχέρης» και «πουρμπουάρ μηδέν!» και «περιμένει με το χέρι ανοιχτό τα ρέστα από τα τρία ευρώ». Είναι, δηλαδή, η παγίδα μες στη ζούγκλα του φιλοδωρήματος. «Και γι’ αυτό άμα δεις, οι ταξιτζήδες το καλοκαίρι μαζευόμαστε όπου έχει ξένους». Ο Αντώνης μιλάει πιο ξεκάθαρα κι απ’ τους τρεις οδηγούς: «Ουουου! Εχω τσακωθεί εγώ για να φορτώσω Αμερικανούς…», λέει.
Στο καλοκαιρινό σύμπαν της Ελλάδας, το φιλοδώρημα είναι το ύψιστο λάφυρο. Μπορεί οι ερευνητές του tripadvisor πριν από μία εβδομάδα μόλις να κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι πιο γαλαντόμοι (και συνεπώς οι πιο αγαπημένοι) πελάτες των Ελλήνων επαγγελματιών είναι οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί, μπορεί συνολικά τα «τιπς» όλης της χρονιάς στη χώρα μας να φτάνουν το ιλιγγιώδες ποσό των 100 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά «αν δεν το κυνηγήσεις, θα στο πάρει άλλος το πουρμπουάρ», λέει ο Μάνος, που δουλεύει κάθε χρόνο από τον Απρίλιο ώς τον Σεπτέμβριο σερβιτόρος. Κάθε μήνα ο νεαρός παίρνει στο χέρι μόλις 400 ευρώ από το αφεντικό του και πρέπει κάπως να επιβιώσει. «Δεν θα το αρνηθώ», λέει. «Αμα ακούω να μιλούν αγγλικά μεταξύ τους οι πελάτες, είμαι έξτρα ευγενικός. “Τι θα θέλατε, συμπαθητική μου κυρία;” και τέτοια. Αμα ακούς αγγλικά, είναι έτοιμο να σου μιλήσει το χρήμα!».
Του ζητάω ένα μέτρο σύγκρισης του καλού φιλοδωρήματος και ο Μάνος λέει πως για να πάει ο μήνας καλά, πρέπει τουλάχιστον να διπλασιάσει τον μισθό του με τη βοήθεια των «big tippers». Οσο για το πώς επιτυγχάνεται ο στόχος; «Πέρυσι που ήμουν σ’ ένα μπαρ στην Κω», εξηγεί, «είχαμε κάνει ομάδα με την κοπέλα της υποδοχής. «Οταν έβλεπε να έρχονται τίποτα καλοβαλμένοι πελάτες, μου έκανε αναπάντητη στο κινητό και έβγαινα εγώ γρήγορα γρήγορα να τους πάρω στα δικά μου τραπέζια. Και μετά, μοιραζόμασταν τα τιπς». Η ιστορία αυτή, βέβαια, δεν τελείωσε και τόσο καλά: όταν τα άλλα γκαρσόνια κατάλαβαν την κομπίνα, έγινε σύρραξη στο μαγαζί. Αλλά όπως λέει και ο Μάνος, «τα πουρμπουάρ έπεφταν εβδομάδες, ενώ ο τσακωμός ήταν μονάχα ένα βράδυ».
«Εμένα που με βλέπεις, οι παλιοί με δούλεψαν όταν ήρθα νέος στο μαγαζί», λέει ο Γιώργος που δουλεύει εφέτος στο διπλανό κατάστημα από τον Μάνο. «Μου είπαν να ρίχνω σε ένα κουτί τα πουρμπουάρ μου, γιατί δήθεν θα τα μοιραζόμασταν, ενώ εκείνοι κρατούσαν τα δικά τους!». Ο Μάνος από δίπλα ξεκαρδίζεται. «Ρε φίλε, σ’χώρα τους!», λέει. «Οταν παλεύεις για το φιλοδώρημα, όλα επιτρέπονται!».
Ακόμα κι αυτά που κάνει ο Θωμάς. Στα 29 του, δουλεύει σ’ ένα απ’ τα ξενοδοχεία του κέντρου της Αθήνας και καθώς συστήνεται, χαμογελώντας, «Τομ» στους ξένους, τους παίρνει απ’ τα χέρια τις βαλίτσες πριν προλάβουν να του αρνηθούν. Ο Θωμάς, βλέπετε, έχει κάνει τρία χρόνια γκρουμ κι επιμένει πως «πρέπει να τους φέρνεις στα νερά σου τους πελάτες. Να μην τους αφήνεις στιγμή να σκεφτούν». Αν ακολουθήσεις τις συμβουλές του, ο Θωμάς είναι βέβαιος πως το τουριστικό σύμπαν θα γεμίσει την τσέπη σου κέρματα. «Αρκεί να έχεις στυλ…», λέει με νόημα.