Η μέρα δεν είναι παρά ένα διάστημα αναμονής για τους αστροφωτογράφους. Μετά τη δύση, όταν ο ουρανός αρχίζει να τους αποκαλύπτεται, σπεύδουν να τον εξερευνήσουν – αδιαφορώντας για το βάρος των περίπου 150 κιλών εξοπλισμού, την πολύωρη αναμονή ή τις τυχόν μεγάλες αποστάσεις μέχρι να αποτυπώσουν φωτογραφικά τον «στόχο». «Οταν είδα για πρώτη φορά ολική έκλειψη ηλίου στην Ταϊλάνδη, το ’95, μαγεύτηκα. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, γράφτηκα συνδρομητής στο περιοδικό Sky & Telescope, αγόραζα ό,τι βιβλίο αστρονομίας υπήρχε…» αρχίζει να λέει ο Λουκάς Χαψής, επαγγελματίας φωτογράφος στον χώρο της διαφημιστικής, κυρίως, φωτογραφίας. «Βασική μου τρέλα, η αστροφωτογραφία. Αυτό που αγαπάω περισσότερο είναι να ταξιδεύω και να φωτογραφίζω τοπία με τον έναστρο ουρανό, τα nightscapes. Εχω δει 7 ολικές εκλείψεις ηλίου: Αρούμπα, Ρουμανία, Ζάμπια, Καστελόριζο, Αυστραλία, Νησί του Πάσχα – εκεί φωτογράφισα βράδυ τα αγάλματα Μοάι… μοναδική εμπειρία. Οπως και το βόρειο σέλας στην Αλάσκα – ένα αληθινό σόου της φύσης. Ταξιδεύω συνήθως “σόλο”, ενώ δεν διστάζω να φύγω 20 μέρες για να φέρω πίσω μία φωτογραφία. Θα πρόκειται όμως για “διαμάντι”».
«Πάρτε μου ένα τηλεσκόπιο», παρακαλούσε από μικρός τους δικούς του ο 30χρονος σήμερα Βασίλης Μεταλληνός από την Κέρκυρα. Τελικά, το απέκτησε στα 18 και… κόλλησε. «Κοιτάζοντας τον ουρανό είναι σαν να κάθεσαι στο μπαλκόνι και να παρατηρείς τη γειτονιά σου», αναφέρει χαρακτηριστικά. Σπούδασε υπολογιστές, αλλά βιοπορίζεται μέσω του οικογενειακού πρακτορείου ΟΠΑΠ. «Δουλεύω όλη μέρα και μετά… αστρονομία φουλ», αναφέρει. Φωτογραφίζει φανατικά τη γενέτειρά του, εστιάζοντας σε τοπία και μνημεία με φόντο τον νυχτερινό ουρανό.
Σε ό,τι αφορά τα είδη της αστροφωτογραφίας, ο ίδιος εξηγεί: «Υπάρχει η επίγεια φωτογράφιση με κάποια ουράνια αντικείμενα, τα “πορτρέτα” του ουρανού, δηλαδή. Η πλανητική φωτογράφιση για πλανήτες και σελήνη, όπου απαιτείται ειδικός εξοπλισμός, όπως και στη φωτογράφιση deep sky, “βαθέως ουρανού” δηλαδή, η οποία αποτυπώνει σκόνη, αέρια, νέφη, περιοχές αστρογένεσης, όπως το νεφέλωμα του Ωρύωνα».
Για τον Ελληνοκύπριο Αντώνη Αγιομαμίτη, ο οποίος βρέθηκε στο Τορόντο ως μετανάστης το 1967 και επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα το 1999, το πρώτο «αστρονομικό» μπόλιασμα ήταν οι αποστολές «Απόλλων» της NASA τη δεκαετία του ’60. Εργάζεται στον τομέα της πληροφορικής, όμως «κυνηγάει το όνειρό του» σε όλο τον κόσμο, με αφορμή κυρίως ολικές εκλείψεις ηλίου. «Το 2008, στο Νοβοσιμπίρσκ (πρωτεύουσα της Σιβηρίας στη Ρωσία) – καταπληκτική εμπειρία. Δώδεκα μήνες αργότερα, ταξίδεψα στη Σάγκαη για τον ίδιο λόγο, αν και δυστυχώς η έντονη νέφωση δεν μου επέτρεψε τη φωτογράφιση του φαινομένου», λέει. Οπως προκύπτει, μόνο απλό δεν είναι να φωτογραφίσεις τον ουρανό. «Εκτός των βασικών γνώσεων του πώς λειτουργεί ο ουράνιος θόλος σε καθημερινή και εποχική βάση, οι απαιτήσεις μίας αστροφωτογράφισης είναι εντελώς διαφορετικές και ιδιαίτερα δύσκολες σε σχέση με τη συμβατική. Σπάνια πετυχαίνουμε την πρώτη φορά. Θυμάμαι ότι μου πήρε 15 μήνες πειραματισμό για να ανιχνεύσω τις ιδανικές συνθήκες και να καταγράψω την ανατολή της πανσέληνου στον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Οταν το πέτυχα, η αίσθηση του “Εύρηκα” ήταν τεράστια!», εξηγεί ο κ. Αγιομαμίτης.
Σε ποιον βαθμό συμμετέχει η τέχνη σε μία αστροφωτογραφία, ρωτάμε τον κ. Χαψή: «Η αστροφωτογραφία βασίζεται περισσότερο στην τεχνική και λιγότερο στην τέχνη. Είναι επιστημονική φωτογραφία. Απαιτούνται γνώσεις αστρονομίας και φωτογραφίας, απαραίτητα τα ψηφιακά μέσα. Στην προσπάθειά μου να βρω έναν καλλιτεχνικό δρόμο μέσα στην αστροφωτογραφία, στράφηκα στη φωτογραφία ευρέως πεδίου, όπου συνδέω μεγάλα κομμάτια του ουρανού με επίγεια στοιχεία».
Απρόοπτα
Δεν λείπουν φυσικά και τα… απρόοπτα, όπως όταν ο Βασίλης διαπίστωσε ότι ξέμεινε από μπαταρία μπροστά σε φλεγόμενο διάττοντα. Οσο για τον Λουκά; «Στήνουμε βράδυ τα τηλεσκόπια με έναν φίλο στο Στεφάνι Κορινθίας, αρχίζουμε να φωτογραφίζουμε, όταν ξαφνικά περνούν σκάγια δίπλα από τα αυτιά μας – μας πυροβολούσε ένας τσοπάνης. Φύγαμε άρον άρον».
Ποιες σκέψεις περνούν από το μυαλό ενός αστροφωτογράφου ατενίζοντας τον ουράνιο θόλο; Οπως λέει ο Χαψής: «Αρχίζεις να βλέπεις τον εαυτό σου στη σωστή του διάσταση, να συνειδητοποιείς ποια πράγματα είναι σημαντικά. Να αντιλαμβάνεσαι ότι ο πλανήτης είναι τελικά ένα ενιαίο πράγμα, χωρίς σύνορα. Κι ότι όπως εμείς έχουμε δικαίωμα να βρισκόμαστε στη γη, το ίδιο δικαίωμα έχει και κάθε άλλο πλάσμα».
Διεθνείς δημοσιεύσεις και βραβεία
Ο Βασίλης Μεταλληνός, εκτός από συνεργασίες με το National Geographic ή αστρονομικά περιοδικά, καθώς και προβολή φωτογραφιών του στο site της NASA, παρουσίασε πρόσφατα βίντεο με τη δουλειά του στο CNN, ενώ παραχώρησε και συνέντευξη. «Τώρα ετοιμάζω ένα νέο βίντεο, σαν ταινία μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ, ένα οδοιπορικό στην Κέρκυρα κάτω από τον νυχτερινό ουρανό», δηλώνει. Φωτογραφικό υλικό του Αντώνη Αγιομαμίτη υπάρχει σε πάνω από 100 βιβλία και άλλα τόσα περιοδικά σε όλη την Υφήλιο, καθώς και σε έντυπα, όπως το ημερολόγιο του Βατικανού, εκπαιδευτικά CD/DVD. Μετράει 23 δημοσιεύσεις στο NASA AstroPhoto of the Day, ενώ πρόσφατα κατέκτησε την πρώτη θέση σε διαγωνισμό στην Αγγλία στην κατηγορία του Ηλιακού Συστήματος, αλλά και τιμητική διάκριση στην Επίγεια κατηγορία. Ωστόσο, μάταια προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση για βραδινή φωτογράφηση σε αρχαιολογικούς χώρους: «Δίνω μάχη εδώ και δώδεκα χρόνια. Είναι όνειρο ζωής να περάσω έστω και ένα βράδυ –με συνοδεία φύλακα– φωτογραφίζοντας μερικούς αρχαιολογικούς χώρους». Ο Λουκάς Χαψής στάθηκε πιο τυχερός στο συγκεκριμένο θέμα. Μάλιστα τώρα μεταφέρει στη Λήμνο την επιτυχημένη έκθεση αστροφωτογραφίας με θέμα «Ναοί στο σχήμα του Ουρανού», όπου απεικονίζονται αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας με φόντο τον έναστρο ουρανό, η οποία παρουσιάστηκε τον χειμώνα στο Πλανητάριο. Οπως αναφέρει ο ίδιος, «έστησα την έκθεση στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Βαλκανικής Τέχνης του Κοτζιά, θα διαρκέσει μέχρι τις 7/9. Μετά, θα ανεβεί στη Θεσσαλονίκη, στο Noesis».