Για άλλη μια φορά γινόμαστε μάρτυρες γεγονότων σε ορισμένα πανεπιστήμια που δεν είναι καινοφανή, έχουν όμως πλέον μια νέα διάσταση.
Χαρακτηριστική περίπτωση η επίθεση ομάδας κρούσης φοιτητών (!) εναντίον της Συγκλήτου του ΑΠΘ την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2014. Αξίζει να διαβάσουμε μέρος της ανακοίνωσης της Συγκλήτου «… Δυστυχώς, η ομάδα αυτή προσπάθησε, με βίαια χτυπήματα, αρχικά να σπάσει την πόρτα ασφαλείας του 7ου ορόφου και στη συνέχεια να γκρεμίσει όλο το πλαίσιο της πρόσοψης της εισόδου, για να εισέλθει… στην αίθουσα της Συγκλήτου.
Η προσπάθειά τους συνεχίστηκε επί δύο περίπου ώρες, με χτυπήματα πρωτοφανούς βιαιότητας. Η Σύγκλητος συνεδρίασε όλο αυτό το διάστημα, παρουσία μόνο των μελών της, και η προσπάθεια να σταματήσει η πρώτη συνεδρίασή της απέτυχε. …». (βλ, http://www.esos.gr/arthra/35243/prytaneia-apth-i-katalipsi-empiptei-pleon-sti-dikaiodosia-allon-thesmon).
Από τη Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2014 στήνεται αντίστοιχο σκηνικό στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εδώ το γεγονός είναι διπλά λυπηρό και στέλνει δυσοίωνα μηνύματα στην κοινωνία, αφού της «ομάδας κρούσης» προηγήθηκε «επίλεκτη ομάδα άμεσης επέμβασης» μελών του ελληνικού Κοινοβουλίου υπό τη διεύθυνση πανεπιστημιακών, στελεχών του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, γνωστών και από άλλες παρεμφερείς επιδρομές κατά διοικήσεων και θεσμικών οργάνων ανά τα πανεπιστήμια της χώρας.
Υπενθυμίζουμε καταρχήν τα αυτονόητα:
• Οι φοιτητές –και οι καθηγητές– προσέρχονται τις εργάσιμες μέρες στους χώρους που διεξάγονται οι εκπαιδευτικές και λοιπές ακαδημαϊκές δραστηριότητες.
• Οι χώροι κάθε Ιδρύματος φυλάσσονται από έμπειρο και ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Τα Πανεπιστήμια έχουν στους χώρους τους εξοπλισμό ανεκτίμητης αξίας, ευαίσθητο και ενδεχομένως επικίνδυνο. Ως εκ τούτου, η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να αποφεύγονται βανδαλισμοί και ατυχήματα με απρόβλεπτη κατάληξη.
Για τα γεγονότα των Προπυλαίων, αλλά και για σειρά άλλων παρόμοιων περιστατικών, εκτιμούμε ότι:
• Δεν πηγάζουν από ιδεολογικές ή κομματικές πεποιθήσεις.
• Δεν σχετίζονται με ακαδημαϊκές ή άλλες επιστημονικές ανησυχίες για το μέλλον και τις διεθνείς επιδόσεις των πανεπιστημίων.
• Δεν αποτελούν μέρος θεατρικών δρώμενων κάποιων ευφάνταστων θεατρίνων.
Αντίθετα, γνωρίζοντας εκ των ένδον το ελληνικό πανεπιστήμιο, πιστεύουμε ότι γεγονότα αυτής της ποιότητας σχετίζονται άμεσα με το παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα στα διάφορα «φέουδα». Τα δύο προαναφερθέντα Ιδρύματα βρίσκονται σε φάση αλλαγής ακαδημαϊκής στρατηγικής, συμβατής με τα διεθνώς ειωθότα. Γεγονός που φαίνεται ότι ενοχλεί τα μέγιστα το υπάρχον κατεστημένο, δηλαδή το βαθύ «παρα-πανεπιστήμιο», θέτοντας σε κίνδυνο συμφέροντα και «κεκτημένα».
Θεωρούμε ότι πλέον έχει έλθει το πλήρωμα του χρόνου, ώστε:
• Ολα τα κόμματα να αποσύρουν τους κομματικούς στρατούς από τα πανεπιστήμια.
• Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων να προβούν στις επιβαλλόμενες από τη διεθνή πρακτική ενέργειες που θα οδηγήσουν τα Ιδρύματα σε υψηλό επίπεδο ακαδημαϊκής ποιότητας.
• Επίσης, οι διοικήσεις -πρυτάνεις και συμβούλια- θα πρέπει να διεκδικήσουν άμεσα την «απελευθέρωση» χώρων -συνήθως σε σημεία με μεγάλη εμπορική αξία- κατειλημμένων εδώ και δεκαετίες από περίεργες «συλλογικότητες» με ποικίλες γκρίζες επιχειρηματικές και επιχειρησιακές δραστηριότητες.
Συντασσόμενος με τη συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων και των φοιτητών στο ελληνικό πανεπιστήμιο θεωρώ ότι -πέραν των παραπάνω αρνητικών- υπάρχει σειρά πρόσφατων θετικών γεγονότων που αξίζουν ανάδειξης και στήριξης:
• Ο πρύτανης καθηγητής Περικλής Μήτκας και η Σύγκλητος του ΑΠΘ, που δεν υπέκυψαν στην πρόσφατη επίθεση των επιδρομέων.
• Ο πρύτανης καθηγητής Θεόδωρος Φορτσάκης, οι αναπληρωτές πρυτάνεις και η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ για την αταλάντευτη στάση τους απέναντι στις αλλεπάλληλες ακραίες επιθέσεις στην πρυτανεία.
• Η πρωτοβουλία συναδέλφων της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ που προχώρησαν στη διδασκαλία μαθημάτων στον χώρο στάθμευσης της Σχολής, όταν «φοιτητές» έβαλαν αυθαίρετα λουκέτο στο κτίριό τους, επιβεβαιώνοντας ότι το σύνθημα «Ανοιχτά Πανεπιστήμια» είναι πάντα επίκαιρο και αναγκαίο.
• Η πρωτοβουλία μελών του Συμβουλίου του ΕΜΠ -κυρίως εξωτερικών, δυστυχώς- να διατυπώσουν εγγράφως τα προφανή και αυτονόητα για την ανάταξη του Ιδρύματος (Βλ. http://www.kathimerini.gr/789452/article/epikairothta/ellada/enteka-protaseis-gia-metarry8mish-sto-polytexneio).
Το σπουδαίο έργο της μεγάλης πλειοψηφίας των δυναμικών καθηγητών και νέων ερευνητών που με τις άοκνες προσπάθειές τους κρατούν τη χώρα σε ένα πολύ ψηλό επίπεδο επιστημονικής παραγωγής (Βλ. http://www.nature.com/news/366-days-2012-in-review-1.12042) και σταθερά αποδεικνύουν πως η επένδυση που γίνεται στην Ελλάδα στην έρευνα είναι από τις πιο αποδοτικές παγκοσμίως (Βλ. http://www.sciencemag.org/content/342/6160/817/F2.large.jpg).
Πιστεύουμε ότι η συντεταγμένη ελληνική πολιτεία (ίσως μάλιστα στο ανώτατο επίπεδο) συναισθανόμενη τη στρατηγικής σημασίας σπουδαιότητα του θέματος, θα έπρεπε από καιρό να είχε αναλάβει πρωτοβουλία για εφ’ όλης της ύλης διάλογο για τις προοπτικές της Ανώτατης Εκπαίδευσης, ώστε η κοινωνία μας και η οικονομία της να αποκτήσουν σύντομα ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο, διεθνώς ανταγωνιστικό ακαδημαϊκό σύστημα. Ο αποχωρών Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Κάρολος Παπούλιας, έχει ακόμα τον απαιτούμενο χρόνο για να βάλει στέρεες βάσεις σε μια τέτοια πρωτοβουλία.
* Ο κ. Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης είναι καθηγητής του ΕΜΠ.