Η κ. Ολγα Σαγκίροβα είναι ελληνικής καταγωγής, διδάσκουσα του προγράμματος ελληνικής μετάφρασης του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης στην Ουκρανία και διδακτορική φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Ντονέτσκ. Μεταφράζει ελληνικούς γλωσσικούς ιδιωματισμούς στα ρωσικά, τα ουκρανικά και τα γαλλικά, ενώ ταξιδεύει στην Ελλάδα για έρευνα και δουλειά μία ή δύο φορές τον χρόνο.
«Δεν είχα ποτέ σκοπό να μετακομίσω εδώ. Στη Μαριούπολη είχα εργασία, τις σπουδές, το σπίτι μου, ήμουν μια χαρά» λέει στην «Κ» σε άπταιστα ελληνικά με ελαφρά ρωσική προφορά. Τον Σεπτέμβριο όμως και ενώ ήταν στη Ζάκυνθο ξέσπασαν εχθροπραξίες στη Μαριούπολη, την πόλη που αποτελεί κέντρο της ελληνικής ομογενειακής κοινότητας στη χώρα. Η κ. Σαγκίροβα προσπάθησε να επεκτείνει την τουριστική της βίζα, ελπίζοντας να ηρεμήσουν τα πράγματα, όμως αυτό δεν κατέστη δυνατό, οπότε αναγκάστηκε να επιστρέψει στη χώρα της.
Πρόβλημα με τη βίζα
«Προσπάθησα να πάρω τουριστική βίζα ξανά, όμως την ίδια ημέρα που κατέθεσα την αίτηση, μου τηλεφώνησαν για να μου πουν ότι το προξενείο έκλεισε λόγω των ταραχών». Από τότε, ξεκίνησε για την ίδια η περιπέτεια της προσφυγιάς. «Πήγα στο Κίεβο και προσπάθησα να φτιάξω τη βίζα στο εκεί προξενείο, κάτι που κόστισε 200 ευρώ αντί για 35 που θα κόστιζε στη Μαριούπολη». Από την έναρξη της κρίσης και έπειτα το κόστος έκδοσης βίζας προς την Ελλάδα έχει αυξηθεί, ενώ οι υπηρεσίες ζητούν μια σειρά από έγγραφα, όπως αποδεικτικά μισθοδοσίας. Την επιτάχυνση της διαδικασίας αναλαμβάνουν τουριστικά γραφεία.
Ο λόγος για τον οποίο η κ. Σαγκίροβα δεν αιτήθηκε ιθαγένεια είναι γιατί αφενός τα έγγραφα που αποδεικνύουν την ταυτότητά της είναι στα ρωσικά και τα ουκρανικά και δεν μπορεί να κάνει «επίσημη μετάφραση», αφετέρου γιατί τα έγγραφα του πατέρα της είναι «χαρτιά» των σοβιετικών αρχών και δεν μπορεί να πιστοποιηθεί η γνησιότητά τους. Τέλος, η ίδια η διαδικασία διαρκεί έως και πέντε χρόνια, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς ομογενείς. Σύμφωνα με τους ελληνικούς συλλόγους της Ουκρανίας, στα εκεί προξενεία της χώρας μας, έχουν κατατεθεί περισσότερες από 3.000 αιτήσεις για την παροχή ειδικών δελτίων ταυτοτήτων ομογενών, οι οποίες επιτρέπουν την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα με προνομιακούς όρους, όμως η έκδοσή τους γίνεται με φειδώ.
«Η Μαριούπολη αδειάζει και μένουν πια εκεί μόνο όσοι δεν έχουν πού να πάνε» λέει στην «Κ» η κ. Σαγκίροβα. Ομως, το μεταναστευτικό ρεύμα προς τη χώρα μας είναι μικρό και όσοι ομογενείς ακόμα έχουν τη δυνατότητα να έρθουν στην Ελλάδα δεν το κάνουν είτε γιατί δεν μπορούν να ταξιδέψουν με ασφάλεια με τα λίγα χρήματα που διαθέτουν, ή γιατί αισθάνονται ότι δεν θα βρουν βοήθεια και θα καταλήξουν σε χειρότερη μοίρα, λόγω κρίσης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά την αύξηση κατά 114% από πέρυσι έως φέτος που καταγράφει η υπηρεσία ασύλου στις αιτήσεις Ουκρανών πολιτών, τον Ιανουάριο του 2015 μόλις 22 άνθρωποι ζήτησαν να μείνουν στη χώρα ως πρόσφυγες, ενώ ο μέσος όρος για το 2014 ήταν εννέα άτομα μηνιαίως. Ούτως ή άλλως πάντως, οι αιτήσεις αυτές απορρίπτονται, εκτός αν δηλώνεται ως τόπος προέλευσης το Ντονέτσκ ή κάποια πόλη στην οποία γίνονται εχθροπραξίες.
Ρωσόφωνη
Στην Αθήνα, μήνες μετά την αίτηση παροχής ασύλου η κ. Σαγκίροβα έλαβε αρνητική απάντηση με το σκεπτικό ότι μπορεί να μετακινηθεί εντός της χώρας της και επομένως δεν χρήζει προστασίας. Η ίδια είναι ρωσόφωνη και τα ουκρανικά της «ακούγονται» με προφορά που προδίδει την καταγωγή της από την ανατολική πλευρά της χώρας. Οσοι ρωσόφωνοι πρόλαβαν να μπουν στην Κριμαία είναι σήμερα ασφαλείς, όσοι όμως δεν πρόλαβαν, αντιμετωπίζουν στη χώρα τους κίνδυνο και στην Ελλάδα την παρανόηση ότι είναι μετανάστες, που έρχονται αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. «Στη Δυτική Ουκρανία, όσους μας αναγνωρίζουν ότι ερχόμαστε από τα ανατολικά μας αντιμετωπίζουν ως εχθρούς και δεν μας δίνουν βοήθεια. Μας θεωρούν υπεύθυνους για τον πόλεμο. Επειτα, στην Ουκρανία είναι πάρα πολύ επικίνδυνο να μετακομίσεις στη χώρα. Κάθε μέρα στο facebook δημοσιεύονται ονόματα ανθρώπων που εξαφανίζονται» σχολιάζει η ίδια.
Η κ. Σαγκίροβα θα καταθέσει εκ νέου αίτηση παροχής ασύλου, αφού οι εχθροπραξίες στη Μαριούπολη συνεχίζονται και οι Αρχές στην Ευρώπη προσθέτουν ή αφαιρούν περιοχές από τον σχετικό κατάλογο ανάλογα με τη ρευστότητα της κατάστασης. Το υπουργείο Μετανάστευσης σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών έχουν εκπονήσει σχέδιο εκκένωσης του ελληνόφωνου πληθυσμού σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης και στοχοποίησης του ομογενειακού πληθυσμού, παρότι κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό σε αυτή τη φάση.
Η κ. Ολγα Σαγκίροβα βλέπει ως μόνη πιθανότητα να βρει ασφάλεια και εργασία, τη διαμονή στην Ελλάδα. «Στο Κίεβο δεν έχω καμιά ελπίδα», καταλήγει…