«Τ’ Αλωναριού τα κάματα, τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια», λέει η λαϊκή παροιμία. Στον Ιούλιο ταιριάζουν οι πιο μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού, ενώ τον Αύγουστο συνήθως οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες και η επίδραση των μελτεμιών πιο έντονη. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν έχουν σημειωθεί πολύ έντονοι αυγουστιάτικοι καύσωνες. Για παράδειγμα, ο περυσινός Δεκαπενταύγουστος ήταν σε πολλές περιοχές της χώρας «καυτός», με θερμοκρασίες που πλησίασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Ο φετινός προβλέπεται πολύ πιο ήπιος, με θερμοκρασίες γύρω στους 30-31 βαθμούς.
Το 1958, από τις 20-26 Αυγούστου, σημειώθηκε ο ισχυρότερος αυγουστιάτικος καύσωνας της μεταπολεμικής περιόδου στη χώρα μας. Η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε το διάστημα των πυρωμένων αυτών ημερών ήταν 47,2 βαθμοί Κελσίου και παρατηρήθηκε την 23η Αυγούστου στα Τρίκαλα. Την ίδια μέρα το θερμόμετρο έδειξε στη Λάρισα 45 βαθμούς Κελσίου (°C). Με τη βοήθεια του αρχείου του μετεωρολόγου Δημήτρη Ζιακοπούλου, καταγράφουμε πως την επόμενη μέρα, το θερμόμετρο «έπιασε κόκκινο» στην Αθήνα, στην Ελευσίνα και στη Θεσσαλονίκη με 43,6, 43,5 και 43,2 βαθμούς αντίστοιχα. Μεγάλες θερμοκρασίες σημειώθηκαν ακόμα στις Σέρρες (43,9° C), στην Τανάγρα (43,7° C) και στο Τατόι (43° C). Εντυπωσιακά υψηλές για την εποχή ήταν οι μέγιστες θερμοκρασίες που σημειώθηκαν στην ανατολική και νότια νησιωτική Ελλάδα: Ρόδος 42 και Μήλος 41,6 βαθμοί Κελσίου στις 25 Αυγούστου, Χίος 41,4 βαθμοί στις 23 Αυγούστου και Κύθηρα 41 βαθμοί στις 24 Αυγούστου 1958. Ο φοβερός αυτός καύσωνας προκάλεσε εκατοντάδες νεκρούς, που σύμφωνα με εκτιμήσεις της εποχής έφτασαν τους 500 ή ακόμα και τους 600.
Και το 1957 το θερμόμετρο έδειξε 44,8 βαθμούς Κελσίου στο Αγρίνιο και 44,2° C στον Πύργο, σε μια καυτή εβδομάδα από τις 10 έως τις 16 Αυγούστου.
Και φωτιές
Το 1994, από τις 10-15 Αυγούστου κύμα καύσωνα έπληξε την Κεντρική Ελλάδα, δίνοντας σε Λαμία και Αλίαρτο θερμοκρασίες έως και 44 βαθμούς Κελσίου. Στην Αλίαρτο πάλι, στις 21 Αυγούστου 1999, το θερμόμετρο έφτασε στους 44° C.
O Αύγουστος του 2007 θα μείνει με τραγικό τρόπο στην ιστορία, όχι τόσο για τον καύσωνα και τις υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφηκαν το τριήμερο 24-26 Αυγούστου (με μέγιστη τους 42,4 βαθμούς Κελσίου σε Αργος, Πύργο και Κόνιτσα), αλλά για την πρόκληση των πολύ καταστροφικών και πολύνεκρων πυρκαγιών σε Ηλεία, Μεσσηνία, Αρκαδία και Νότια Εύβοια. Δυστυχώς οι συνθήκες καύσωνα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την εκδήλωση και πυρκαγιών, που σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, μπορεί να πάρουν μεγάλες διαστάσεις.
Αν και οι βροχές είναι σπάνιες κατά τη διάρκεια του θέρους στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετά φαινόμενα, όπου ισχυρές βροχές προκαλούν αιφνίδιες πλημμύρες, με αποτέλεσμα μεγάλες υλικές καταστροφές και ορισμένες φορές ανθρώπινα θύματα. «Τα τελευταία 30 χρόνια, η καταστροφικότερη πλημμύρα σημειώθηκε στις 23 προς 24 Αυγούστου 1990 στα Βασιλικά της Εύβοιας, όπου χείμαρρος παρέσυρε και έπνιξε οκτώ ανθρώπους», σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος.
Στις 18 Αυγούστου 2002, έντονη βροχή έπεσε στην Αθήνα, με το ύψος βροχής να φτάνει τα 52 χιλιοστά μέσα σε δύο ώρες στον σταθμό του Αστεροσκοπείου στο Θησείο. Την ημέρα εκείνη προκλήθηκε υπερχείλιση του Κηφισού και πλημμύρες στις γύρω γειτονιές, λόγω της έλλειψης αντιπλημμυρικής προστασίας και πρόνοιας στα έργα που εξελίσσονταν στο ποτάμι. Ηταν η δεύτερη πλημμύρα εκείνου του καλοκαιριού (η πρώτη στις 8 Ιουλίου, όταν στο Θησείο μετρήθηκαν 91 χιλιοστά βροχής), ενώ ακολούθησαν ακόμα δύο το φθινόπωρο.
Το καλοκαίρι δεν αποκλείονται και οι ισχυροί άνεμοι, ενώ ιδιαίτερα επικίνδυνες (ειδικά για όσους ταξιδεύουν στη θάλασσα) μπορούν να αποδειχθούν οι ξαφνικές μεταστροφές του καιρού, με το ξέσπασμα έντονων βροχοπτώσεων μαζί με ισχυρούς ανέμους, το επονομαζόμενο μπουρίνι.
Για παράδειγμα, ισχυρές καταιγίδες σημειώθηκαν τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες της Δευτέρας σε Λαμία και Μεγαλόπολη, με την Πυροσβεστική Υπηρεσία να δέχεται κλήσεις για αντλήσεις υδάτων σε οικίες. Σύμφωνα με το δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατεγράφησαν ύψη βροχής 88,4 χιλιοστά στη Λαμία και 84 χιλιοστά στη Μεγαλόπολη. Ισχυρές καταιγίδες σημειώθηκαν από το απόγευμα της Τρίτης στην Πελοπόννησο, με 70,2 χιλιοστά στη Μεγαλόπολη, 47,8 στα Λαγκάδια Γορτυνίας και 47,2 στο Κρανίδι.