«Κύριε Πέτρο, τα κατάφερα!», «Είμαι πολύ χαρούμενος, πέρασα στη σχολή που ήθελα!», «Νόμιζα πως δεν θα τελείωνα ούτε το λύκειο και τώρα είμαι φοιτητής!», τα τηλεφωνήματα που δέχθηκε ο διευθυντής του λυκείου στο ΕΚΚΝΑ (Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα) Πέτρος Δαμιανός από τα παιδιά του, τους τέσσερις μαθητές-κρατούμενους που πέτυχαν στις Πανελλαδικές μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα.
«Η αγωνία τους ήταν πολύ μεγάλη. Ρωτούσαν καθημερινά “έχουμε κανένα νέο για τις εξετάσεις;”. “Μπα, εγώ δεν θα περάσω”, έλεγε κάποιος άλλος…», αρχίζει να λέει ο κ.Δαμιανός. «Φέτος, ήταν πολύ καλή χρονιά – πέρασαν και οι τέσσερις υποψήφιοι. Αφενός, βοήθησε η πτώση των βάσεων, αφετέρου, κάναμε καλή επιλογή στο μηχανογραφικό κι έτσι με τα μόρια που συγκέντρωσαν όλοι μπήκαν σε κάποια σχολή». Αντίστοιχες επιτυχίες και τα προηγούμενα χρόνια: «Τέσσερις φέτος, πέρυσι δύο, πρόπερσι πάλι τέσσερα παιδιά. Ο ένας αποτελεί παράδειγμα για τον επόμενο. “Αφού το πέτυχε εκείνος, μπορώ κι εγώ”, σκέφτονται τα παιδιά. Αποκτούν κίνητρο, αρχίζουν να πιστεύουν στον εαυτό τους», συνεχίζει ο διευθυντής συγκινημένος. Οι συνθήκες, χωρίς αμφιβολία, αντίξοες: «18 έως 21 χρονών, όλα. Τα συγκεκριμένα παιδιά, αρκετό καιρό έγκλειστοι, πάνω από 2-3 χρόνια. Εδώ τελείωσαν λύκειο, έδωσαν Πανελλαδικές. Δεν ρωτώ ποτέ τι αδικήματα έχουν κάνει. Αν τα ίδια θελήσουν, μου λένε. Για μένα είναι μαθητές, όχι κρατούμενοι. Είναι δύσκολο να προσαρμοστούν και τα ίδια στον ρόλο τους – τη μισή μέρα κρατούμενοι, την άλλη μισή μαθητές. Στο σχολείο, προσφέρουμε ό,τι μπορούμε. Οι καθηγητές θα προσφέρουν εθελοντικά επιπλέον ώρες βοήθειας, έξτρα υλικό. Σχολικά βοηθήματα υπάρχουν στη βιβλιοθήκη μας. Πρόσβαση στο Ιντερνετ μόνο μέσω σχολείου, απαγορεύεται στη φυλακή. Φεύγοντας, ο μαθητής πηγαίνει σε ένα κελί τεσσάρων ατόμων – όχι πάντα πλήρες. Εκεί μελετά. Θυμάμαι ένα παιδί που είχε βγάλει ένα τραπεζάκι και καθόταν στον διάδρομο. Δεν καταλάβαινε ούτε φασαρία, τίποτε. Διάβαζε…».
Η επιτυχία σε μία πανεπιστημιακή σχολή, ωστόσο, αποτελεί το ξεκίνημα μάλλον παρά το τέλος μιας διαδρομής. Πολλές από τις δυσκολίες βρίσκονται μπροστά. Σύμφωνα με τον κ. Δαμιανό: «Οι τρεις από τους τέσσερις φετινούς επιτυχόντες πέρασαν εκτός Αθηνών. Οπότε ή θα πρέπει να γίνει μεταγωγή σε κοντινότερη στη σχολή τους φυλακή ή θα πρέπει να γίνει μετεγγραφή σε σχολή κοντά στη φυλακή. Αυτό είναι ένα θέμα. Αφού λυθεί, πρέπει να εξεταστεί το ζήτημα των αδειών. Οι άδειες δεν βγαίνουν αυτόματα μόλις περάσει κάποιος στο πανεπιστήμιο. Προηγείται έγκριση από το συμβούλιο της φυλακής. Αν υπάρχει πρόβλημα, αποφασίζουν ανώτερα συμβούλια.
Εννοείται πως πρέπει να συνεχιστεί η σκληρή δουλειά εκ μέρους των παιδιών. Οφείλουν να παρουσιάζουν αποτελέσματα, να περνούν μαθήματα, διαφορετικά η άδεια μπορεί να διακοπεί ανά πάσα στιγμή».
«Προσγείωση» στη σχολή
Πόσο ομαλή μπορεί να είναι η προσγείωση στο περιβάλλον της σχολής; Μιλούν ή όχι για την προέλευσή τους; «Γραμματεία και καθηγητές γνωρίζουν. Εξάλλου, συχνά χρειάζεται κάποια διευκόλυνση σχετικά με τις ώρες παρακολούθησης εργαστηρίων – δεν θα μπει ο κρατούμενος 4-8 μ.μ., γιατί πώς θα επιστρέψει; Η συνεργασία μας, πάντα άψογη», επισημαίνει ο κ. Δαμιανός. «Στα ίδια τα παιδιά συστήνω να μην δώσουν στίγμα από πού έρχονται. Να μπουν ήρεμα στη φοιτητική ζωή. Οταν αργότερα αισθανθούν ασφάλεια και θελήσουν να μιλήσουν στον διπλανό τους, ας το κάνουν».
Η παντελής απουσία μέριμνας για το «μετά» είναι όμως αυτό που απασχολεί περισσότερο τον διευθυντή του σχολείου των φυλακών ανηλίκων. Οπως εξηγεί ο κ. Δαμιανός: «Τι γίνεται όταν αυτά τα παιδιά αποφυλακιστούν πριν τελειώσουν τη σχολή; Εγώ σηκώνω τα χέρια ψηλά! Αν ένας δευτεροετής φοιτητής βγει στην κοινωνία, θα έχει να αντιμετωπίσει ένα σωρό προβλήματα –να βρει στέγη, φαγητό, τα προς το ζην– προκειμένου να μπορέσει να συνεχίσει απερίσπαστος τις σπουδές του. Είναι φορές που σκέφτεται κανείς ότι θα ήταν προτιμότερο να έμενε λίγο ακόμη στη φυλακή, γιατί τώρα δεν θα τελειώσει ποτέ. Δυστυχώς, τα περισσότερα παιδιά δεν θα βρεθούν σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Και δεν γίνονται ξαφνικά ατσαλένιοι οι άνθρωποι που υπήρξαν παραβατικοί. Αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα που πρέπει ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε: Να στηρίξουμε όλα τα παιδιά, ώστε να μην ξαναπέσουν εκεί που ήταν πριν. Γιατί αλλιώς είναι φαύλος κύκλος».