Κάθε χρόνο, την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου, οι Αμερικανοί γιορτάζουν την Ημέρα της Εργασίας – εθνική εορτή, που προσφέρει στους εργαζομένους ένα τριήμερο αργίας για να αποχαιρετίσουν το καλοκαίρι. Κάθε τέσσερα χρόνια, η Ημέρα της Εργασίας δίνει το σύνθημα για τον τελικό γύρο του προεκλογικού αγώνα, προσφέροντας στους προεδρικούς υποψηφίους την ευκαιρία να υποσχεθούν ευχάριστα πράγματα στους εργαζομένους, την πλειονότητα του εκλογικού σώματος. Την περασμένη Δευτέρα, όμως, οι παράλληλες ομιλίες του προέδρου Τραμπ και του Δημοκρατικού υποψηφίου Τζο Μπάιντεν –με πιο αξιοπρόσεκτο σημείο ότι αντάλλαξαν τα κοσμητικά επίθετα «ηλίθιος» και «δειλός»– επισκιάστηκαν από πολύ σοβαρότερα γεγονότα: την παρέλαση αντίπαλων, ένοπλων πολιτοφυλακών σε δρόμους αμερικανικών πόλεων, ανησυχητικό οιωνό για την πιο τοξική εκλογική αναμέτρηση που γνώρισε η Αμερική μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Περισσότεροι από 1.000 οπαδοί του Τραμπ κατέβηκαν, την περασμένη Δευτέρα, στους δρόμους του Σάλεμ, πρωτεύουσας της πολιτείας Ορεγκον, με αυτοκινητοπομπή, οπλισμένοι με πιστόλια, καραμπίνες, μαχαίρια και ρόπαλα (νόμιμα όλα αυτά, στη χώρα όπου όχι μόνο η οπλοκατοχή, αλλά και η ένοπλη διαδήλωση αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα). Στο πέρασμά τους, ήρθαν σε σύγκρουση με διαδηλωτές του κινήματος Black Lives Matter, τους οποίους απώθησαν, ευτυχώς χωρίς να υπάρξουν θύματα. Λιγότερη τύχη είχαν ο οπαδός του προέδρου Ααρον Ντάνιελσον, ο οποίος σκοτώθηκε από πυροβολισμό σε ανάλογο επεισόδιο στο Πόρτλαντ του Ορεγκον, στις 29 Αυγούστου, και ο ύποπτος για τη δολοφονία του, Μάικλ Ράινολ, ο οποίος δήλωνε οπαδός του αντιφασιστικού κινήματος Antifa και σκοτώθηκε από αστυνομικά πυρά λίγες ημέρες αργότερα.
Δεν ήταν τα μοναδικά κρούσματα. Το Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στη Λούιβιλ του Κεντάκι, φορώντας μαύρες μάσκες, αλεξίσφαιρα γιλέκα και κραδαίνοντας αυτόματα όπλα, δεκάδες μέλη της πολιτοφυλακής μαύρων Not F…cking Around Coalition, ζητώντας να αποδοθεί δικαιοσύνη για την 26χρονη Μπρεόνα Τέιλορ – άλλο ένα μέλος της μαύρης κοινότητας που σκοτώθηκε από λευκούς αστυνομικούς. Με τις εκλογές να εξελίσσονται σε πόλεμο της Αμερικής του Τραμπ με την Αμερική που σιχαίνεται τον Τραμπ, και με τα δύο στρατόπεδα να έχουν ήδη αρχίσει να μετρούν τους δικούς τους «μάρτυρες», αναρωτιέται κανείς μέχρι πού μπορεί να φτάσει το γαϊτανάκι της βίας και της αντεκδίκησης.
Για το επιτελείο Τραμπ, οι ταραχές ήταν λιγότερο απειλή δημόσιας ασφάλειας και περισσότερο ευκαιρία για πολιτικά κέρδη. Στις 26 Αυγούστου, η τότε σύμβουλος του προέδρου, Κελιάν Κόνγουεϊ, δήλωσε με περίσσεια κυνισμού: «Οσο περισσότερο επικρατούν το χάος, η αναρχία, ο βανδαλισμός και η βία, τόσο καλύτερα, γιατί δείχνει ξεκάθαρα ποιος είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να περιφρουρήσει τη δημόσια ασφάλεια, τον νόμο και την τάξη».
Και είναι αλήθεια ότι ο Αμερικανός πρόεδρος κατάφερε για ένα διάστημα να μετατοπίσει την αντιπαράθεση με τον Μπάιντεν στο προσφιλές του πεδίο, με αποτέλεσμα να κλείσει κάπως την ψαλίδα των δημοσκοπήσεων.
Φαίνεται όμως ότι τα όποια κέρδη ήταν περιορισμένα και πρόσκαιρα. Στον μέσο όρο των 12 τελευταίων δημοσκοπήσεων, ο Μπάιντεν διατηρεί προβάδισμα 7,3% με τάση αύξησης. Επιπλέον, προηγείται σχεδόν σε όλες τις διαφιλονικούμενες πολιτείες που θα κρίνουν την αναμέτρηση – αλλού περισσότερο, αλλού λιγότερο. Βέβαια, με δεδομένη τη μεγάλη ανατροπή των προγνωστικών του 2016, ουδείς σώφρων άνθρωπος θα έσπευδε να αποκλείσει κάτι ανάλογο στη φετινή αναμέτρηση.
Εκλογές-δημοψήφισμα
Γεγονός είναι ότι ο Τραμπ θα δώσει τη μάχη σε ανηφορικό έδαφος και ότι δεν θα έχει καμία ελπίδα αν δεν καταφέρει να αντιμετωπίσει την πιο ουσιαστική επιτυχία του Μπάιντεν: το γεγονός ότι κατάφερε να μετατρέψει αυτές τις εκλογές σε δημοψήφισμα για τον Τραμπ – ένα δημοψήφισμα που ενώνει τους Δημοκρατικούς, διασπά τους Ρεπουμπλικανούς και το οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος είναι καταδικασμένος να το χάσει. Επομένως, αν θέλει να ανατρέψει τα προγνωστικά, θα πρέπει να μετατοπίσει τον άξονα της εκστρατείας του από την προσωπική αντιπαράθεση με τον Μπάιντεν (και τον Ομπάμα) σε προγραμματική σύγκρουση, επενδύοντας κυρίως στο πεδίο της οικονομίας, ένα από τα ελάχιστα όπου συνεχίζει να εμπνέει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από τον Μπάιντεν. Η δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας το τελευταίο δίμηνο και η υποχώρηση της ανεργίας στο 8% αναμφίβολα τον βοηθούν.
Οχι ότι κι αυτό θα είναι εύκολο. Ασφαλώς ο Τραμπ μπορεί να ισχυριστεί, όπως έκανε πρόσφατα η σύνταξη της Wall Street Journal, ότι ο Μπάιντεν εμφάνισε «το πιο αριστερό πρόγραμμα προεδρικού υποψηφίου μεγάλου κόμματος στη διάρκεια της ζωής μας» και δεν θα έχει εντελώς άδικο. Στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει τη στήριξη της αριστερής πτέρυγας, κυρίως των οπαδών του Μπέρνι Σάντερς, υιοθέτησε αρκετά προχωρημένες θέσεις: αύξηση του ελάχιστου ομοσπονδιακού ωρομισθίου από 7,25 σε 15 δολάρια και της φορολογίας των επιχειρήσεων από 21% σε 28%, διαγραφή φοιτητικών χρεών, τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για δημιουργία θέσεων εργασίας, επέκταση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης κ.ά.
Αν όμως ο Τραμπ επιτεθεί στον Μπάιντεν από τη σκοπιά των παραδοσιακών θέσεων των Ρεπουμπλικανών για λιγότερους φόρους, μικρότερο κράτος και δημοσιονομική πειθαρχία, θα χάσει σημαντικό τμήμα της λευκής εργατικής τάξης που του εξασφάλισε τη νίκη στις κρίσιμες, βιομηχανικές πολιτείες των Μεγάλων Λιμνών και τελικά την ίδια την προεδρία το 2016.
Για πολλούς αναλυτές, η τελευταία ελπίδα του Τραμπ να αλλάξει το κλίμα θα είναι τα τρία ντιμπέιτ με τον Μπάιντεν, στις 29 Σεπτεμβρίου, στις 15 και στις 22 Οκτωβρίου. Στα 77 του χρόνια, ο Δημοκρατικός υποψήφιος δεν βρίσκεται στο ζενίθ της αντοχής και της δυνατότητας για πνευματική συγκέντρωση υπό συνθήκες πίεσης, όπως έδειξε κάποιες στιγμές και στα ντιμπέιτ για το χρίσμα του κόμματός του. Αλλά μήπως και ο Τραμπ, στους μήνες που μονοπωλούσε την προσοχή της κοινής γνώμης με τις καθημερινές τηλεοπτικές εμφανίσεις του για την πανδημία, δεν απέδειξε ότι είναι ο πιο αδυσώπητος αντίπαλος του ίδιου του εαυτού του;
Απομένει ο χειρότερος, αλλά καθόλου θεωρητικός, εφιάλτης όχι μόνο για τους Δημοκρατικούς, αλλά και για την ίδια την Αμερική. Το ενδεχόμενο να μην υπάρξει καθαρό αποτέλεσμα το βράδυ των εκλογών, καθώς η καταμέτρηση των επιστολικών ψήφων μπορεί να καθυστερήσει κάμποσες ημέρες, να αυτοανακηρυχθεί νικητής ο Τραμπ εάν προηγείται με βάση τα πρώτα αποτελέσματα από τις κάλπες, να ανατραπεί η εικόνα υπέρ του Μπάιντεν στη συνέχεια, να μην αναγνωρίζει το αποτέλεσμα ο Τραμπ και να οδηγηθούν οι ΗΠΑ σε μια πρωτοφανή συνταγματική κρίση, η οποία θα λυθεί τελικά στα δικαστήρια. Ή μήπως και στους δρόμους;