Oταν η σκληρή οικονομική πραγματικότητα άρχιζε να ροκανίζει τη δημοτικότητά του, ο Φρανσουά Μιτεράν αναζητούσε αντίβαρο στην υψηλών τόνων ευρωπαϊκή του πολιτική. Για τον μακροβιότερο πρόεδρο της Πέμπτης Δημοκρατίας, οι δύο ευρωπαϊκές προεδρίες της Γαλλίας προσέφεραν ιδανικές ευκαιρίες να αναδειχθεί σε ηγέτη πανηπειρωτικής κλίμακας: η πρώτη, το δεύτερο εξάμηνο του 1989, συνέπεσε με τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η δεύτερη, το πρώτο εξάμηνο του 1995, σημαδεύτηκε από τον εμφύλιο στη Βοσνία και τη μεγάλη διεύρυνση της Ε.Ε.
Κάτι ανάλογο συνέβη με την τελευταία γαλλική προεδρία του 2008, επί Νικολά Σαρκοζί. Δύο νέες διεθνείς αναστατώσεις, ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας και η έναρξη της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης, που θα συγκλόνιζε τις δυτικές κοινωνίες, χάρισαν στον Γάλλο προεδρεύοντα της Ενωσης διεθνή ακτινοβολία. Και στις δύο περιπτώσεις, το ρητορικό ερώτημα του Χένρι Κίσινγκερ –σε ποιον πρέπει να τηλεφωνήσω εάν θελήσω να μιλήσω με την Ευρωπαϊκή Ενωση;– είχε βρει προσωρινή απάντηση.
Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν είχε ακόμη ενηλικιωθεί επί προεδρίας Μιτεράν, ενώ το 2008 ήταν απλώς ένας τριαντάχρονος χρηματιστής του ομίλου Ρότσιλντ. Είναι πολύ πιθανό, όμως, ότι αποκόμισε από τα προηγούμενα των δύο προκατόχων του την πεποίθηση πως το ευρωπαϊκό χαρτί είναι εξαργυρώσιμο στο εσωτερικό πολιτικό χρηματιστήριο. Κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς θα κληθεί να δώσει τη μάχη για την επανεκλογή του στην προεδρική αναμέτρηση της 10ης και της 24ης Απριλίου. Το γεγονός ότι και αυτή η γαλλική προεδρία της Ενωσης, στο πρώτο εξάμηνο του 2022, συμπίπτει με μια σοβαρή γεωπολιτική κρίση, στην Ουκρανία, και με τη διεθνή κρίση της πανδημίας κάνει τις αναλογίες ακόμη ισχυρότερες. Παρουσιάζοντας τις προτεραιότητες της γαλλικής προεδρίας από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, την περασμένη Τετάρτη, ο Εμανουέλ Μακρόν σκιαγράφησε το όραμά του για την Ευρώπη όχι των προσεχών έξι μηνών, αλλά των επόμενων δέκα χρόνων: Μια Ευρώπη «πλήρως ανεξάρτητη, που θα αποφασίζει μόνη της για το μέλλον της και δεν θα εξαρτάται από τις επιλογές άλλων μεγάλων δυνάμεων». Μια Ευρώπη ικανή να υπερασπίζεται αυτοτελώς τα εξωτερικά της σύνορα, με ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης για περισσότερες, καλύτερα αμειβόμενες και σταθερές θέσεις εργασίας, με κολοσσιαίες επενδύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την αναρρίχηση της Ενωσης σε θέση ισότιμου παίκτη με ΗΠΑ – Κίνα στο πεδίο της ψηφιακής οικονομίας.
Ο πολιτικός υπολογισμός είναι προφανής. Ενόψει των εκλογών του Απριλίου, ο Εμανουέλ Μακρόν επιδιώκει να συσπειρώσει το δικό του στρατόπεδο και να διασπάσει τους αντιπάλους του χαράσσοντας τη διαχωριστική γραμμή «ευρωπαϊστές – ευρωσκεπτικιστές», με τον ίδιο να εκπροσωπεί τους πρώτους και την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν τους δεύτερους. Αυτή η διαχωριστική γραμμή φέρνει σε δύσκολη θέση την υποψήφια της Κεντροδεξιάς Βαλερί Πεκρές, ενδεχομένως την πιο επικίνδυνη αντίπαλο του Μακρόν, η οποία, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, δίνει μάχη στήθος με στήθος με τη Λεπέν για τη είσοδο στον δεύτερο γύρο. Απέναντι στη Λεπέν, ο Μακρόν είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει και πάλι, όπως και το 2017, καθώς οι αριστεροί ψηφοφόροι θα τον ψηφίσουν ανόρεκτα για να μη νικήσει η Ακροδεξιά.
Αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, του χώρου Σένγκεν και της πολιτικής ασύλου προωθεί το Παρίσι, παρά τις ισχυρές αντιστάσεις άλλων κρατών-μελών.
Η περίπτωση Πεκρές
Σε μια μονομαχία Μακρόν – Πεκρές, όμως, η μεγάλη πλειοψηφία τους θα μείνει παγερά αδιάφορη, ενώ πολλοί ψηφοφόροι της Λεπέν θα ψηφίσουν Πεκρές. Η αμφισημία έναντι της Ευρώπης είναι η αχίλλειος πτέρνα της γαλλικής Κεντροδεξιάς, όπως έδειξε το επεισόδιο της Πρωτοχρονιάς, όταν η Πεκρές ταυτίστηκε με τη Λεπέν, κατηγορώντας τον Μακρόν ότι διαγράφει τη γαλλική εθνική ταυτότητα επειδή η Αψίδα του Θριάμβου ντύθηκε με τη σημαία της Ε.Ε. Φυσικά η Πεκρές δεν αμφισβητεί τη θέση της Γαλλίας στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Ωστόσο, υπό την πίεση της Ακροδεξιάς, υιοθέτησε τη θέση για προτεραιότητα του εθνικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού, πήρε το μέρος της εθνικιστικής κυβέρνησης της Πολωνίας στη διαμάχη της με τις Βρυξέλλες και, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα, όπου συναντήθηκε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, εγκωμίασε το «ελληνικό μοντέλο» για τη σκληρή αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.
Αναπόφευκτα, η ηλεκτρισμένη πολιτική ατμόσφαιρα της προεκλογικής Γαλλίας έριξε τη σκιά της στο Στρασβούργο, την περασμένη Τετάρτη. Ανεβαίνοντας στο βήμα μετά τον Μακρόν ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, τόνισε ότι «χρειαζόμαστε περισσότερες πράξεις και όχι περισσότερες μεγάλες λέξεις», όπως αυτές που συνηθίζει να χρησιμοποιεί ο Γάλλος πρόεδρος μεταξύ Πνύκας, Σορβόννης και Στρασβούργου, ενώ ξεκαθάρισε ότι η παράταξή του υποστηρίζει τη Βαλερί Πεκρές.
Αμέσως μετά, καθώς εναλλάσσονταν στο βήμα Γάλλοι εκπρόσωποι των διαφόρων ρευμάτων, η γαλλική πολιτική αρένα μεταφέρθηκε στο ημικύκλιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Θα μείνετε στην Ιστορία ως ο πρόεδρος της αδράνειας στο κλιματικό», αναφώνησε ο Πράσινος Γιανίκ Ζαντό, συγκρίνοντας τον Μακρόν με τη Μέριλ Στριπ στην πολύκροτη ταινία «Don’t Look Up». Η αριστερή Μανόν Ομπρί θύμισε τους βαρύτατους τραυματισμούς «Κίτρινων Γιλέκων» στη Γαλλία, ενώ ο ακροδεξιός Ζορντάν Μπαρντελά χρέωσε στον πρόεδρο ότι μετατρέπει την Ευρώπη σε «πίσω αυλή των ΗΠΑ, λεία της Κίνας και ξενοδοχείο της Αφρικής».
Ανεξάρτητα από το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι, η γαλλική προεδρία έχει ήδη θέσει στην ημερήσια διάταξη τα κρίσιμα ζητήματα για το μέλλον της Ενωσης: Αναθεώρηση του ξεπερασμένου Συμφώνου Σταθερότητας, της συνθήκης Σένγκεν και της πολιτικής ασύλου, μεγάλες δημόσιες επενδύσεις για κλιματικό και ψηφιακές υποδομές, επαναφορά της πάγιας γαλλικής ιδέας για Ευρώπη των δύο ταχυτήτων (και μόνο υπό αυτό το πρίσμα προοπτική διεύρυνσης στα Δυτικά Βαλκάνια), διάλογος με τη Ρωσία για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, αυτόνομα από τις ΗΠΑ, βήματα για την ευρωάμυνα. Το ερώτημα, βεβαίως, αν οι έξι, ακρωτηριασμένοι (λόγω προεδρικών εκλογών), μήνες της γαλλικής προεδρίας αρκέσουν για να γίνουν ουσιώδη βήματα σε αυτά τα μεγάλα και δύσκολα θέματα, παραμένει ανοιχτό.