«Ισως έρθω ξαφνικά ένα βράδυ»: Το δημοφιλές στους Τούρκους τραγούδι της δεκαετίας του ’60 με τις απειλητικές συνδηλώσεις του κοντεύει να γίνει εμμονή για τον Ταγίπ Ερντογάν. Προ καιρού το είπε για τους Ελληνες, ενώ την περασμένη εβδομάδα το επανέλαβε για τους Κούρδους. Στη δεύτερη περίπτωση, δεν περιορίστηκε σε φραστικούς λεονταρισμούς. Από την περασμένη Κυριακή βρίσκεται σε εξέλιξη η επιχείρηση «Γαμψό ξίφος», με αεροπορικούς βομβαρδισμούς εναντίον του ένοπλου κουρδικού κόμματος ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ και της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG στη βόρεια Συρία. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει ήδη προαναγγείλει εισβολή στρατού ξηράς και τεθωρακισμένων για την εκδίωξη της YPG και τη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» σε βάθος 30 χιλιομέτρων από τα τουρκοσυριακά σύνορα.
Αφορμή στάθηκε η τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, με έξι νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, την οποία η Αγκυρα απέδωσε σε Κούρδους. Ωστόσο, τόσο το ΡΚΚ όσο και η YPG αποποιήθηκαν κάθε ευθύνη, ενώ μυστήριο καλύπτει την Αχλάμ Μπασίρ, η οποία συνελήφθη ως βασική ύποπτος από τις τουρκικές αρχές. Η φιλοκυβερνητική Sabah έγραψε ότι η Μπασίρ είναι υψηλό στέλεχος του «Εθνικού Συριακού Στρατού» (SNA), συνονθυλεύματος αντάρτικων ομάδων που πολεμούν τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ Ασαντ με τη βοήθεια της Αγκυρας. Κατά τη γαλλική Le Monde, η Μπασίρ ανήκει στην «Ταξιαρχία Σουλτάν Μουράντ», ένοπλη οργάνωση Τουρκμενίων που συνδέεται με τον SNA και χρηματοδοτείται από την Τουρκία.
Κατά μία εικασία, η επίθεση της 13ης Νοεμβρίου ήταν προβοκάτσια από το βαθύ κράτος της Τουρκίας με στόχο να ακυρωθούν τα ανοίγματα του Ερντογάν προς τον κουρδικό παράγοντα. Πρόσφατα, αντιπροσωπεία του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ συναντήθηκε με στελέχη του φιλοκουρδικού HDP για να συζητήσουν μια ελάσσονα συνταγματική αναθεώρηση, παρότι ο Ερντογάν έχει φυλακίσει ηγέτες και δημάρχους του HDP, αντιμετωπίζοντάς το ως πολιτική βιτρίνα του ΡΚΚ. Λίγο αργότερα δόθηκε για πρώτη φορά άδεια στον πρώην ηγέτη του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς να βγει από τις φυλακές της Αδριανούπολης και να επισκεφθεί τον άρρωστο πατέρα του στο Ντιγιάρμπακιρ.
Οι χειρονομίες αυτές είναι εύκολα ερμηνεύσιμες, καθώς το κουρδικό στοιχείο αποτελεί το 15%-20% του εκλογικού σώματος και η συμπεριφορά του στις κρίσιμες εκλογές του Ιουνίου του 2023 μπορεί να κρίνει το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν. Το ελάχιστο που θα επιθυμούσε ο Τούρκος πρόεδρος είναι το HDP και οι αριστεροί του σύμμαχοι, που εκπροσωπούν την τρίτη πολιτική παράταξη στη χώρα (οι δημοσκοπήσεις τούς δίνουν 14%-15%) να μη συμμαχήσουν με την Εθνική Συμμαχία των έξι αντιπολιτευόμενων κομμάτων, με επικεφαλής το κεμαλικό CHP, που επιδιώκουν να θέσουν τέλος στην εικοσαετή κυριαρχία των ισλαμιστών.
Την εκδοχή της συνωμοσίας από το βαθύ κράτος απέρριψε, με συνέντευξή του στην ιστοσελίδα Al Monitor, ο Μασλούμ Αμπντί, στρατιωτικός διοικητής των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, εκτιμώντας ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν ήταν εκείνη που οργάνωσε την προβοκάτσια.
Οι Κούρδοι αρνήθηκαν από την πρώτη στιγμή ότι βρίσκονται πίσω από την πολύνεκρη επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη – Θεωρούν ότι ήταν «προβοκάτσια» του Τούρκου προέδρου.
Οπως και να έχουν τα πράγματα, ο Τούρκος ηγέτης εκμεταλλεύθηκε την τρομοκρατική ενέργεια για να εξαπολύσει μια επίθεση που θα ολοκληρώσει, όπως ελπίζει, το ημιτελές έργο από τις τρεις προηγούμενες εισβολές του στη βόρεια Συρία. Τον Αύγουστο του 2016 σταμάτησε την προέλαση των Κούρδων που νικούσαν το Ισλαμικό Κράτος και δημιούργησε προγεφυρώματα στην Τζαραμπλούς και στην Αζάζ, δυτικά του Ευφράτη. Τον Ιανουάριο του 2018 απώθησε τους Κούρδους από τον θύλακο του Αφρίν, και πάλι δυτικά του ποταμού. Τον Οκτώβριο του 2019 έδιωξε τους Κούρδους μαχητές από το Τελ Αμπιάντ και το Ρας αλ Αϊν, ανατολικά του Ευφράτη. Στην επικείμενη, τέταρτη εισβολή του, θα επιχειρήσει να βάλει οριστικά ταφόπλακα σε κάθε μορφής κουρδική οντότητα στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας και να προχωρήσει σε ενός είδους εθνοκάθαρση, μεταφέροντας μεγάλο μέρος των 3,6 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων της Τουρκίας στις κουρδικές περιοχές.
Το προσφυγικό
Ο σχεδιασμός αυτός ανταποκρίνεται όχι μόνο στο κρατικό συμφέρον της Τουρκίας, όπως το αντιλαμβάνεται ο Ερντογάν, αλλά και στις εκλογικές του επιδιώξεις. Η πίεση του προσφυγικού κόστισε ακριβά στο ΑΚΡ κατά τις τελευταίες δημοτικές εκλογές και η εκτόνωσή της θα είναι ένα μεγάλο προεκλογικού ατού για τον Τούρκο πρόεδρο. Παράλληλα, η έξαρση του τουρκικού εθνικισμού θα φέρει σε δύσκολη θέση τους κεμαλικούς, καθώς, αν ο ηγέτης τους Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επιμείνει στην προσπάθεια συγκρότησης ενιαίου μετώπου με το HDP, είναι πολύ πιθανό να διασπάσει το δικό του μπλοκ – ήδη η Μεράλ Ακσενέρ του εθνικιστικού iYi έχει δηλώσει ότι «δεν θα καθήσει στο ίδιο τραπέζι» με το φιλοκουρδικό κόμμα.
Το μόνο που θα μπορούσε να βάλει φρένο στον Ερντογάν είναι η αντίδραση των Αμερικανών και των Ρώσων, που έχουν τα δικά τους συμφέροντα στη «Ροτζάβα», τις υπό κουρδικό έλεγχο περιοχές της βόρειας Συρίας. Για τους Αμερικανούς, που διατηρούν περίπου 900 στρατιώτες και βάσεις στην περιοχή Χασάκα, στα βορειοανατολικά, οι Κούρδοι είναι οι μόνοι υπολογίσιμοι στρατιωτικοί σύμμαχοι στο πεδίο. Σοβαρότερα είναι τα διακυβεύματα για τη Ρωσία, η οποία έχει πολύ βαρύτερο στρατιωτικό αποτύπωμα και μεγαλύτερα συμφέροντα στη Συρία. Την Τετάρτη, ο Ερντογάν επικήρυξε τρεις κουρδικές πόλεις ως άμεσους στόχους της εκστρατείας του: το Κομπάνι, πόλη-σύμβολο από τη μάχη εναντίον του ISIS, το Ταλ Ριφάτ και το Μανμπίτζ. Και οι τρεις πόλεις βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Ρώσων και του Ασαντ, ενώ οι δύο τελευταίες παίζουν κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο του Χαλεπίου.
Μέχρι τώρα, όμως, η αντίδραση Αμερικανών και Ρώσων είναι μάλλον πλατωνική. Την περασμένη εβδομάδα η Τουρκία σήκωσε για πρώτη φορά F-16 εναντίον των Κούρδων, περνώντας από τμήματα του συριακού εναέριου χώρου που ελέγχουν οι δύο πυρηνικές υπερδυνάμεις. Με τη γεωστρατηγική αξία της χώρας του αναβαθμισμένη λόγω Ουκρανικού, ο Ερντογάν προφανώς ελπίζει ότι θα επιτύχει τους στόχους του με την ανοχή Ουάσιγκτον και Μόσχας. Πολύ πιθανόν μάλιστα να επιδιώξει την ανοχή και του Ασαντ, όπως και της Βαγδάτης και της Τεχεράνης, δελεάζοντάς τους με την προοπτική να ψαλιδίσει τις φιλοδοξίες των Κούρδων.
Ηδη προανήγγειλε ότι κάποια στιγμή θα συναντηθεί με τον Σύρο πρόεδρο, τον οποίο πάσχιζε επί μία δεκαετία να ανατρέψει, όπως συναντήθηκε και με δύο άλλους μέχρι χθες εχθρούς του: τον Αιγύπτιο Σίσι και τον Σαουδάραβα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, βάζοντας στην άκρη την υπόθεση Κασόγκι για χάρη των 5 δισ. που θα ρίξει το Ριάντ στην τουρκική κεντρική τράπεζα. Πολύ χρήμα για τη στήριξη της λίρας, ενώ ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 85% και οι εκλογές πλησιάζουν.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr