Σε πεδίο μάχης της μεταξύ τους διένεξης μετέτρεψαν το Χαρτούμ δύο αντίπαλοι Σουδανοί στρατηγοί, υποχρεώνοντας τους κατοίκους της μεγαλούπολης των 5 εκατομμυρίων να αναζητούν καταφύγιο στα σπίτια τους. Η έκρηξη βίας το Σάββατο απομακρύνει την προοπτική αποχώρησης του στρατού από την εξουσία, μετά την ανατροπή του προέδρου Μπασίρ το 2019 ύστερα από μαζικές διαδηλώσεις. Οι δυνάμεις του στρατού, πιστές στον στρατηγό Αλ Μπουρxάν συγκρούονται με τους πολιτοφύλακες της Δύναμης Ταχείας Υποστήριξης (RSF), που προήλθε από τις τάξεις των Τζαντζαουίντ, ένοπλοι παραστρατιωτικοί, υπεύθυνοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην κρίση του Νταρφούρ.
– Πού διεξάγονται μάχες;
– Οι ένοπλες συγκρούσεις σημειώνονται κυρίως στην πρωτεύουσα, με μάχες να έχουν καταγραφεί και σε άλλες περιοχές της χώρας των 45 εκατ. κατοίκων. Στο Χαρτούμ, πολλοί κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικό και πόσιμο νερό, ενώ τα νοσοκομεία πασχίζουν να αντιμετωπίσουν το κύμα τραυματιών. Το προεδρικό μέγαρο έχει υποστεί ζημιές, αν και άγνωστο παρέμενε χθες ποιος έχει τον έλεγχο της πόλης.
– Ποιοι είναι οι αντίπαλοι;
– Ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα το 2019, έχοντας υπάρξει στενός συνεργάτης του έκπτωτου προέδρου Αλ Μπασίρ. Ο Μπουρχάν εκμεταλλεύθηκε το κύμα διαδηλώσεων που οδήγησε στην ανατροπή του Μπασίρ το 2019. Ο σημερινός επικεφαλής της χούντας είχε υπηρετήσει ως διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων στο Νταρφούρ του δυτικού Σουδάν, όταν περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και εκατομμύρια εκτοπίσθηκαν από τις μάχες την περίοδο 2003-08, προκαλώντας διεθνείς αντιδράσεις.
Η γεωγραφική θέση της χώρας με τα μεγάλα αποθέματα χρυσού την κάνουν στρατηγικά κρίσιμη.
Μετά την υπογραφή συμφωνίας το 2019, ο Μπουρχάν διορίσθηκε πρόεδρος του Κυβερνητικού Συμβουλίου, σώμα που θεσμοθετήθηκε με στόχο τη μετάβαση προς τη δημοκρατία. Στα τέλη του 2021, όμως, ο Μπουρχάν αρνήθηκε να παραδώσει την εξουσία, πραγματοποιώντας στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο Μπουρχάν ανήκει στην άρχουσα τάξη του Σουδάν, που αποτελείται κυρίως από εθνότητες αραβικής καταγωγής που ζουν στις παραποτάμιες ζώνες της χώρας και στην πρωτεύουσα.
Ο αντιστράτηγος Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκαλό είναι επικεφαλής της Δύναμης Ταχείας Υποστήριξης (RSF), που προήλθε από τις τάξεις των Τζαντζαουίντ, των επίφοβων έφιππων πολιτοφυλάκων, υπεύθυνων για σωρεία εγκλημάτων στο Νταρφούρ.
Ο Νταγκαλό κατάγεται από αγροτική οικογένεια και αναδείχθηκε διοικητής των Τζαντζαουίντ, υπό τις διαταγές του Μπουρχάν. Οι πολιτοφύλακες του Νταγκαλό ευθύνονται για ορισμένα από τα χειρότερα εγκλήματα στον πόλεμο του Νταρφούρ. Η αποτελεσματικότητα του Νταγκαλό στην πάταξη της εξέγερσης στην επαρχία του Νταρφούρ του εξασφάλισε την εύνοια του Μπουρχάν, ο οποίος τον διόρισε το 2013 επικεφαλής της RSF. Τον Οκτώβριο του 2021, οι στρατηγοί Μπουρχάν και Χαμντάν-Νταγκαλό ένωσαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να καταλάβουν την εξουσία. Τους τελευταίους μήνες, όμως, οι σχέσεις των δύο ανδρών είχαν διαρραγεί.
– Από πού πηγάζει το διεθνές ενδιαφέρον για έναν μικρής κλίμακας πόλεμο στην Αφρική;
– Η γεωγραφική θέση του Σουδάν, μεταξύ της Αιγύπτου και των κρατών της περιοχής του Σαχέλ, κάνουν τη χώρα στρατηγικά κρίσιμη. Τα μεγάλα αποθέματα χρυσού προκαλούν το ενδιαφέρον μεγάλων οικονομικών δυνάμεων, ενώ το Χαρτούμ επιδιώκει να ανακαλύψει νέες πηγές επενδύσεων, μετά την ανεξαρτητοποίηση του νότιου Σουδάν, που στέρησε από το Χαρτούμ μεγάλα πετρελαϊκά έσοδα. Η Ρωσία έχει προσφέρει στο καθεστώς του Μπουρχάν την τεχνογνωσία του μισθοφορικού ομίλου Wagner, ενισχύοντας τον σουδανικό στρατό με εξοπλισμό και εξασφαλίζοντας ως αντάλλαγμα ρωσική πρόσβαση στην εξόρυξη χρυσού. Η Μόσχα πιέζει επίσης το Σουδάν προκειμένου ρωσικά πολεμικά πλοία να έχουν πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα. Επικίνδυνο διπλωματικό επεισόδιο απειλήθηκε τη Δευτέρα, όταν δυνάμεις της RSF του Νταγκαλό αιχμαλώτισαν 30 Αιγύπτιους πιλότους και μηχανικούς αεροσκαφών, οι οποίοι –σύμφωνα με την RSF– βομβάρδιζαν στόχους στο Χαρτούμ για λογαριασμό του Μπουρχάν. Η βία έχει μεταπηδήσει και στο Νταρφούρ, που «φιλοξενεί» ήδη ένοπλες ανταρτικές οργανώσεις, πολλές από αυτές υπό την καθοδήγηση του ρωσικού ομίλου Wagner.