Για κάποιους από τα εκατομμύρια των τηλεθεατών ανά τον κόσμο, η στέψη του βασιλέα Καρόλου Γ ΄ είναι μια φαντασμαγορία αναμφισβήτητα εκθαμβωτική – παρωχημένης όμως εποχής. Με άλλα λόγια, μια διέξοδος από τη φαιά πραγματικότητα του σύγχρονου ανθρώπου. Εάν επρόκειτο περί αυτού και μόνον, τότε θα έλεγε κανείς ότι το τίμημα της «παραστάσεως» είναι πολύ υψηλό για τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου.
Oι κάτοικοι αυτών των νήσων έχουν δίχως αμφιβολία την πλέον οξυμμένη αντίληψη θεατρικότητος. Όχι απλώς ως θεατές, αλλά και ως μετέχοντες ταυτόχρονα στο θέαμα. Από μίαν άποψη, ποτέ δεν βρίσκονται εκτός σκηνής.
Κατά συνέπεια, το Στέμμα δεν είναι λείψανο, αλλά «αρχαίο δημιούργημα της φαντασίας των Άγγλων, που κρύφτηκε βαθιά σαν αδαμάντινο κειμήλιο στο πολιτιστικό μας υποσυνείδητο», έγραφε ο Ρότζερ Σκρότον, ο τελευταίος μεγάλος συντηρητικός θεωρητικός της Βρετανίας.
Έχουν, ασφαλώς, τη γοητεία τους οι λυρικές αποδόσεις κάποιου θέματος. Ιδίως όταν υπάρχουν ιστορικές αντιστοιχίες. Και όντως, στη διάρκεια περίπου 1.500 χρόνων εδραιωμένης μοναρχίας υπήρξε μόνο μία παρένθεση δεκαετίας –πάνω κάτω– που η χώρα αυτή έπαυσε να είναι βασίλειο. Ήταν η εποχή του Όλιβερ Κρόμγουελ – του «λόρδου προστάτη», όπως αποκαλείται. Αν και είναι μάλλον ασαφές ποιους και από τι τους προστάτευσε.
Στην κορυφή του γενεαλογικού δέντρου της βασιλικής οικογένειας του Ηνωμένου Βασιλείου βρίσκεται o Κέρντικ του Ουέσεξ, ένας πολέμαρχος της Δυτικής Σαξονίας του 6ου αιώνα. Η δυναστεία που ίδρυσε ο Κέρντικ είχε διάρκεια πάνω από 500 χρόνια. Και ο επιφανέστερος του Οίκου αυτού υπήρξε ο Αλφρέδος ο Μέγας, ο οποίος ένωσε υπό το Στέμμα του τους Άγγλους και τους περισσότερους πρίγκιπες της Ουαλίας.
Ο Κάρολος Γ΄ είναι ο 60ός φορέας του Στέμματος αυτών των νήσων. Κάτι αντίστοιχο ουδέποτε υπήρξε στα απομείναντα ή στα εξαλειφθέντα βασίλεια της Ευρώπης. Ούτως ή άλλως, το Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε από πολλές απόψεις ένα «ευρωπαϊκό παράδοξο», μη επιδεχόμενο μιμήσεως ή αντιγραφής.
Παράδοξον επίσης είναι ότι το Στέμμα δεν συνοδεύεται από «εθνικό προσδιορισμό», όπως σε άλλες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αφού τέσσερα είναι τα έθνη που συγκροτούν το Ηνωμένο Βασίλειο: Άγγλοι, Σκωτσέζοι, Ουαλοί και Ιρλανδοί.
Κατά συνέπεια, το Στέμμα που φέρει πλέον ο Κάρολος Γ΄ είναι το ύψιστο σύμβολο συνοχής τεσσάρων διαφορετικών εθνών, που δεν τα ένωναν εξ ορισμού ή αφετηρίας γλώσσα κοινή ή παραδόσεις. Είναι, ως εκ τούτου, ο αρχαιότερος και ισχυρότερος θεσμός αυτής της χώρας.
Κάποιοι επιμένουν πως η «ενότης» επετεύχθη διά της επικρατήσεως των Άγγλων επί των άλλων τριών εθνών αυτών των «εστεμμένων νήσων», κατά την έκφραση του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Ίσως ωστόσο θα ήταν σκόπιμο να αναλογισθεί κανείς ότι η δυναμικότερη δυναστεία αυτών των νήσων, οι Τudors, δεν ήσαν Άγγλοι, αλλά Ουαλοί εις την καταγωγή.
Πέρασε η χώρα αυτή αιματηρές περιόδους μεγάλης αστάθειας, πρωτίστως οφειλόμενες σε ενδοδυναστικές συγκρούσεις, οι οποίες έπαυσαν να υφίστανται όταν οι φιλελεύθεροι Ουίγοι, υποστηριζόμενοι από ολλανδικά στρατεύματα που είχαν εισβάλει στη Βρετανία, ανέτρεψαν τον τελευταίο βασιλιά της δυναστείας των Στιούαρτ, Ιάκωβο Β΄.
Αυτή ήταν η λεγόμενη «Ένδοξη Επανάσταση» του 1688, που εγκατέστησε στον θρόνο τη δυναστεία του Ανόβερου, της οποίας οι δύο πρώτοι βασιλείς –Γεώργιος Α΄ και Γεώργιος Β΄– δεν ομιλούσαν καν την αγγλική. Ο σημερινός μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ο μόνος ο οποίος φέρει το όνομα του πρώτου Στιούαρτ βασιλιά –Καρόλου Α΄– που είχε καρατομηθεί το 1649 από τον Όλιβερ Κρόμγουελ.
Άξιο μνείας είναι ίσως πως, όταν στις 25 Οκτωβρίου 2022 ο Κάρολος Γ΄ δέχθηκε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, υπήρχε πίνακας αναρτημένος ενός «Καβαλιέρου» – όπως αποκαλούνταν οι έφιπποι ευγενείς που υποστήριζαν τον Κάρολο Α΄. Άλλος ήταν ο πίνακας στην ίδια θέση όταν βασίλευε η Ελισάβετ Β΄.
Τα προαναφερθέντα δεν έχουν ασφαλώς καμία σημασία πρακτική. Είναι όμως άλλες δύο βελονιές εεπάνω στον καμβά του Στέμματος αυτού του υπεραιώνοβιου βασιλείου. Έτσι, ενώ τα πάντα μοιάζει να μένουν στατικά, κάθε μονάχης εισάγει διακριτικά κάποια στοιχεία της ιδιοσυστασίας του.
Ο Κάρολος Γ ΄ ανήλθε στον θρόνο σε ηλικία 73 ετών, νεότερος κατά 13 χρόνια μόνον από τον Εδουάρδο Γ΄, ο οποίος διαδέχθηκε τη μητέρα του, τη βασίλισσα Βικτωρία. Ο Εδουάρδος είχε τη φήμη «του πρώτου τζέντλεμαν της Ευρώπης». Εύχαρις, κοσμικός, λάτρης του ωραίου φύλου, αλλά με αδιατάρακτο βίο συζυγικό.
Και όμως, ο Εδουάρδος Γ΄, που ουδείς διανοήθηκε ποτέ να τον συγκρίνει με τη μητέρα του, την αυτοκράτειρα Βικτωρία, κατάφερε με τον δικό του τρόπο, με υπομονή και μεθοδικότητα, να αναθεωρήσει τη βρετανική πολιτική της «Λαμπράς απομονώσεως».
Παράλληλα έθεσε τις στέρεες βάσεις μιας συμμαχίας του βασιλείου με τη ρεπουμπλικανική Γαλλία και την τσαρική Ρωσία εναντίον της Γερμανίας του αυτοκράτορα Γουλιέλμου Α΄. Απέτυχε, όμως, να πείσει τον αυτοκράτορα των Αψβούργων, Φραγκίσκο Ιωσήφ. Ούτε όταν, προς έκπληξη μεγίστη των αυλικών του Χόφμπουργκ, είδαν τον αυτοκράτορα να επιβιβάζεται στο ανοικτό αυτοκίνητο του Εδουάρδου και να επιστρέφει γελαστός μετά από μία ώρα, με ξαναμμένο το πρόσωπό του από τον ήλιο. Υπάρχουν και κάποιες ατυχίες στη ζωή.
Έκπληξη πάλι προεκλήθη όταν ανακοινώθηκε ότι, αντί το πρώτο ταξίδι του νέου βασιλικού ζεύγους στο εξωτερικό να πραγματοποιηθεί σε κάποιες από τις χώρες της Κοινοπολιτείας, ο Κάρολος και η σύζυγός του Καμίλα θα επισκέπτονταν τη Γαλλία και τη Γερμανία. Αυτό ήταν κάτι που πιθανότατα δεν θα το έκανε η μητέρα του, Ελισάβετ Β΄.
Αλλά ήταν διαφορετικά τα χρόνια εκείνα, όταν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η παρέμβαση των ΗΠΑ στην
κρίση του Σουέζ, το 1956, υπέρ της Αιγύπτου επέφερε το πρώτο και αποφασιστικότερο πλήγμα εναντίον της βρετανικής αυτοκρατορίας. Η Κοινοπολιτεία αποτελούσε μία από τις ύψιστες προτεραιότητες του Στέμματος.
Ο Κάρολος ανέβηκε στον θρόνο όταν η Βρετανία είχε αποχωρήσει ήδη από την ΕΕ. Μία από τις προτεραιότητες της κυβερνήσεως των ημερών μας ήταν πλέον η αποκατάσταση λειτουργικών διαύλων επικοινωνίας, τουλάχιστον με δύο μείζονεςδυνάμεις της Ευρώπης, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Ήταν μια νέα αποστολή που αναλάμβανε να εκτελέσει ο νέος βασιλιάς, όχι αυτενεργώντας φυσικά.
Όμως, όπως συχνά συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχουν και ατυχίες. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, που αντιμετώπιζε μια βίαιη εξέγερση των πολιτών εκείνες τις ημέρες, ζήτησε αναβολή της επισκέψεως του Καρόλου. Ήταν η πρώτη φορά από το 1938, όταν ο Γεώργιος ΣΤ΄ είχε αναβάλει την επίσκεψή του στη Γαλλία λόγω του θανάτου της λαίδης Στράθμιρ, της μητέρας της συζύγου του Ελισάβετ.
Το αίτημα του κ. Μακρόν έγινε δεκτό με κατανόηση και συμπάθεια από τον Κάρολο Γ ΄. Αλλά η κριτική του ηγέτη του γαλλικού κόμματος των Ρεπουμπλικανών, Ερίκ Κλοτί, ήταν οξύτατη. «Τι θλιβερή εικόνα για τη χώρα μας, που δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια ενός αρχηγού κράτους». Αλλά αυτά αφορούν τους Γάλλους. Όχι τον Κάρολο ή τη Βρετανία.
Αντίθετα, η Γερμανία επεφύλαξε θερμότατη και πλήρως τελετουργική υποδοχή στο βασιλικό ζεύγος της Βρετανίας. Ο πρόεδρος της χώρας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, και η σύζυγός του υποδέχθηκαν τον Κάρολο και την Καμίλα στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, παρουσία μεγάλου στρατιωτικού αποσπάσματος και με τη ρίψη 21 κανονιοβολισμών. Κάτι που δεν συνέβη ποτέ από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ούτε όταν η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ είχε επισκεφθεί για τελευταία φορά τη Γερμανία, το 2015.
Το ενδιαφέρον του Καρόλου για θέματα κλιματικής αλλαγής εξήρε ο πρόεδρος Σταϊνμάιερ στη δεξίωση που παρέθεσε στο βασιλικό ζεύγος στο Schloss Bellevue, όπου γίνεται χρήση πράσινης ενέργειας. Τα πάντα με γερμανική σχολαστικότητα και επιμέλεια.
Βεβαίως, λίγες μόνον ημέρες μετά την άνοδό του στον θρόνο, όταν η τότε πρωθυπουργός Λιζ Τρας εξέφρασε αντιρρήσεις, ο Κάρολος ματαίωσε τη συμμετοχή του στη μείζονα οικολογική σύνοδο κορυφής που πραγματοποιείτο στο Κάιρο. Το Στέμμα ενσαρκώνει την επιβλητική εμφάνιση και την αδιατάρακτη ενότητα της χώρας, και αυτό έκανε επισκεπτόμενος τη Γερμανία.
Αυτά καθ’ όσον αφορά εις τα καθήκοντα ενός μονάρχη. Άλλοι οι «μυστηριακοί» κανόνες που ισχύουν κατά την τελετή της στέψεως. Διότι σε αυτή τη χώρα, όπου εμφανίσθηκε και εδραιώθηκε το κοινοβουλευτικό σύστημα, όπου ο πραγματισμός και η εμπειρική προσέγγιση ζωής αποτελούν κανόνα, ο Κάρολος κατά την τελετή της στέψεως θα λάβει και το «χρίσμα» από τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι. Πράξη συμβολική, δηλωτική ενός ιερού δεσμού του Θείου με τον μονάρχη.
Κανείς από τους άλλους εστεμμένους της Ευρώπης δεν έχει τον συμβολικό αυτόν δεσμό. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου τα πάντα προσαρμόζονται σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής αλλά και τίποτε δεν καταργείται οριστικώς.