O Τιαν Τιαν, η Μέι Σιονγκ και το μωρό τους Σιάο Τσι Τζι γυρίζουν σπίτι. Τα τρία γιγάντια πάντα του Εθνικού Ζωολογικού Κήπου της Ουάσινγκτον που λειτουργούσαν ως «μαγνήτες» για στρατιές θαυμαστών από κάθε γωνιά της Αμερικής, αν όχι του κόσμου, επιστρέφουν στην Κίνα.
Παρότι οι υπεύθυνοι του Εθνικού Κήπου ελάχιστα μιλούν για το ενδεχόμενο ανανέωσης ή επέκτασης της συμφωνίας δανείου 50 χρόνων που είχε συνάψει ο πρώην πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον με την Κίνα, η περιρρέουσα αίσθηση είναι από αμφίβολη έως αρκούντως απαισιόδοξη για την παραμονή στις ΗΠΑ των γιγαντιαίων αρκούδων με τους μαύρους κύκλους στα μάτια – που κατέληξαν να λειτουργούν σαν «βαρόμετρο υγείας» των διμερών διπλωματικών σχέσεων.
Η δε, εκδήλωση διάρκειας μιας εβδομάδας υπό τον τίτλο «γιγαντιαίο αντίο» υποδεικνύει πως ο Κήπος αντιμετωπίζει την επικείμενη αναχώρηση ως τέλος μιας εποχής.
Το διαφαινόμενο αυτό τέλος εποχής στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο εμπίπτει, τουλάχιστον όπως εκτιμούν οι αναλυτές των σινοαμερικανικών σχέσεων, σε μια ευρύτερη τάση. Με τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και μιας σειράς δυτικών χωρών τεταμένες, η Κίνα φαίνεται να αποσύρει σταδιακά τα πάντα της, καθώς οι μεταξύ τους συμφωνίες εκπνέουν, από πολλούς ζωολογικούς κήπους της Δύσης.
«Τιμωρητική διπλωματία των πάντα» αποκαλεί αυτήν την τάση ο Ντένις Γουάιλντερ, συνεργάτης του Πανεπιστημίου Georgetown, σημειώνοντας πως ακόμη δύο αμερικανικοί ζωολογικοί κήποι έχουν χάσει τα πάντα τους, ενώ προ ανάλογων «αναχωρήσεων» βρίσκονται Σκωτία και Αυστραλία.
Αυτή τη στιγμή, το Πεκίνο έχει παραχωρήσει 65 πάντα σε 19 χώρες, εν είδει «δανείου» στο πλαίσιο «προγραμμάτων έρευνας» για την προστασία του ευάλωτου αυτού είδους. Όπως προβλέπουν οι κατά καιρούς διμερείς συμφωνίες, τα πάντα επιστρέφουν στην Κίνα όταν φτάσουν στην ηλικία των 4 χρόνων και όταν… γεράσουν.
Ο ζωολογικός κήπος του Σαν Ντιέγο επέστρεψε τα πάντα του το 2019 και το ίδιο έκανε ο Κήπος του Μέμφις στο Τενεσί. Με την επικείμενη αναχώρηση των τριών αρκούδων από την Ουάσινγκτον, τα μόνα πάντα των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι αυτά της Ατλάντα – τουλάχιστον έως το τέλος του 2024, οπότε και εκπνέει η συμφωνία δανεισμού τους.
Το Πεκίνο ενδεχομένως «επιχειρεί να στείλει ένα μήνυμα», υποστηρίζει ο Γουάιλντερ, επικαλούμενος μια σειρά θεμάτων τριβής μεταξύ των δύο χωρών: Τις κυρώσεις από την αμερικανική κυβέρνηση σε γνωστούς Κινέζους πολίτες και αξιωματούχους, τους περιορισμούς στην εισαγωγή κινεζικών ημιαγωγών, τις κατηγορίες πως η κινεζική φαιντανύλη έχει κατακλύσει την αμερικανική αγορά, τα σενάρια περί κινεζικής ιδιοκτησίας του TikTok και τους φόβους παρακολούθησης Αμερικανών πολιτών και αξιωματούχων, την κρίση λόγω των κινεζικών «μετεωρολογικών» μπαλονιών πάνω από αμερικανικό έδαφος.
Επιπλέον, προσθέτει ο Γουάιλντερ, «το Πεκίνο είναι πεπεισμένο πως ΝΑΤΟ και ΗΠΑ στρέφονται κατά της Κίνας».
Μισός αιώνας πάντα
Το Πεκίνο αξιοποιεί τις αρκούδες, ως πολιτικό εργαλείο από το 1941, οπότε και δώρισε το πρώτο ζευγάρι πάντα στην Ουάσινγκτον, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την αμερικανική βοήθεια στη μάχη κατά της ιαπωνικής εισβολής.
Μετά την ανάληψη της εξουσίας από το Κομμουνιστικό κόμμα, η ανταλλαγή των πάντα περιοριζόταν αρχικά μόνον στους σοσιαλιστικούς εταίρους -τη Βόρεια Κορέα και τη Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο, σύντομα, το Πεκίνο άρχισε να ανοίγεται διπλωματικά στον κόσμο, με τα πάντα να γίνονται πρέσβεις καλής θέλησης και στη Δύση.
Πλέον τα παραχωρεί εν είδει δανείου για μια περίοδο δέκα ετών με δυνατότητα παράτασης. Το ετήσιο κόστος δανείου κυμαίνεται μεταξύ 1 και 2 εκατομμυρίων δολαρίων ανά ζεύγος, συν τα υποχρεωτικά έξοδα κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων για τη στέγαση των ζώων. Κάθε μωρό που γεννιέται, ανήκει στην κινεζική κυβέρνηση, αλλά υπάρχει η δυνατότητα παραχώρησής του έναντι επιπλέον αμοιβής, έως ότου φτάσει σε ηλικία ζευγαρώματος.
Τα τελευταία 50 χρόνια των σινοαμερικανικών συμφωνιών για τα πάντα δεν ήταν πάντα ανέφελα. Το 2010, ο Ντάνιελ Ας, τότε επικεφαλής της ομοσπονδιακή υπηρεσία Αλιείας και Άγριας Ζωής, είχε ταξιδέψει στην Κίνα για την επίλυση ενός γραφειοκρατικού ζητήματος που απειλούσε την ανανέωση της σύμβασης με το Εθνικό Κήπο της Ουάσινγκτον.
«Ωστόσο, σήμερα, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Αυτό που βιώνουμε τώρα είναι εντάσεις μεταξύ κυβερνήσεων, σε πολύ υψηλότερο επίπεδο, οι οποίες πρέπει να επιλυθούν ακριβώς σ’αυτό το επίπεδο» σημειώνει ο Ας.
Φέτος, ο θάνατος του Λε Λε, ενός αρσενικού πάντα στον ζωολογικό κήπο του Μέμφις, προκάλεσε νέα ανάφλεξη μεταξύ των δύο χωρών, με τους Κινέζους να κατηγορούν τις ΗΠΑ για κακομεταχείριση των ζώων, αξιώνοντας την άμεση επιστροφή τους -κάτι που έγινε- και τις ΗΠΑ να μιλούν για παραπληροφόρηση και διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Οι αναλυτές επισημαίνουν πως ποτέ δεν αποκλείεται το κλίμα να αναστραφεί, στρέφοντας το βλέμμα τους στην επικείμενη σύνοδο του OPEC (Οικονομική Συνεργασία Ασίας-Ειρηνικού) στο Σαν Φραντσίσκο όπου μια ενδεχόμενη συνάντηση Μπάιντεν-Σι ίσως λύσει και το αδιέξοδο των πάντα.
Μέχρι τότε, ωστόσο, το «προσκύνημα» στην Ουάσινγκτον για μια τελευταία συνάντηση με τις αρκούδες με το στομάχι σαρκοβόρων και την όρεξη φυτοφάγων, συνεχίζεται με αμείωτη ένταση.
Πηγή: Associated Press