ΟΣΛΟ. Στη Ναργκίς Μοχαμαντί, φυλακισμένη ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν, απένειμε χθες η επιτροπή Νομπέλ το βραβείο Ειρήνης για το 2023. Η Μοχαμαντί δεσμεύθηκε σε μήνυμά της από τις διαβόητες φυλακές Εβίν της Τεχεράνης, όπου κρατείται, ότι θα παραμείνει στη χώρα και θα συνεχίσει την ακτιβιστική της δράση.
«Ποτέ δεν πρόκειται να σταματήσω να πολεμώ για τη δημοκρατία, την ελευθερία και την ισότητα. Το βραβείο Νομπέλ Ειρήνης είναι βέβαιο ότι θα με κάνει πιο επίμονη, ανθεκτική, αποφασισμένη, αισιόδοξη και ενθουσιώδη στον δρόμο αυτό, επιταχύνοντας παράλληλα το βήμα μου», αναφέρει η Μοχαμαντί σε ανακοίνωσή της που δημοσιοποιήθηκε λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος από εκπρόσωπο της νορβηγικής ακαδημίας. Η βραβευθείσα ηγείται εκστρατείας για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν, την κατάργηση της θανατικής ποινής στην ισλαμική δημοκρατία και τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης στις φυλακές της χώρας. Εκτίει ποινή κάθειρξης 12 ετών στις φυλακές Εβίν της πρωτεύουσας, που έγιναν γνωστές ως κέντρο βασανιστηρίων αντιφρονούντων από τη μυστική αστυνομία Σαβάκ του καθεστώτος του σάχη Ρεζά Παχλεβί. Η Μοχαμαντί έχει καταδικασθεί, μεταξύ άλλων, για διασπορά προπαγάνδας που έβλαψε την εθνική ασφάλεια.
«Η νορβηγική επιτροπή Νομπέλ επέλεξε να απονείμει το βραβείο Ειρήνης 2023 στη Μοχαμαντί για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και την εκστρατεία της για προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους», ανέφερε η επιτροπή στην απόφασή της.
«Ποτέ δεν πρόκειται να σταματήσω να πολεμώ για τη δημοκρατία, την ελευθερία και την ισότητα», δήλωσε η βραβευθείσα.
Η Μοχαμαντί δεν διέκοψε τη δράση της ακόμη και πίσω από τα σίδερα των φυλακών Εβίν, δημοσιεύοντας επιστολές για την κατάσταση των φυλακών και τη βία που υφίστανται οι κρατούμενες. Η Βρετανο-ιρανή Ναζανίν Ζαγκαρί-Ράτκλιφ, η οποία μοιράστηκε κελί στις φυλακές Εβίν με τη Μοχαμαντί, είπε μιλώντας στην εφημερίδα The Guardian: «Χαίρομαι τόσο πολύ για αυτήν. Εκανε τόσο πολλά για όλες μας στην Εβίν. Η Ναργκίς αποτελεί έμπνευση και στήριγμα για όλες τις κρατούμενες στη γυναικεία πτέρυγα των φυλακών, χάρη στον επίμονο αγώνα της κατά των παραβιάσεων των δικαιωμάτων των γυναικών, κατά της απομόνωσης και της θανατικής ποινής. Το βραβείο αυτό ανήκει και σε κάθε Ιρανή, η οποία έχει πέσει θύμα αδικίας στη χώρα».
Ο 16χρονος γιος της βραβευθείσας, Αλί Ραχμανί, που ζει με τη δίδυμη αδελφή του και τον σύζυγο της Μοχαμαντί και πατέρα του στο Παρίσι, είπε μιλώντας χθες στους New York Times: «Βρισκόμουν στο σχολείο όταν ανακοινώθηκε η είδηση. Το είδα κοιτώντας στα κρυφά το τηλέφωνό μου κάτω από το θρανίο. Συγκρατήθηκε να μη φωνάξω από τη χαρά μου. Φοβόμαστε για τη μητέρα μου κάθε μέρα. Το βραβείο είναι μήνυμα προς αυτήν να συνεχίσει και να μην εγκαταλείψει τον αγώνα».
Με τη βράβευση της Μοχαμαντί, η επιτροπή των Νομπέλ τιμά το κίνημα Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία, που κλόνισε το θεοκρατικό καθεστώς πέρυσι και οδήγησε σε κύμα κρατικής καταστολής. Οι διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο κατά τη διάρκεια κράτησής της από την αστυνομία της Μάχσα Αμινί, νεαρής γυναίκας κουρδικής καταγωγής, η οποία συνελήφθη από την αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε ισλαμική μαντίλα.
Η Μοχαμαντί είναι επίσης αντιπρόεδρος της οργάνωσης Υπερασπιστές των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, με πρόεδρό της τη Σιρίν Εμπαντί, τιμηθείσα με το βραβείο Νομπέλ Ειρήνης το 2003. Μέχρι χθες το απόγευμα, οι ιρανικές αρχές δεν είχαν σχολιάσει τη βράβευση της έγκλειστης ακτιβίστριας. Μόνο το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Φαρς ανέφερε ότι η Μοχαμαντί «έλαβε το βραβείο της από Δυτικούς» και την κατηγόρησε για «τα πολλά πρωτοσέλιδα για την αντεθνική δράση της στον διεθνή Τύπο».
Οι αριθμοί
104 είναι τα Νομπέλ Ειρήνης που έχουν δοθεί από το 1901 έως το 2023.
141 οι βραβευθέντες με Νομπέλ Ειρήνης. Οι 111 ήταν προσωπικότητες και οι 30 οργανισμοί.
19 γυναίκες μόνο έχουν τιμηθεί με το βραβείο.
17 ετών ήταν, το 2014, η νεότερη βραβευθείσα, η Πακιστανή ακτιβίστρια Μαλάλα Γιουσαφζάι.
87 ετών ήταν, το 1995, ο φυσικός Τζόζεφ Ρότμπλατ, ο γηραιότερος βραβευθείς, που το 1944 είπε «όχι» στην ατομική βόμβα.
3 εν ενεργεία Αμερικανοί πρόεδροι βραβεύθηκαν: Θίοντορ Ρούζβελτ (1906), Γούντροου Ουίλσον (1919), Μπαράκ Ομπάμα (2009).