Το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Μάικλ Λιούις παρακολουθεί τη ζωή του εκκεντρικού Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ, ο οποίος καταδικάστηκε χθες για μία απ’ τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία των κρυπτονομισμάτων.
Ο Μάικλ Λιούις είναι από την πάστα εκείνη των δημοσιογράφων, των οποίων το ένστικτο μυρίζεται αμέσως μια καλή ιστορία. Οι διεισδυτικές του έρευνες έχουν πάντα κάτι ενδιαφέρον να πουν για την εποχή μας και τα βιβλία του σε κερδίζουν με την αμεσότητα και το υπόγειο χιούμορ τους. Είτε γράφει για τη χρηματοπιστωτική κρίση που άλλαξε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων είτε για τη φιλία δύο επιστημόνων που άλλαξαν την ψυχολογία είτε για έναν προπονητή που άλλαξε τη μοίρα του αθλήματός του, ο Λιούις έχει το προνόμιο να σκάβει βαθιά και να εντοπίζει θησαυρούς. Κι αυτό γιατί δεν γράφει από απόσταση, γνωρίζει τους πρωταγωνιστές και τους δευτεραγωνιστές της ιστορίας του, κρατώντας διαρκώς σημειώσεις. Οι εμμονές του στο τέλος τον ανταμείβουν πλουσιοπάροχα.
Περιουσία 22,5 δισ. δολ.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Going Infinite: The Rise and Fall of a New Tycoon» εστιάζει σ’ έναν νεομεγιστάνα κι είναι τόσο συναρπαστικό, όσο και τα προηγούμενα. Μια μέρα, ο Λιούις λαμβάνει ένα τηλεφώνημα από ευκατάστατο φίλο του, ο οποίος του ζητάει μια χάρη: να συναντήσει έναν νεαρό επιχειρηματία και να κρίνει τον χαρακτήρα του. Ο φίλος του είναι επίδοξος επενδυτής στην εταιρεία του νεαρού και εμπιστεύεται απόλυτα την κρίση του Λιούις. Ο δημοσιογράφος κανονίζει μια συνάντηση με τον 29χρονο Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ, ο οποίος την εποχή εκείνη είναι ο πιο πλούσιος άνθρωπος κάτω των 30, με περιουσία 22,5 δισ. δολαρίων. Ο Σαμ εμφανίζεται όπως πάντα αναμαλλιασμένος, με τη μόνη αμφίεση που έχει στην ντουλάπα του και τη χρησιμοποιεί σε όλες τις περιστάσεις: σορτσάκι, μπλουζάκι, άσπρες κάλτσες και αθλητικά παπούτσια. Κι έτσι ξεκινάει ένα εκτενές ρεπορτάζ που τα έχει όλα: προδοσίες, σεξ, υψηλά ιδανικά, διαφθορά και άφθονο χρήμα.
Ο Λιούις απέκτησε πρόσβαση στη ζωή του Μπάνκμαν-Φριντ και ως αποτέλεσμα συνομίλησε μαζί του επί πολλές ώρες. Τον είδε να μιλάει ζωντανά στην τηλεόραση, ενώ ταυτόχρονα έπαιζε το αγαπημένο του παιχνίδι κι έστελνε μηνύματα, τον άκουσε να του μιλάει για την έλλειψη αισθημάτων του και για την αδιαφορία του για το πώς νιώθουν οι άλλοι. «Σκεφτόταν περισσότερο τον εαυτό του σαν μια σκεπτόμενη μηχανή, παρά σαν κάποιον που αισθάνεται», σχολιάζει ο δημοσιογράφος. Το βιβλίο ξεκινάει με τη θετική γνωμοδότηση του Λιούις, έπειτα απ’ την πρώτη τους συνάντηση, και καταλήγει σχεδόν δύο χρόνια μετά, με τη σύλληψη του νεαρού, με αφορμή μια απ’ τις μεγαλύτερες απάτες που έχουν γίνει ποτέ στα κρυπτονομίσματα. Για το ίδιο διάστημα ο Μπάνκμαν-Φριντ εθεωρείτο ο «βασιλιάς των κρυπτονομισμάτων», και φιγουράριζε στα εξώφυλλα του Forbes και του Fortune. Ηταν ο ιδρυτής ενός απ’ τα μεγαλύτερα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων στον κόσμο, του FTX. Οπως λέει κι ένας συνεργάτης του στο βιβλίο, «τα ανταλλακτήρια ήταν μηχανές χρήματος, ήταν ουσιαστικά τα καζίνο που κάθονταν στη μέση μιας παγκόσμιας και μοναδικής στα χρονικά κερδοσκοπικής φρενίτιδας και χρέωναν τέλη για κάθε στοίχημα που τοποθετούνταν».
Πού πήγαν τα 6 δισ.
Μια απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές του βιβλίου του Λιούις είναι η εναγώνια προσπάθειά του να εξηγήσει στον αναγνώστη τον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Οσο προσπαθεί, τόσο εντείνεται η καχυποψία ότι πρόκειται για μια φούσκα, εφάμιλλη της μανίας της Τουλίπας, που κανονικά θα έπρεπε να είναι ελκυστική μόνο σε τζογαδόρους. Εως το τέλος, κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς έκανε ο Μπάνκμαν-Φριντ με τις εταιρείες του και το ερώτημα «πού πήγαν 6 δισ. δολάρια» μένει αναπάντητο. Γιατί κανείς δεν θέλησε να ξύσει κάτω απ’ τη λαμπερή επιφάνεια αυτού του πακτωλού δοσοληψιών; Το βιβλίο ήρθε προφανώς πολύ αργά και μπορεί πια να σταθεί στην υπόθεση μόνο ως τεκμήριο. Κυκλοφόρησε στις 6 Οκτωβρίου 2023, την ημέρα που ξεκινούσε η δίκη του έκπτωτου μεγιστάνα, που δηλώνει αθώος, και κανείς δεν μπορεί να είναι σε θέση να γνωρίζει αν θα είναι χρήσιμο στα χέρια της πολιτικής αγωγής, ή της υπεράσπισης. Το γεγονός αυτό δεν είναι το μοναδικό που αποδεικνύει ότι ο Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ ήταν κι εξακολουθεί να είναι ένα αίνιγμα.
Από χαρισματικό παιδί, στην απομόνωση – Το βιβλίο αποτελεί ένα εκτενές ρεπορτάζ, που τα έχει όλα: προδοσίες, σεξ, υψηλά ιδανικά, διαφθορά και άφθονο χρήμα.
Η ιστορία του
Το προφίλ που του φιλοτεχνεί ο Λιούις απέχει απ’ το να είναι ιδανικό. Ο μικρός Σαμ γεννήθηκε το 1992 σ’ ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον. Αμφότεροι οι γονείς του είναι καθηγητές Nομικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, «με μηδενικό ενδιαφέρον για τα χρήματα». Ο Σαμ δεν ενδιαφέρεται για τις επιδόσεις του στο σχολείο, παρόλο που πηγαίνει στα καλύτερα (είναι συμμαθητής με τον γιο του Στιβ Τζομπς) και οι ικανότητές του στα μαθηματικά είναι ορατές διά γυμνού οφθαλμού. Αναπτύσσει εμμονή με τα βιντεογκέιμ και κάποια στιγμή έρχεται σ’ επαφή με το κίνημα του «αποτελεσματικού αλτρουισμού». Προσλαμβάνεται σε μια επενδυτική εταιρεία, μαθαίνει γρήγορα πώς να βγάζει χοντρό χρήμα κι αποφασίζει να φτιάξει το FTX, χωρίς να έχει ιδέα από κρυπτονομίσματα. Η ικανότητά του να κερδίζει δολάρια μέσα από οικονομικά στοιχήματα ήταν πραγματικά μοναδική. Με τα χρήματα που κέρδιζε, ωστόσο, δεν ήθελε να αγοράζει γιοτ, αεροπλάνα κι αυτοκίνητα. «Χρειαζόταν άπειρα δολάρια», γράφει ο Λιούις, «επειδή σκόπευε να αντιμετωπίσει τους μεγαλύτερους υπαρξιακούς κινδύνους για τη ζωή στη Γη: πυρηνικούς πολέμους, πανδημίες πολύ πιο θανατηφόρες από την COVID-19, την τεχνητή νοημοσύνη που θα στρεφόταν εναντίον της ανθρωπότητας και θα μας εξαφάνιζε και ούτω καθεξής».
Σύγχρονος μύθος
Η στάση του Μπάνκμαν-Φριντ απέναντι στη ζωή οριζόταν αποκλειστικά και μόνο βάσει πιθανοτήτων. Ακόμη και η ερωτική και η συναισθηματική του ζωή. Η αλληλογραφία του με τη στενή του συνεργάτιδα και ερωμένη Κάρολιν Ελισον αποκαλύπτει μια κωμικοτραγική όψη αυτού του ακραία ορθολογικού τρόπου σκέψης. Ο Σαμ έγινε μέσα σε τρία χρόνια ο άνθρωπος που όλοι ήθελαν να συναναστρέφονται – γιατί απλά είχε πολλά χρήματα. Κανείς δεν αναρωτιόταν για την προέλευσή τους. Κανείς εξάλλου δεν καταλαβαίνει τα κρυπτονομίσματα. Η ιστορία που αφηγείται ο Λιούις είναι ένας ωραιότατος σύγχρονος μύθος.
Ενα χαρισματικό παιδί βρίσκει τον τρόπο να πλουτίσει, για να σώσει τον κόσμο απ’ την καταστροφή. Στην πορεία τον βοηθούν οι πάντες, επενδυτές κεφαλαίων υψηλού ρίσκου, διασημότητες (κατέβαλε μέσα σε μια τριετία στον Τομ Μπρέιντι και την τότε σύζυγό του Ζιζέλ Μπούντσεν, 55 εκατ. δολ. και 198,8 εκατ. δολ. στον καθένα, για είκοσι ώρες από τον χρόνο του καθενός) και πολιτικοί, οι οποίοι δέχονται γενναίες δωρεές απ’ το πορτοφόλι του (το 2020 έδωσε μόνο στην καμπάνια του προέδρου Μπάιντεν 5,2 εκατ. δολάρια). Η κατάρρευση του βασιλείου του θα αποκαλύψει ότι τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα ήταν ψηφιακά, δηλαδή 0 και 1, αέρας, το τίποτα. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν χρήματα απ’ τη χρεοκοπία του ανταλλακτηρίου, αλλά αυτό δεν ήταν το μεγαλύτερο πλήγμα. Πολλοί απ’ αυτούς επιμένουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τα κρυπτονομίσματα. Το μεγαλύτερο πλήγμα εντοπίζεται στην απώλεια της εμπιστοσύνης απέναντι σ’ έναν νέο και ικανό άνθρωπο. Αμέσως μετά την κατάρρευση, όλοι όσοι συνεργάστηκαν με τον υπερκινητικό δισεκατομμυριούχο, που στα 30 του κοιμόταν ακόμη με το αρκουδάκι του, φρόντισαν ακαριαία να πάρουν αποστάσεις. Λες και το έγκλημα δεν συντελέστηκε συλλογικά.
Οι πρώτες εντυπώσεις
Αυτή την εποχή, μοιάζει να λέει ο Λιούις, στεκόμαστε όλοι στις πρώτες εντυπώσεις. Ποιος κάθεται να κάνει την επίπονη και χρονοβόρο έρευνα για να αποκαλύψει την πραγματική ουσία των πραγμάτων; Οι μηχανισμοί που οφείλουν να ξεχωρίσουν την ήρα απ’ το στάρι, φαίνεται ότι δεν λειτουργούν. Εχουν αλωθεί απ’ τη μέριμνα για το βραχυπρόθεσμο κέρδος και υποτάσσονται εύκολα στις εντυπώσεις. Ετσι ζημιώνονται όλοι όμως. Η κάθαρση, η ενοχή του Μπάνκμαν-Φριντ, δεν κάνει άλλο απ’ το να μας ρίχνει πρόσκαιρα στάχτη στα μάτια. Για όποιον είχε πραγματικά ανοιχτά τα μάτια του απ’ την αρχή της ανόδου του, η κατάληξη της ιστορίας δεν αποτελεί έκπληξη. Εκεί που οι κανόνες είναι ασαφείς, ο λογαριασμός έρχεται ξαφνικά κι είναι πάντα μεγάλος.
Ενοχος για 7 κατηγορίες ο μεγιστάνας του κρύπτο
Με την «αυλαία» της σχεδόν μηνιαίας δίκης του Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ στη Νέα Υόρκη να πέφτει χθες το απόγευμα, ο έκπτωτος μεγιστάνας και πρωτοπόρος στο χρηματιστήριο κρυπτονομισμάτων κρίθηκε ένοχος για όλες τις κατηγορίες που του αποδόθηκαν και πλέον βρίσκεται αντιμέτωπος με δεκάδες χρόνια στη φυλακή.
«Ο Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ διέπραξε μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές απάτες στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια πλεκτάνη δισεκατομμυρίων δολαρίων, που αποσκοπούσε στο να τον κάνει “βασιλιά των κρυπτονομισμάτων”», δήλωσε ο Αμερικανός εισαγγελέας Ντάμιαν Γουίλιαμς ύστερα από την εξαγγελία της ετυμηγορίας. «Εκλεψε, εξαπάτησε και είπε ψέματα. Κι εμείς δεν έχουμε άλλη υπομονή», πρόσθεσε οργισμένος.
Εως 110 έτη φυλακή
Το αποτέλεσμα της δίκης είναι εξαιρετικά δυσμενές για τον Μπάνκμαν-Φριντ, καθώς το άθροισμα των επτά καταδικαστικών αποφάσεων για απάτη και ξέπλυμα χρήματος που εξαγγέλθηκαν εναντίον του, μπορεί να τον οδηγήσει σε φυλάκιση έως και 110 ετών. Αν και ο δικαστής είναι απίθανο να αποφασίσει να τον καταδικάσει για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, η ποινή του θα είναι σίγουρα κάθειρξη αρκετών δεκαετιών. Η τελική απόφαση θα ληφθεί στις 28 του ερχόμενου Μαρτίου.
Με τα χέρια σφιγμένα χαμηλά μπροστά του και τους γονείς του να κρατούν δίπλα του τα πρόσωπά τους, ο Μπάνκμαν-Φριντ ανέλαβε μόνος του την εκπροσώπησή του και δήλωσε για ακόμη μια φορά αθώος. Παραδέχθηκε πως έχει κάνει λάθη, όμως υποστήριξε πως όλες του οι πράξεις έγιναν με καλή πρόθεση.
Ο εκκεντρικός 31χρονος κατηγορήθηκε, μεταξύ άλλων, πως συνειδητά δεν διαφύλαξε τα χρήματα που του εμπιστεύθηκαν επενδυτές και πελάτες στην εταιρεία ανταλλαγής κρυπτονομισμάτων ονόματι FTX, που ανήκε στον ίδιο, αλλά τα χρησιμοποίησε για να πληρώσει ιδιωτικά χρέη, να αγοράσει πανάκριβα ήδη πολυτελείας και να χρηματοδοτήσει καμπάνιες πολιτικών προσώπων.
Πριν από την κατάρρευση της εταιρείας του είχε έντονη κοσμική ζωή με πολλές δημόσιες εμφανίσεις παρέα με σελέμπριτι.
Από τη μεριά τους, τρεις πολύ κοντινοί φίλοι και συνεργάτες του, συμπεριλαμβανομένης της τέως συντρόφου του Καρολάιν Ελισον, παραδέχθηκαν την ενοχή τους και υποσχέθηκαν να συνεργαστούν με το δικαστήριο, ελπίζοντας σε καλύτερη μεταχείριση και μείωση της ποινής τους.
