ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Επισφαλείς είναι οι προβλέψεις για τις αυριανές εκλογές στην Ολλανδία, καθώς η προεκλογική περίοδος που ξεκίνησε τον Ιούλιο, μετά την προκήρυξη πρόωρων εκλογών από τον απερχόμενο πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, ανέδειξε ένα απολύτως κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο. Παρά το γεγονός ότι στις ολλανδικές εκλογές παρατηρείται πάντα μια τάση «κυμαινόμενων ψηφοφόρων» με βασικό κριτήριο τη δυσαρέσκεια για την τρέχουσα κυβερνητική πολιτική, αυτό που διαφοροποιεί την εκλογική αναμέτρηση του 2023 από τις προηγούμενες είναι η δυναμική «είσοδος» νέων κομμάτων και προσώπων, που εξηγεί και τη μεταβλητότητα των δημοσκοπήσεων ακόμη και με διαφορά λίγων ημερών. Η Ολλανδία δεν έχει εκλογικό όριο εισόδου στη Βουλή, ούτε σύστημα με «μπόνους» εδρών. Στις εκλογές συμμετέχουν συνολικά 26 κόμματα για ένα κοινοβούλιο που έχει 150 έδρες, ενώ σήμερα αριθμούν 20 κόμματα στη Βουλή.
Με την αποχώρηση του Μαρκ Ρούτε από την πολιτική σκηνή –μετά από σχεδόν 13 χρόνια στο «τιμόνι» της πέμπτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης– η Ολλανδία πάντως θα έχει σίγουρα πρωθυπουργό ένα νέο πρόσωπο. Η «μάχη» άλλωστε για τον πρωθυπουργικό θώκο, όπως όλα δείχνουν, θα δοθεί ανάμεσα στη διάδοχο του Ρούτε στην ηγεσία του κεντροδεξιού κόμματος VVD, τη 46χρονη Ντιλάν Γεσιλγκιόζ, γεννημένη στην Τουρκία, και στον 49χρονο πρώην χριστιανοδημοκράτη Πίτερ Ομτσιχτ του νεοσύστατου κόμματος Νέο Κοινωνικό Κεφάλαιο (NSC).
Τη δική τους «μάχη» δίνουν συγχρόνως το λαϊκιστικό κίνημα Αγροτών – Πολιτών (BBB) που μετά τη δυναμική του εμφάνιση το 2019 έχει αρχίσει να χάνει αισθητά έδαφος, ο πρώην επίτροπος Φρανς Τίμερμανς, επικεφαλής της κοινής λίστας Πρασίνων – Σοσιαλιστών, καθώς και ο «βετεράνος» των ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος σημειώνει άνοδο. Σε δημοσκόπηση της Maurice de Hond που δημοσιεύτηκε το περασμένο Σάββατο, το κόμμα του φαίνεται να δίνει μάχη στήθος με στήθος με τα δύο πρώτα έχοντας 26%.
O «βετεράνος» των ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων Γκερτ Βίλντερς φαίνεται υψηλά στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων.
Ο ανταποκριτής των Financial Times Σάιμον Κούπερ, πάντως, δεν φαίνεται να ανησυχεί με τη μετεκλογική «τύχη» του Βίλντερς. Παρά το γεγονός ότι η Γεσιλγκιόζ έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας με το κόμμα του, ο Κούπερ φαίνεται να εκτιμά πως στην Ολλανδία τα ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται γενικά στο «περιθώριο», αφού μετά την πρωτοεμφάνισή τους, το 2001, η συμμετοχή τους σε κυβερνητικό σχήμα διήρκεσε μόνον 87 ημέρες. Αυτό που παρατηρείται είναι η «είσοδος» μιας νέου τύπου Δεξιάς στην Ολλανδία με επικεφαλής τον Πίτερ Oμτσιχτ, που εισήγαγε μάλιστα δύο νέους πολιτικούς όρους: την bestaanszekerheid, που σημαίνει «βεβαιότητα της ύπαρξης», εννοώντας βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής ασφάλειας των νοικοκυριών, και την αλλαγή κουλτούρας διαχείρισης της πολιτικής (bestuurscultuur).
Το έτερο θέμα της προεκλογικής εκστρατείας, που άλλωστε οδήγησε τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, ήταν το μεταναστευτικό. Μείωση του αριθμού των μεταναστών είναι κοινό αίτημα των δεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων, επομένως και του κυβερνώντος VVD και του νεοσύστατου NSC. Η κουρδικής καταγωγής με πατέρα αριστερό συνδικαλιστή Γεσιλγκιόζ έχει υιοθετήσει μάλιστα «σκληρή» γραμμή, δεσμευόμενη να εισαγάγει σύστημα ασύλου δύο επιπέδων, να ακυρώσει άδειες μόνιμης διαμονής και να ελέγξει όλες τις μορφές μετανάστευσης. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Πίτερ Oμτσιχτ με σύζυγο πρόσφυγα από τη Συρία. Και οι δύο απέφυγαν, ωστόσο, την ακραία ρητορική, αν και διαβάζοντας κανείς προσεκτικά τις δηλώσεις τους θα διέκρινε έναν μετριοπαθές ευρωσκεπτικισμό.
Αυτό που ανησυχεί τις Βρυξέλλες είναι το μετεκλογικό «τοπίο» στην Ολλανδία και οι συμφωνίες πάνω στις οποίες θα «χτιστεί» η νέα κυβέρνηση συνασπισμού, καθώς και η ενδεχόμενη καθυστέρηση σχηματισμού της, εν μέσω διαπραγματεύσεων για θέματα «αιχμής» για την Ε.Ε. Τι θα σημάνει μια ενδεχόμενη είσοδος του Βίλντερς στη νέα κυβέρνηση για την τύχη του συμφώνου μετανάστευσης ή μια ακραιφνής δεξιά κυβέρνηση για το νέο σύμφωνο σταθερότητας; Αυτό που, εξάλλου, αξίζει προσοχή –ενόψει και της διαμόρφωσης του πολιτικού τοπίου μετά τις ευρωεκλογές– σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, είναι η είσοδος μιας νέου τύπου Δεξιάς στην Ευρώπη, που δίνει έμφαση στην επιστροφή του κράτους, τάσσεται σαφώς κατά της μετανάστευσης και αφήνει αιχμές εν γένει για τον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε. Θέματα και αρχές, δηλαδή, όπου διαπιστώνεται «σύγκλιση» με ακροδεξιά και ακροαριστερά κόμματα σε όλη την Ευρώπη.
