Διαφωνίες και αντιπαραθέσεις φαίνεται να επικρατούν σε παγκόσμιο επίπεδο σε ό,τι αφορά τα επόμενα βήματα στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, με κάθε χώρα να έχει διαφορετικές ανησυχίες και συμφέροντα, καθώς πλησιάζουν οι κρίσιμες συνομιλίες για το κλίμα στην COP28 του Ντουμπάι.
Οι διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία μόνο με την ομόφωνη στήριξη όλων των χωρών που θα δώσουν το «παρών», γεγονός που καθιστά την επίτευξη συναίνεσης μια ιδιαίτερα δύσκολη εξίσωση.
Ακολουθούν μερικοί από τους βασικότερους «παίκτες» στις επερχόμενες συνομιλίες, οι οποίες θα αρχίσουν στις 30 Νοεμβρίου και θα ολοκληρωθούν στις 12 Δεκεμβρίου στην πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων:
Κίνα
Πρόκειται για τη χώρα που παίζει ηγετικό ρόλο τόσο στις καθαρές όσο και στις «βρώμικες» πηγές ενέργειας, με μεγαλύτερα αποθέματα ανανεώσιμων πηγών και περισσότερη κατανάλωση άνθρακα συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη χώρα. Επιπλέον, η Κίνα είναι η χώρα από την οποία προέρχονται οι περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, καθώς ευθύνεται για το 30% των παγκόσμιων εκπομπών ετησίως.
Παράλληλα, ωστόσο, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως π.χ. καύσωνες και πλημμύρες καθώς και με ακραία ξηρασία.
Στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, το Πεκίνο υποστηρίζει ότι οι πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες ευθύνονται για τις περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως, θα πρέπει να είναι εκείνες που θα κινηθούν γρηγορότερα από όλες τις υπόλοιπες σε ό,τι αφορά τη χάραξη πολιτικής και τις χρηματοδοτήσεις.
Παρά το γεγονός ότι έχει τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ, η Κίνα κατηγοριοποιεί τον εαυτό της στα αναπτυσσόμενα κράτη στις συνομιλίες για το κλίμα.
ΗΠΑ
Η χώρα που καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στη λίστα των παγκόσμιων ρυπαντών προσέρχεται στην COP28 έναν χρόνο αφότου ανέπτυξε ένα πακέτο 639 δισ. δολαρίων για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και άλλα πράσινα προϊόντα. Ο νόμος για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA) αναμένεται να τριπλασιάσει τα αποθέματα της χώρας σε καθαρή ενέργεια έως το 2030.
Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ενωση ζητούν πλέον και από άλλες χώρες να δεσμευτούν στο πλαίσιο της COP28 για τον τριπλασιασμό των αποθεμάτων ανανεώσιμης ενέργειας αυτή τη δεκαετία.
Οι ΗΠΑ, οι οποίες είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και αερίου παγκοσμίως, υποστηρίζουν επίσης μια συμφωνία στην COP28 που θα ζητεί τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα.
Ωστόσο, η αντιπροσωπεία της χώρας θα βρεθεί αντιμέτωπη με πιέσεις, καθώς η Ουάσιγκτον δεσμεύτηκε φέτος σε χρηματοδοτήσεις προς τα Ηνωμένα Εθνη για το κλίμα. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός νέου ταμείου για τη στήριξη των φτωχών χωρών που έχουν υποστεί απώλειες και ζημίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα, όμως, η αμερικανική πλευρά επιθυμεί να καταστεί σαφές στη συμφωνία ότι καμία χώρα δεν θα είναι υποχρεωμένη να καταβάλει χρήματα στο ταμείο αυτό.
Σημειώνεται επίσης ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν θα συμμετάσχει στη Σύνοδο, όπως επιβεβαίωσε χθες Κυριακή αξιωματούχος της κυβέρνησής του.
Ευρωπαϊκή Ενωση
Η διαπραγματευτική στάση που αναμένεται να τηρήσει το μπλοκ των 27 στις διαπραγματεύσεις του Ντουμπάι είναι μία από τις πιο φιλόδοξες. Η Ε.Ε. θα ασκήσει πιέσεις για τον τριπλασιασμό των αποθεμάτων ανανεώσιμης ενέργειας, την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα που εκπέμπουν CO2, το κλείσιμο των εργοστασίων που λειτουργούν με άνθρακα και την τροφοδότηση των δικτύων ηλεκτρισμού με ανανεώσιμες πηγές έως τη δεκαετία του 2030.
Η Ε.Ε. επιθυμεί επίσης να συμφωνηθεί ότι οι τεχνολογίες «δέσμευσης» των εκπομπών θα χρησιμοποιούνται με φειδώ. Αυτό αναμένεται να προκαλέσει αντιπαράθεση μεταξύ της Ε.Ε. και των χωρών που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα και θεωρούν την τεχνολογία δέσμευσης ως έναν τρόπο να παρατείνουν τη χρήση τους.
Στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα, η Ε.Ε. είναι παραδοσιακά σύμμαχος μικρών νησιωτικών κρατών που είναι ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή. Αλλά το μπλοκ διαφωνεί, παράλληλα, με αυτούς τους συμμάχους για κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με το ταμείο για τις απώλειες και ζημίες.
Η Ε.Ε. επιθυμεί τόσο η Κίνα όσο και άλλες μεγάλες οικονομίες να συνεισφέρουν στο εν λόγω ταμείο, κάτι με το οποίο το Πεκίνο διαφωνεί.
Ηνωμένο Βασίλειο
Παρά την έξοδό του από την Ε.Ε. το 2020, το Ηνωμένο Βασίλειο προσέρχεται στη φετινή COP με επιδιώξεις παρόμοιες με εκείνες των 27, συμπεριλαμβανομένης της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων και του τριπλασιασμού της ανανεώσιμης ενέργειας.
Φέτος, ωστόσο, το Λονδίνο προκάλεσε τη δυσαρέσκεια κάποιων διπλωματών για το κλίμα, καθώς αποδυνάμωσε ορισμένες πράσινες πολιτικές και έδωσε 27 άδειες για εξερεύνηση πετρελαίου και αερίου. Η βρετανική κυβέρνηση λέει, πάντως, ότι βρίσκεται ακόμη στον δρόμο προς την επίτευξη των κλιματικών της στόχων.
Αλλες χώρες
Η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, η Ινδία και η Κίνα αποτελούν μια ομάδα πολυπληθών και γοργά αναπτυσσόμενων χωρών. Ολες τους έχουν ζητήσει περισσότερες χρηματοδοτήσεις για το κλίμα καθώς και ισορροπία σε ό,τι αφορά την αρχή των «κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών» που αναφέρεται στη Σύμβαση Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC).
Αυτό σημαίνει ότι οι πλούσιες χώρες που ευθύνονται ιστορικά για τις περισσότερες εκπομπές θα πρέπει να κάνουν και περισσότερα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το περασμένο έτος, η Ινδία πρότεινε στη συμφωνία για τη σταδιακή μείωση του άνθρακα να συμπεριληφθούν το πετρέλαιο και το αέριο. Στην πρότασή της αυτή είχε την υποστήριξη περισσότερων από 80 χωρών, αλλά η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες-παραγωγοί πετρελαίου και αερίου την εμπόδισαν.
Η Βραζιλία έχει πρωτοστατήσει στις διαπραγματεύσεις για τους κανόνες των πιστώσεων άνθρακα, μέσω των οποίων σχεδιάζει να αποκαταστήσει τα τεράστια δάση της.
Η Νότια Αφρική εξασφάλισε μια συμφωνία το 2021 για 8,5 δισ. δολάρια από την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και άλλα έθνη για τη στροφή της από τον άνθρακα στην ανανεώσιμη ενέργεια. Ωστόσο, η χώρα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με τη χειρότερη κρίση ηλεκτρικής ενέργειας στην ιστορία της, με συνεχόμενα μπλακ άουτ και τη συχνή κατάρρευση των παλιών εργοστασίων της.
Αλλες διαπραγματευτικές ομάδες
G77 και Κίνα
Αυτή η συμμαχία που αποτελείται από την Κίνα και 77 αναπτυσσόμενες χώρες επίσης υποστηρίζει ότι οι πλούσιες χώρες έχουν μεγαλύτερη ευθύνη σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών CO2 σε σχέση με τα φτωχότερα κράτη. Ενα βασικό ερώτημα φέτος είναι το κατά πόσο η G77 θα επιδείξει ενότητα τη στιγμή που τα πιο μικρά και ευάλωτα μέλη της ζητούν άμεσες δράσεις για το Κλίμα, ενώ τα πιο μεγάλα μέλη, όπως η Κίνα, εμφανίζονται επιφυλακτικά σε ό,τι αφορά τη γρήγορη απεξάρτηση από το CO2.
Ομάδα διαπραγματευτών της Αφρικής
Οι αφρικανικές χώρες θα ζητήσουν χρηματοδοτήσεις στην COP28, καθώς και μηχανισμούς χρηματοδότησης για την επιτάχυνση της υλοποίησης σχεδίων για την πράσινη ενέργεια.
Κάποιες αφρικανικές χώρες όπως η Κένυα, η Αιθιοπία και η Σενεγάλη έχουν στηρίξει τις εκκλήσεις για τη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων. Αλλες, ωστόσο, όπως η Μοζαμβίκη επιθυμούν να αναπτύξουν τα αποθέματά τους σε αέριο.
Οποιαδήποτε συμφωνία για μείωση των ορυκτών καυσίμων, αναφέρει η ίδια ομάδα, θα πρέπει να επιτρέπει στις φτωχές χώρες να αναπτύξουν βραχυπρόθεσμα τα αποθέματά τους προκειμένου να μετριάσουν τις συνέπειες των ενεργειακών ελλείψεων.
Η συμμαχία των μικρών νησιωτικών κρατών
Η συγκεκριμένη ομάδα, γνωστή και με τα αρχικά AOSIS, αντιπροσωπεύει χώρες που είναι σε δυσανάλογο βαθμό ευάλωτες στον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, όπως π.χ. στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Η πείρα των συγκεκριμένων χωρών από την «πρώτη γραμμή» των κλιματικών καταστροφών, τους προσδίδει έναν επιδραστικό ρόλο στις συνομιλίες του Ντουμπάι, με τις προτεραιότητές τους να περιλαμβάνουν την εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων για τις απώλειες και ζημίες και τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων για τον περιορισμό της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Συμμαχία φιλόδοξων στόχων
Υπό την προεδρία των Νήσων Μάρσαλ και συμπεριλαμβανομένου του Βανουάτου, της Κόστα Ρίκα, των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αυτή η ομάδα πιέζει για πιο φιλόδοξους στόχους και πολιτικές σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών.
Μεταξύ των εν λόγω στόχων θα είναι φέτος η κατάργηση των νέων μονάδων άνθρακα και η κορύφωση των παγκόσμιων εκπομπών πριν από το 2025.
Ομάδα λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών
Τα 46 μέλη αυτής της ομάδας είναι πολύ ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, αλλά ευθύνονται ελάχιστα για αυτήν. Συνεπώς, απαιτούν να αντιμετωπιστούν οι απώλειες και ζημίες και ζητούν από τα πλούσια έθνη να διπλασιάσουν τη χρηματοδότησή τους για την προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα.
Ανεξάρτητη Συμμαχία Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής
Το μπλοκ AILAC ευθυγραμμίζεται με άλλες αναπτυσσόμενες χώρες ζητώντας μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση για το κλίμα καθώς και περισσότερες χρηματοδοτήσεις.
Πηγή: Reuters
